Không nhận chuyển khoản để "né thuế", hộ kinh doanh sẽ bị xử phạt ra sao?

Nhiều tiểu thương và hộ kinh doanh nhỏ lẻ tại Hà Nội đã thông báo đề nghị khách hàng tránh ghi nội dung chuyển khoản có liên quan đến mua bán hàng hóa hoặc dịch vụ.

Thậm chí, một số quán ăn và cửa hàng còn từ chối hoàn toàn việc thanh toán qua chuyển khoản, chỉ chấp nhận thanh toán bằng tiền mặt, khiến nhiều khách hàng cảm thấy bất tiện.

Tuy nhiên, theo chuyên gia, giao dịch không minh bạch không giúp né thuế mà tăng rủi ro pháp lý cho hộ kinh doanh.

Nhiều cửa hàng treo biển ngừng nhận chuyển khoản.

Theo quy định tại Nghị định 70/2025/NĐ-CP, từ ngày 1/6/2025, hộ kinh doanh có doanh thu trên 1 tỉ đồng/năm bắt buộc phải sử dụng hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền có kết nối trực tiếp với cơ quan thuế.

Theo đó, mỗi giao dịch bán hàng phải được xuất hóa đơn điện tử thông qua thiết bị, phần mềm phù hợp.

Việc kết nối dữ liệu hóa đơn điện tử với cơ quan thuế cho phép cơ quan chức năng theo dõi sát doanh thu thực tế, từ đó siết chặt quản lý thuế đối với nhóm hộ kinh doanh.

Trong thực tế, phần lớn hộ kinh doanh đang đăng ký thuế theo phương pháp khoán.

Theo quy định hiện hành, cá nhân và hộ kinh doanh có doanh thu từ 100 triệu đồng/năm trở lên (từ năm 2026 là trên 200 triệu đồng/năm) đều phải thực hiện nghĩa vụ đóng thuế, phí, bao gồm: Lệ phí môn bài, thuế giá trị gia tăng và thuế thu nhập cá nhân.

Trước yêu cầu phải xuất hóa đơn điện tử cho từng giao dịch, nhiều hộ kinh doanh lo ngại việc kê khai minh bạch doanh thu sẽ dẫn đến mức thuế cao hơn.

Do đó, một số đã chọn cách từ chối nhận chuyển khoản nhằm tránh để lại dấu vết giao dịch và tránh bị cơ quan thuế “soi” doanh thu thực tế.

Hộ kinh doanh chỉ nhận tiền mặt, từ chối chuyển khoản có thể được coi là trốn thuế. Ảnh minh hoạ.

Tuy nhiên, hành vi này tiềm ẩn nhiều rủi ro pháp lý. Trong đó, nếu hộ kinh doanh có doanh thu trên 1 tỉ đồng/năm nhưng không sử dụng hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền có kết nối, chuyển dữ liệu điện tử với cơ quan thuế theo quy định thì sẽ bị xử phạt hành chính:

Phạt tiền từ 10 - 20 triệu đồng đối với hành vi không lập hóa đơn khi bán hàng hóa, cung cấp dịch vụ cho người mua, theo quy định tại khoản 5 Điều 24 Nghị định 125/2020/NĐ-CP.

Phạt tiền từ 4 - 8 triệu đồng nếu có lập hóa đơn nhưng sử dụng máy tính tiền không kết nối truyền dữ liệu về cơ quan thuế, theo khoản 4 Điều 24 Nghị định 125/2020/NĐ-CP.

Trường hợp cố tình không kê khai, gian dối nhằm trốn thuế, cá nhân hoặc pháp nhân kinh doanh có thể bị xử lý hình sự theo Điều 200 Bộ luật Hình sự 2015, sửa đổi bổ sung 2017.

Khi đó, hình phạt có thể rất nghiêm khắc: phạt tiền từ 100 triệu đồng đến 4,5 tỷ đồng, hoặc phạt tù từ 3 tháng đến 7 năm. Ngoài ra, tòa án có thể áp dụng các hình phạt bổ sung như cấm hành nghề, cấm đảm nhiệm chức vụ, tịch thu một phần hoặc toàn bộ tài sản.

Theo đó, nếu người nộp thuế có hành vi gian lận với số tiền trốn thuế từ 100 triệu đồng đến dưới 300 triệu đồng, hoặc dưới 100 triệu đồng nhưng đã từng bị xử phạt hành chính hoặc bị kết án về hành vi trốn thuế (chưa được xóa án tích), thì có thể bị phạt tiền từ 100 triệu đồng đến 500 triệu đồng hoặc phạt tù từ 3 tháng đến 1 năm.

Mức phạt nặng hơn nếu có tình tiết tăng nặng như tổ chức trốn thuế từ 300 triệu đến dưới 1 tỷ đồng, lợi dụng chức vụ, tái phạm.

Trong những trường hợp này, người phạm tội có thể bị phạt tiền từ 500 triệu đồng đến 1,5 tỷ đồng hoặc phạt tù từ 1 năm đến 3 năm.

Nghiêm trọng hơn nữa, nếu số tiền trốn thuế từ 1 tỷ đồng trở lên, người vi phạm có thể bị phạt tiền từ 1,5 tỷ đồng đến 4,5 tỷ đồng hoặc phạt tù từ 2 năm đến 7 năm.

Ngoài các hình phạt chính, tòa án có thể áp dụng các hình phạt bổ sung như: phạt tiền từ 20 triệu đồng đến 100 triệu đồng, cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 1 đến 5 năm, hoặc tịch thu một phần hoặc toàn bộ tài sản.

Do đó, việc từ chối nhận chuyển khoản để né thuế không chỉ vi phạm quy định pháp luật về quản lý hóa đơn mà còn có thể bị coi là hành vi trốn thuế có tổ chức, phải chịu xử phạt nặng cả về hành chính và hình sự.

Các hộ kinh doanh cần nghiêm túc tuân thủ quy định mới để tránh các hậu quả pháp lý đáng tiếc