Trong đời sống số hóa nhanh chóng như hiện nay, thẻ căn cước - dù ở dạng vật lý hay điện tử – đã trở thành “chìa khóa định danh” của mỗi công dân. Tuy nhiên, không ít người vẫn thờ ơ với các quy định pháp luật liên quan đến việc cấp, quản lý và sử dụng thẻ căn cước. Từ ngày 15/12/2025, Nghị định 282/2025/NĐ-CP chính thức có hiệu lực, siết chặt nhiều hành vi vi phạm. Mỗi công dân càng cần hiểu đúng, làm đúng để không vô tình mắc lỗi và không bị xử phạt đáng tiếc.
 |
| Cấp căn cước cho trẻ em dưới 14 tuổi tại Trung tâm hành chính công Phú Quốc |
Quy định mới - trách nhiệm mới trong việc quản lý thẻ căn cước
Ngày 30/10/2025, Chính phủ ban hành Nghị định 282/2025/NĐ-CP, quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực an ninh, trật tự, an toàn xã hội; phòng chống tệ nạn xã hội và bạo lực gia đình. Đáng chú ý, Điều 11 của Nghị định đã dành riêng để quy định về các hành vi vi phạm liên quan đến thẻ căn cước công dân, thẻ căn cước, căn cước điện tử và giấy chứng nhận căn cước.
Những quy định này không nhằm tạo thêm thủ tục, mà để đảm bảo rằng thông tin định danh - vốn đóng vai trò cốt lõi trong mọi giao dịch - luôn chính xác, an toàn và được pháp luật bảo vệ.
Những lỗi “nhỏ nhưng hay mắc” có thể bị xử phạt
Theo Nghị định 282, không xuất trình thẻ căn cước khi được cơ quan có thẩm quyền yêu cầu, chậm cấp đổi thẻ, hoặc không nộp lại thẻ khi có quyết định tạm giữ, tạm giam… đều có thể bị phạt cảnh cáo hoặc phạt từ 500 nghìn - 1 triệu đồng.
Những hành vi này tưởng chừng đơn giản, nhưng lại gây ảnh hưởng trực tiếp đến quá trình xác minh danh tính. Việc chấp hành đúng không chỉ tránh bị phạt, mà còn đảm bảo quyền lợi của chính người dân khi tham gia các thủ tục hành chính, y tế, giáo dục, ngân hàng,…
Siết chặt hành vi gian dối - bảo vệ an toàn danh tính cho công dân
Nghị định mới đưa ra mức phạt từ 2 – 4 triệu đồng đối với các hành vi tẩy xóa, sửa chữa thẻ căn cước, cố ý làm hư hỏng, sử dụng trái phép thẻ của người khác, hoặc không nộp lại thẻ khi bị tước quốc tịch hay thay đổi tình trạng quốc tịch.
Ở mức cao hơn, các hành vi như làm giả dữ liệu căn cước, cung cấp thông tin sai sự thật để được cấp thẻ căn cước, hoặc sử dụng thẻ căn cước giả có thể bị xử phạt từ 4 đến 10 triệu đồng. Đây là những hành vi tiềm ẩn nguy cơ gây hậu quả lớn cho xã hội, nhất là trong thời kỳ giao dịch điện tử và định danh số trở nên phổ biến.
Ngoài phạt tiền, người vi phạm còn có thể bị tịch thu tang vật, hoặc buộc nộp lại số lợi bất hợp pháp, tùy theo mức độ vi phạm.
Căn cước điện tử - thuận tiện nhưng cũng cần được sử dụng đúng cách
Một điểm đáng chú ý trong thời đại số là liên kết giữa thẻ căn cước và tài khoản VNeID. Hiện nay, trẻ em dưới 6 tuổi sẽ được cha, mẹ hoặc người giám hộ thực hiện thủ tục đăng ký cấp căn cước lần đầu thông qua VNeID mức 2, phục vụ việc nhập học hoặc khám chữa bệnh.
Đặc biệt, khi thẻ căn cước hết hạn ở các mốc đủ 14, 25, 40, 60 tuổi, nếu công dân không kịp thời đi cấp đổi, tài khoản VNeID cũng sẽ bị khóa – đồng nghĩa với việc nhiều dịch vụ công trực tuyến và tài khoản ngân hàng sẽ bị gián đoạn.
Vì vậy, việc chủ động theo dõi đổi thẻ căn cước trước khi hết hạn và cập nhật kịp thời không chỉ là trách nhiệm, mà còn là cách để duy trì sự thông suốt trong đời sống số.
 |
| Cấp định danh điện tử tại Phòng cảnh sát quản lý hành chính về trật tự xã hội Công an tỉnh An Giang |
Hiểu luật để phòng tránh vi phạm và bảo vệ quyền lợi chính mình
Nhìn tổng thể, Nghị định 282/2025/NĐ-CP không đặt ra những ràng buộc mới nhằm gây khó cho người dân. Ngược lại, đây là bước đi cần thiết để bảo vệ tính toàn vẹn của dữ liệu định danh, đồng thời ngăn chặn các hành vi lợi dụng giấy tờ căn cước để thực hiện hành vi trái pháp luật.
Để không vi phạm và không bị xử phạt, mỗi công dân nên ghi nhớ:
Luôn mang theo hoặc có khả năng xuất trình thẻ căn cước khi cần thiết.
Cấp đổi thẻ ngay trước khi đến hạn hoặc khi có thay đổi thông tin.
Tuyệt đối không cho thuê, cho mượn, cầm cố hay sử dụng thẻ căn cước của người khác.
Không sử dụng thẻ căn cước đã hết hạn hoặc thẻ giả dưới bất kỳ hình thức nào.
Theo dõi thời hạn và tình trạng của tài khoản VNeID để tránh bị khóa đột ngột.
Hiểu đúng về căn cước - sử dụng đúng quy định - chính là cách mỗi chúng ta bảo vệ bản thân trong đời sống hiện đại, nơi thông tin cá nhân luôn là tài sản quan trọng nhất.
