Theo luật sư Trương Anh Tú việc sửa đổi, bổ sung Hiến pháp dù ở phạm vi, quy mô nào cũng là một công việc rất hệ trọng, góp phần xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa.
Báo Pháp luật Việt Nam đã có buổi phỏng vấn trao đổi cùng Luật sư Trương Anh Tú, Chủ tịch TAT Law Firm về vấn đề này.
 |
| Luật sư Trương Anh Tú, Chủ tịch TAT Law Firm. |
Phóng viên: Thưa Luật sư, TAT Law Firm vừa hoàn thành bản góp ý cho Dự thảo sửa đổi Hiến pháp 2013. Vì sao lần góp ý này có ý nghĩa đặc biệt đối với giới luật sư?
LS Trương Anh Tú: Đây là thời điểm rất quan trọng. Việc sửa đổi Hiến pháp không chỉ là hoàn thiện một đạo luật - mà là điều chỉnh cách thiết kế và vận hành quyền lực nhà nước. Với giới luật sư, việc được đóng góp tiếng nói ở cấp độ Hiến pháp là một trách nhiệm nghề nghiệp và cũng là cách thể hiện lòng yêu nước sâu sắc.
Hiến pháp không phải để cất trong tủ kính, mà để soi chiếu vào đời sống. Chúng tôi hành nghề trong các tranh chấp, vụ việc cụ thể - và chúng tôi thấy rõ đâu là khoảng trống của pháp luật, đâu là điểm nghẽn của thể chế. Góp ý Hiến pháp là cách để phản ánh những điều đó với tinh thần xây dựng.
Phóng viên: Vậy, nhóm vấn đề nào được TAT Law Firm đặc biệt quan tâm trong bản góp ý này?
LS Trương Anh Tú: Chúng tôi tập trung vào 08 Điều khoản trong Dự thảo: Điều 9, 10, 84 và nhóm Điều 110 đến 115. Đây là những nội dung liên quan trực tiếp đến quyền con người, quyền công dân, vai trò của tổ chức xã hội, và cấu trúc quyền lực địa phương.
Ví dụ, ở Điều 9, chúng tôi đề xuất cần có cơ chế pháp lý bảo đảm hiệu lực thực thi của quyền “giám sát và phản biện xã hội” của Mặt trận Tổ quốc. Nếu không có công cụ bắt buộc các cơ quan công quyền phải giải trình - thì quyền giám sát rất dễ rơi vào hình thức.
Hay với Điều 10, khi Việt Nam đã phê chuẩn Công ước ILO số 87 và 98, và tham gia các FTA như EVFTA, CPTPP, thì việc thể hiện vai trò công đoàn trong Hiến pháp cũng cần điều chỉnh phù hợp với cam kết quốc tế - nhưng vẫn đảm bảo tính ổn định hệ thống chính trị hiện nay.
Phóng viên: Có ý kiến cho rằng, nhiều luật sư thường né tránh góp ý chính sách vì ngại “vùng nhạy cảm”. Anh nghĩ gì?
LS Trương Anh Tú: Tôi cho rằng đó là điều cần thay đổi. Luật sư là người hiểu pháp luật và thực tiễn pháp lý nhất mà không góp ý, ai góp? Nên đây là trách nhiệm công dân, trách nhiệm nghề nghiệp đối với Tổ quốc.
Vấn đề là góp ý thế nào. Phải tỉnh táo, có căn cứ. Chúng tôi không cực đoan, không cảm tính, nhưng cũng thẳng thắn, có trách nhiệm. Những góp ý của TAT đều được viết rất cẩn trọng: tôn trọng cơ chế hiện hành, nhưng cũng gợi mở cải cách bằng ngôn ngữ chuyên gia, không phê phán, không làm khó cơ quan lập pháp.
Tôi thường nói với cộng sự: Góp ý Hiến pháp là viết bằng cả cái đầu và cái tâm. Không được nóng, nhưng cũng không được lạnh.
Phóng viên: Trong nhóm các điều khoản về chính quyền địa phương, có nội dung nào khiến ông đặc biệt trăn trở?
LS Trương Anh Tú: Có, chính là việc không tổ chức Hội đồng nhân dân ở một số nơi - như TP HCM, Đà Nẵng hiện nay.
Hiến pháp cho phép mô hình linh hoạt, điều đó hợp lý. Nhưng nếu không có một cơ chế giám sát dân chủ thay thế tương ứng thì chính quyền rất dễ “hành chính hóa” triệt để - mà thiếu đi tiếng nói của người dân ở cấp cơ sở. Chúng tôi kiến nghị: phải có nguyên tắc rõ ràng, và nếu bỏ HĐND thì cần thiết lập cơ chế giải trình công khai, đối thoại thường xuyên, kiểm soát quyền lực mềm bằng cộng đồng dân cư hoặc Mặt trận.
Phóng viên: Vậy theo ông, một bản sửa đổi Hiến pháp như thế nào là thành công?
LS Trương Anh Tú: Là bản sửa đổi không chỉ hợp lý, mà còn đủ sâu để giải quyết những vấn đề mới hiện nay, đủ mở để bao quát những thay đổi tương lai.
Hiến pháp không nên quá chi tiết, nhưng cũng không được quá trừu tượng. Nếu nó chỉ lặp lại những gì đang có, thì nó không dẫn đường. Nhưng nếu nó quá xa thực tiễn, thì nó không đi cùng dân tộc.
Phóng viên: Có điều gì ông muốn gửi gắm đến Quốc hội từ góc nhìn của một luật sư hành nghề?
LS Trương Anh Tú: Chúng tôi mong muốn Quốc hội và các cơ quan soạn thảo Hiến pháp tiếp tục lắng nghe nhiều hơn nữa tiếng nói từ thực tiễn - từ các luật sư, doanh nghiệp, người dân, trí thức.
Hiến pháp là khế ước giữa Nhà nước và Nhân dân. Và một khế ước chỉ có giá trị khi tất cả đều cảm thấy mình là một phần trong đó.
Phóng viên: Cảm ơn Luật sư vì những chia sẻ tâm huyết.
