Theo các chuyên gia, trong giai đoạn bình thường mới, việc phòng chống dịch bệnh phải song hành với phục hồi và phát triển kinh tế. Để kinh tế thực sự phục hồi, có thể phải tính đến những giải pháp chưa có tiền lệ, chấp nhận mức bội chi ngân sách cao hơn.
Chi mạnh tay để “cứu” kinh tế
Góp ý cho chương trình phục hồi và phát triển kinh tế do Bộ KH&ĐT xây dựng, TS Nguyễn Đình Cung, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu Quản lý kinh tế Trung ương (CIEM), cho rằng, giai đoạn tới, Chính phủ cần xem xét đẩy mạnh chi hơn nữa. Theo ông Cung, điều kiện hiện nay tốt hơn nhiều so với đợt khủng khoảng 10 năm trước, do hiện nay lạm phát thấp, dự trữ ngoại tệ cao, hệ thống tài chính ổn định…
“Tôi cho rằng, dư địa phục hồi kinh tế còn rất lớn. Thời điểm này, chúng ta phải chi mạnh hơn, không thể tiết kiệm như vừa rồi. Ngoài lãi suất, chúng ta có thể mở cung tiền, tăng tín dụng, có những gói tín dụng đặc biệt. Dư địa còn nhiều, nhưng chúng ta lại quá chú ý đến rủi ro”, ông Cung nói.
Nguyên Viện trưởng CIEM cho rằng, việc phục hồi phải diễn ra nhanh chóng, vì hiện nay các động lực tăng trưởng đã suy yếu. Ông Cung tính toán: “Tăng trưởng năm nay có thể chỉ đạt khoảng 3%, tức là để hoàn thành mục tiêu giai đoạn 5 năm (2021-2025), 4 năm sắp tới tăng trưởng phải ở mức 7-7,5%. Nếu chúng ta vẫn giữ mục tiêu này, nhất thiết phải tăng tốc ở những năm tới”.
Ông Trương Văn Cẩm, Phó Chủ tịch Hiệp hội Dệt may Việt Nam, cho biết, ngành dệt may đang rơi vào khó khăn, nhất là nguy cơ đứt gãy dòng tiền hiện nay. Có doanh nghiệp chi 600 tỷ đồng trả lương cho 36.000 lao động trong khi không sản xuất, doanh thu bằng 0, không biết lấy gì bù lại. Ông Cẩm cho rằng, điều quan trọng nhất với doanh nghiệp là được sản xuất.
Để mở cửa lại nền kinh tế, ngoài việc tăng cường năng lực kiểm soát dịch bệnh, ông Cung đề xuất Chính phủ xem xét thêm những giải pháp hỗ trợ doanh nghiệp, hợp tác xã, hộ kinh doanh.
“Thực tế, có những khoản phí mà doanh nghiệp thua lỗ cũng phải nộp. Trong 2 năm liên tiếp, một số ngành bị tê liệt như du lịch, hàng không. Các doanh nghiệp này nên được giảm tiền điện, hỗ trợ tín dụng đặc biệt, miễn phí công đoàn”, ông Cung kiến nghị.
Song hành cùng gói hỗ trợ doanh nghiệp, ông Cung đề xuất các giải pháp kích thích đầu tư, tiêu dùng hỗ trợ an sinh xã hội, người lao động và cải cách môi trường kinh doanh, đầu tư, kiên trì tháo bỏ rào cản.
TS Cấn Văn Lực, chuyên gia kinh tế trưởng Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam (BIDV), cho rằng, những gói hỗ trợ hiện nay triển khai còn khá chậm, manh mún, rất thủ công.
Chia sẻ về kinh nghiệm quốc tế, ông Lực cho biết, nhiều nước tung ra gói hỗ trợ chưa lớn từng có. Bình quân thế giới chi gói hỗ trợ bằng 16% GDP, các nước đang phát triển khoảng 7% GDP. Việc triển khai rất nhanh gọn, có thời gian cụ thể, 3 tháng hay 7 tháng phải xong. “Họ chấp nhận nợ công tăng, thâm hụt ngân sách tăng. Có tiền phải tiêu để cứu nền kinh tế”, ông Lực nói.
Tuy nhiên, những chương trình hỗ trợ này không phải thực thi một cách bừa bãi mà đi kèm với lộ trình, có sự kiểm soát. Ông Lực nói rằng, ADB, WB sẵn sàng cho Việt Nam vay với lãi suất dưới 1% trong 7-8 năm.
Duy trì sản xuất là số 1
Đại diện Hiệp hội Doanh nghiệp vừa và nhỏ Việt Nam (VASMIE) đánh giá, các gói hỗ trợ của Chính phủ ban hành còn ở mức khiêm tốn. Việc giảm hoãn thuế mang tính cầm chừng, mức độ hỗ trợ ít so với nhu cầu, thời gian hỗ trợ ngắn trong khi thủ tục rườm rà. Về hỗ trợ tín dụng vừa qua của ngành ngân hàng, các doanh nghiệp vừa và nhỏ cho rằng, lãi suất cho vay đang cao so với tỷ suất lợi nhuận của nền kinh tế, có doanh nghiệp phải trả lãi 9 -10%/năm.
“Lãi suất cho vay trong 2 năm 2021-2022, tối đa chỉ nên là 7-8%, áp dụng cả với các khoản vay trước”, đại diện VASMIE kiến nghị.
Bà Cao Thị Ngọc Lan, Phó Chủ tịch, Tổng thư ký Hiệp hội Du lịch Việt Nam, cho biết, hiện tại, khoảng 90% doanh nghiệp lữ hành đã đóng cửa, và 60% trong số đó rất khó phục hồi. Ngành du lịch thực sự cần chính sách hỗ trợ cụ thể, thậm chí chưa có tiền lệ là hỗ trợ cho doanh nghiệp… phá sản.
“Giải quyết cho doanh nghiệp phá sản thì các khoản nợ của họ do không triển khai được chương trình du lịch, vay công ty cung ứng, vay trả lương cho người lao động sẽ giải quyết ra sao. Còn với những doanh nghiệp đang duy trì hoạt động yếu ớt, thì phải có chính sách hỗ trợ vốn cho họ tái hoạt động. Vừa qua, Chính phủ đã có chính sách hỗ trợ cụ thể cho hướng dẫn viên, nhưng những lao động khác trong ngành du lịch thì chưa”, bà Lan nói.
Sẽ tiếp tục miễn giảm thuế, phí cho doanh nghiệp
Ngày 1/10, Bộ KH&ĐT công bố những phác thảo đầu tiên về chương trình phục hồi và phát triển kinh tế giai đoạn 2022-2023. Bộ trưởng Bộ KH&ĐT Nguyễn Chí Dũng cho biết, thời gian qua, các chính sách hỗ trợ của Việt Nam mới chủ yếu giải quyết khó khăn ngắn hạn về tài chính của doanh nghiệp, người dân, tác động về phía cung của nền kinh tế (tín dụng, giảm chi phí, hỗ trợ lao động). Các giải pháp hỗ trợ vẫn thiếu tính tổng thể, dài hạn, đồng bộ; nguồn lực chưa đủ lớn để thúc đẩy quá trình phục hồi kinh tế.
Dự kiến, chương trình phục hồi và phát triển kinh tế sẽ tập trung và các ngành, lĩnh vực vừa qua chịu ảnh hưởng nặng nề của dịch bệnh, nhưng có năng lực cạnh tranh, khả năng phục hồi nhanh như: du lịch, dịch vụ lưu trú và ăn uống, công nghiệp chế biến nông, lâm sản, thủy sản, vận tải hành khách.
Chính sách hỗ trợ sẽ tập trung vào khu vực doanh nghiệp, nhất là doanh nghiệp nhỏ và vừa.Chương trình dự kiến có 8 nhóm nhiệm vụ chính, trong đó có các giải pháp về hỗ trợ tín dụng (tạo điều kiện thuận lợi nhất để doanh nghiệp, người dân có thể tiếp cận tín dụng, hỗ trợ lãi suất với một số đối tượng cụ thể), tài chính (miễn, giảm thuế, phí)…
Kịch bản nào cho kinh tế quý 4 và năm 2022?
Theo kịch bản mở cửa và thích ứng an toàn từ đầu tháng 10, tăng trưởng kinh tế Việt Nam quý 4 năm nay sẽ đạt 3,5% và cả năm đạt 2,1%.
Đó là dự báo của chuyên gia kinh tế Nguyễn Xuân Thành (Trường Chính sách công và Quản lý, Đại học Fulbright Việt Nam) tại hội thảo trực tuyến “Bức tranh kinh tế Việt Nam và ĐBSCL - Dự báo quý 4 và triển vọng năm 2022” diễn ra ngày 1/10.Phát biểu tại hội thảo, ông Võ Tân Thành, Phó Chủ tịch Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI), cho biết, đợt bùng phát dịch COVID-19 lần thứ 4 đã gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến toàn bộ nền kinh tế.
Tổng sản phẩm trong nước (GDP) quý III/2021 ước tính giảm 6,17% so với cùng kỳ năm trước, là mức giảm sâu nhất kể từ khi Việt Nam tính và công bố GDP quý đến nay.Số doanh nghiệp (DN) rút lui khỏi thị trường nhiều hơn số DN thành lập mới. Tuy nhiên, bức tranh kinh tế vẫn có những điểm sáng. GDP 9 tháng tăng trưởng dương (1,42%).Tổng vốn đầu tư nước ngoài đăng ký vào Việt Nam (tính từ đầu năm đến ngày 20/9) đạt 22,15 tỷ USD, tăng 4,4% so cùng kỳ.
Kỳ vọng, lạc quan
Tiến sĩ Vũ Tiến Lộc, Chủ tịch Trung tâm Trọng tài Quốc tế Việt Nam (VIAC), nguyên Chủ tịch VCCI, nói: “Chúng ta tin tưởng sự suy giảm GDP trong quý 3 chỉ là nhất thời, GDP sẽ đảo chiều khi các biện pháp mở cửa thị trường được kích hoạt.
GDP có thể không đạt được mục tiêu tăng 3,5-4% như dự kiến, nhưng vẫn có khả năng tăng trưởng vào quý 4/2021 và trong năm 2022, đà tăng trưởng sẽ hồi phục lại”.Theo ông Lộc, mỗi địa phương cần tái cấu trúc để phục hồi tăng trưởng.
Trong cơ cấu kinh tế mới, DN dân tộc phải là chủ đạo, DN vừa và nhỏ sẽ lên ngôi; thị trường nội địa sẽ là chỗ đứng... “Hà Nội, TP HCM và nhiều tỉnh, thành phố đã xây dựng kịch bản và triển khai mở cửa nền kinh tế.
Bên cạnh khung khổ hướng dẫn chung của trung ương, chúng ta cũng nên ủng hộ các giải pháp, phương án và kịch bản mở cửa và kích hoạt kinh tế của mỗi địa phương”, ông Lộc nói.Theo ông Thành, để có tăng trưởng trong năm 2021, mở cửa kinh tế từ đầu tháng 10, phục hồi trong quý 4, phục hồi mạnh trong năm 2022, cần chính sách tiền tệ tiếp tục ở trạng thái hỗ trợ kinh tế, đảm bảo thanh khoản dồi dào.
Chính sách tài khóa cần kích cầu tăng trưởng, chấp nhận một mức bội chi ngân sách cao (6% GDP), tài trợ bằng trái phiếu Chính phủ và một chương trình đầu tư công trung hạn (2022-2025). “Lần đầu tiên trước một cuộc khủng hoảng toàn cầu có tác động tới Việt Nam, nhưng ổn định kinh tế vĩ mô trong nước vẫn được giữ vững.
Theo kịch bản mở cửa và thích ứng an toàn từ đầu tháng 10, tăng trưởng kinh tế Việt Nam quý 4 năm nay sẽ đạt 3,5% và cả năm đạt 2,1%”, ông Thành nói. (Cảnh Kỳ)
22 °C
28 °C
24 °C
18 °C
