Doanh nghiệp xuất nhập khẩu gặp 'bão phí' ở đường biển

Hãng tàu nước ngoài liên tục tăng phí, phụ phí

Ông Phan Thông - Tổng Thư ký Hiệp hội Chủ hàng Việt Nam (VNSC) cho biết, VNSC mới có gửi văn bản kiến nghị gửi đến các Bộ, ngành liên quan về việc tăng cường quản lý phụ phí của hãng tàu nước ngoài. Theo văn bản này, từ nhiều năm nay, các hãng tàu nước ngoài đã tự ý thu hàng chục loại phí và phụ phí khác nhau đối với hàng hóa của các DN XNK Việt Nam. Không chỉ vậy, các hãng tàu cũng liên tục tự tăng các loại phí và phụ phí mà thiếu căn cứ, cơ sở, cũng như chưa tuân thủ theo quy định của cơ quan quản lý nhà nước. Các mức tăng hầu hết ở mức cao hơn rất nhiều so với phí bốc dỡ container mà hãng tàu trả lại cho các cảng biển Việt Nam.

Trong đó, đáng chú ý nhất là mới đây, các hãng tàu đã công bố tăng tăng 10 - 20% phụ phí THC (xếp dỡ tại cảng) đối với mỗi loại dịch vụ container tại Việt Nam, mặc dù Thông tư điều chỉnh về giá các dịch vụ này mới có hiệu lực từ ngày 15/2/2024. Thậm chí, theo phản ánh của VNSC “việc tăng phí chỉ áp dụng đối với Việt Nam, trong khi các quốc gia khác trong khu vực đều chưa có động thái tăng”. Nếu xét theo giá trị tuyệt đối thì 10 - 20% tăng phí THC của hãng tàu cao hơn gấp 3 lần mức điều chỉnh giá bốc dỡ container của cảng biển Việt Nam.

Trong một cuộc họp của các Bộ, ngành nhằm tháo gỡ khó khăn cho DN khi xảy ra xung đột Biển Đỏ, bà Hoàng Thị Liên - Chủ tịch Hiệp hội Hồ tiêu và cây gia vị Việt Nam cho rằng việc ứng xử của các hãng tàu là không minh bạch, không công khai, không phù hợp. Cụ thể, bà Liên cho biết, các hãng tàu đã từng đơn phương thông báo tăng phụ phí kể cả khi tàu đã khởi hành. Nếu phía DN không nộp phụ phí tăng thêm thì họ sẽ gửi thêm bản áp phụ phí thanh toán trễ trong vòng 1 tuần nếu không thanh toán các phụ phí mà hãng tàu yêu cầu.

Cần có chế tài với các hãng tàu nước ngoài

Hiện nay, chi phí vận chuyển đối với mặt hàng hồ tiêu đi thị trường châu Âu tăng 5 - 6 lần. Do đó, bà Liên đề xuất phải có chế tài đối với các hãng tàu, không để các hãng tàu tự tăng phí hay áp phí. Đây cũng là đề nghị của đại diện Hiệp hội Dệt may Việt Nam (Vitas) khi cho rằng, nếu các hãng tàu tăng thêm các phụ phí hoặc có những thay đổi liên quan đến vấn đề chi phí thì cần phải minh bạch, thông tin sớm, kịp thời để DN có những định hướng ứng phó.

Đại diện VNSC cho biết thêm, VNSC từng đối thoại với các chủ tàu nhưng cũng không mang lại kết quả gì vì không có cơ chế ràng buộc phải các hãng tàu phải đối thoại cũng như yêu cầu họ phải cam kết những gì mà họ đã thỏa thuận. “Có thể trong các cuộc gặp họ tỏ ra có thiện chí nhưng thực tế họ vẫn tăng mà không có lời giải thích nào. Chúng tôi đã từng làm việc với các hãng nhưng thực sự việc thực hiện thỏa thuận giữa các hãng tàu và hiệp hội không có gì ràng buộc bởi dù sao đây cũng là vấn đề thương mại” - ông Thông thông tin.

Đồng thời cho biết, việc điều chỉnh giá các dịch vụ cảng biển mới được thực hiện sau hơn 5 năm không điều chỉnh bất kỳ loại giá dịch vụ nào nhưng các hãng tàu nước ngoài chỉ trong khoảng 1 tháng từ khi Thông tư tăng phụ phí được ban hành đã điều chỉnh mức phí THC áp dụng riêng đối với Việt Nam. Đáng chú ý, khác với thời điểm COVID-19, các hãng tàu không công bố tăng nhưng vẫn tự tăng thì trong giai đoạn này, các hãng tàu đã niêm yết thay đổi giá trước thời điểm điều chỉnh 15 ngày. Các hãng tàu cũng không phải thông qua kiểm tra, giải trình các yếu tố cấu thành phí, phụ phí hay bất kỳ báo cáo, ràng buộc nào trong các quy định hiện có của cơ quan chức năng.

Theo đại diện VNSC, đây chính là vấn đề cần phải đặt ra trong công tác quản lý hãng tàu nước ngoài. VNSC đã đề xuất các cơ quan ban ngành cần có biện pháp mạnh mẽ, kiên quyết để kiểm soát hành vi điều chỉnh phí THC, phụ phí của các hãng tàu nước ngoài để bảo vệ lợi ích chính đáng của các DN XNK, cảng biển, dịch vụ logistics nước nhà.

Cụ thể, VNSC đề xuất bổ sung Phụ thu ngoài giá dịch vụ vận chuyển hàng hoá container bằng đường biển vào danh mục hàng hoá, dịch vụ thuộc diện kê khai giá để hoàn thiện cơ chế quản lý mức giá và các loại phụ thu đối với hàng hoá tại cảng biển, tránh trường hợp các hãng tàu tuỳ ý tăng giá và lạm thu ảnh hưởng đến quyền lợi của chủ hàng XNK. Đồng thời rà soát và ban hành cơ chế quản lý việc thu các loại phụ phí, so sánh với quy định của pháp luật Việt Nam và thông lệ quốc tế; yêu cầu chủ tàu ngừng ngay việc thu các loại phí không hợp lý. Đồng thời kiến nghị Thủ tướng Chính phủ cần sớm ban hành cơ chế quản lý việc thu phí của các hãng tàu nước ngoài hoạt động tại Việt Nam phù hợp.