Sân bay Long Thành đặt ra bài toán lớn về nhân lực. Làm sao chuẩn bị kịp đội ngũ giỏi chuyên môn, thành thạo công nghệ để vận hành siêu sân bay thời công nghiệp 4.0.
Công nghệ 4.0 và bài toán nhân lực cho sân bay hiện đại
Sân bay quốc tế Long Thành không chỉ là đại công trường xây dựng hạ tầng giao thông mà còn là biểu tượng của chuyển đổi công nghệ trong ngành hàng không Việt Nam.
Với định hướng trở thành trung tâm trung chuyển khu vực, siêu sân bay này đang đặt ra yêu cầu cấp bách: chuẩn bị một lớp nhân lực mới chất lượng cao, giỏi chuyên môn, thành thạo công nghệ, ngoại ngữ và tư duy tác nghiệp theo chuẩn quốc tế.
Long Thành không chỉ cần kỹ sư và công nhân xây dựng, mà còn cần một đội ngũ lớn vận hành các hệ thống tự động hóa, trí tuệ nhân tạo (AI), dữ liệu lớn (Big Data), cảm biến (IoT), RFID… trong mọi quy trình từ điều phối chuyến bay, kiểm soát an ninh đến xử lý hành lý, logistics, vận hành nhà ga và quản trị năng lượng.
Theo Bộ Xây dựng, chỉ trong giai đoạn đầu khai thác (2026-2030), Long Thành sẽ cần ít nhất 25.000 nhân sự trực tiếp cho các vị trí như: nhân viên mặt đất, điều phối không lưu, kỹ sư hệ thống, chuyên gia công nghệ thông tin, kỹ thuật viên bảo trì, nhân viên logistics, chuyên viên dịch vụ hành khách…
 |
| Bộ Xây dựng dự báo, giai đoạn 2026-2030, Long Thành cần tối thiểu 25.000 lao động trực tiếp cho các vị trí kỹ thuật, điều hành, dịch vụ và hậu cần. |
Bên cạnh đó là lực lượng lao động gián tiếp trong các ngành dịch vụ đi kèm: suất ăn, bán lẻ, hậu cần kho lạnh, vận chuyển hàng hóa, thương mại và tài chính, dịch vụ sân bay.
Theo dự kiến, toàn bộ hệ sinh thái sân bay Long Thành có thể tạo ra hơn 200.000 việc làm trực tiếp và gián tiếp.
Khoảng trống đào tạo và kế hoạch chuẩn bị nhân sự
Tuy nhiên, hệ thống đào tạo tại Việt Nam hiện vẫn chủ yếu đáp ứng nhóm ngành truyền thống như kỹ sư cơ khí, bảo dưỡng tàu bay, điều hành bay, phi công... Trong khi đó, các ngành nghề mới liên quan đến công nghệ hàng không thông minh, logistics số, quản trị vận hành sân bay hiện đại vẫn chưa được phát triển đồng bộ.
Theo các chuyên gia từ Hiệp hội Logistics Việt Nam (VLA), khoảng thời gian đào tạo chuẩn để một kỹ thuật viên hoặc nhân viên vận hành thành thạo trong môi trường sân bay quốc tế là từ 2-3 năm.
Thế nhưng, đến nay việc phân luồng, tuyển dụng và triển khai đào tạo nhân sự cho Long Thành vẫn chưa có chiến lược rõ ràng ở cấp quốc gia.
 |
| Tính đến quý I/2025, trên công trường sân bay Long Thành hiện có hơn 1.800 kỹ sư, chuyên gia kỹ thuật và khoảng 7.000 công nhân đang làm việc ngày đêm. |
Một số nguồn nhân lực chất lượng cao hiện vẫn phụ thuộc đào tạo từ các trung tâm quốc tế như Singapore, Hàn Quốc, Đức hoặc chương trình hợp tác liên kết với các hãng hàng không lớn, dẫn đến chi phí cao và thiếu chủ động trong dài hạn.
Trước thực trạng đó, các chuyên gia kiến nghị cần xây dựng chiến lược quốc gia phát triển nguồn nhân lực hàng không, logistics và vận hành sân bay hiện đại.
Chiến lược cần có các trụ cột: Xây dựng cụm trung tâm đào tạo cấp quốc gia đặt tại vùng phụ cận Long Thành, kết nối với TP.HCM, Bình Dương, Bà Rịa - Vũng Tàu; Áp dụng khung năng lực nghề quốc gia, tiêu chuẩn hóa chứng chỉ và đánh giá theo tiêu chuẩn ICAO, ISO; Tăng cường mô hình hợp tác “Nhà trường - Doanh nghiệp - Nhà nước - Quốc tế”; Hỗ trợ học bổng, tín dụng đào tạo ưu đãi và chương trình thực tập, cọ xát tại các sân bay lớn như Nội Bài, Tân Sơn Nhất, Cam Ranh; Ưu tiên chuyển đổi nghề cho lao động phổ thông, đặc biệt là lực lượng bị thu hồi đất hoặc thanh niên tại các địa phương quanh Long Thành.
Có thể tính đến phương án là xây dựng “Khu công nghệ và đào tạo hàng không Long Thành” một tổ hợp tích hợp giữa trường học, trung tâm đào tạo thực hành, phòng mô phỏng (simulator), khu ký túc xá và sàn tuyển dụng trực tiếp tại chỗ. Mô hình này có thể vận hành theo hình thức đối tác công, tư (PPP), huy động vốn xã hội hóa và quản trị linh hoạt.
 |
| Thách thức đặt ra là làm thế nào để chuẩn bị đội ngũ đủ năng lực chuyên môn và công nghệ nhằm vận hành hiệu quả siêu sân bay thời công nghiệp 4.0. |
Xây dựng lực lượng lao động tại chỗ
Tính đến quý I/2025, trên công trường Long Thành hiện có hơn 1.800 kỹ sư, chuyên gia kỹ thuật và khoảng 7.000 công nhân đang làm việc ngày đêm.
Trong đó, hàng ngàn người là lao động địa phương được đào tạo ngắn hạn, chuyển nghề từ sản xuất nông nghiệp sang thi công hạ tầng.
Việc chuyển đổi này vừa giúp giải quyết bài toán an sinh sau thu hồi đất, vừa tạo nền tảng nhân lực phục vụ vận hành sân bay sau này.
Mô hình “đào tạo - chuyển đổi - gắn thực tế” tại Long Thành cho thấy tiềm năng lớn của lực lượng lao động nông thôn nếu được tiếp cận công nghệ, hướng dẫn bài bản và tạo cơ hội thăng tiến.
Ngoài ra, việc tổ chức các chương trình đào tạo kỹ năng mềm, an toàn lao động, ngoại ngữ cơ bản và kỹ năng giao tiếp khách hàng cho nhóm công nhân thi công hiện nay cũng là nền tảng quan trọng.
Những người từng tham gia xây dựng sân bay có thể được ưu tiên tái đào tạo để tham gia vận hành sân bay giai đoạn sau.
Theo báo cáo của Tổng công ty Cảng hàng không Việt Nam (ACV), đến quý I/2025: Tuyến số 1 (thuộc gói thầu 6.12) đã đạt hơn 76% khối lượng, dự kiến thông xe kỹ thuật tháng 4/2025, đưa vào vận hành tháng 9/2025; Gói thầu 4.7 (sân đỗ tàu bay) và 4.8 (giao thông nội cảng) đạt lần lượt hơn 1.300 tỷ và 518 tỷ đồng giá trị thi công; Gói thầu 4.9 (hệ thống nhiên liệu) cơ bản hoàn thành móng, đào tuyến ống và đang đấu nối thiết bị nhập khẩu; Các hạng mục phụ trợ như cầu cạn, thoát nước hồ điều hòa, tuynel kỹ thuật đều về đích trước tiến độ hợp đồng.
 |
| Thủ tướng Phạm Minh Chính đã nhấn mạnh trong chuyến kiểm tra tháng 3/2025: Sân bay Long Thành cần không chỉ tiến độ nhanh, mà còn nguồn nhân lực tương xứng với quy mô công trình. |
Dự kiến đến tháng 6/2026, toàn bộ giai đoạn 1 sân bay Long Thành sẽ đủ điều kiện khai thác thử. Đây chính là mốc thời gian mang tính “giới hạn đỏ” cho công tác tuyển dụng và hoàn thiện nhân sự, bởi hầu hết nhân viên mới sẽ cần thời gian huấn luyện, kiểm tra tay nghề và làm quen thiết bị trong ít nhất 6 tháng.
Mô hình đào tạo liên kết vùng
Long Thành cần trở thành hạt nhân của cụm đào tạo liên kết vùng về hàng không, logistics, dịch vụ và công nghệ vận hành.
Cụm này cần liên kết các trường đại học chuyên ngành kỹ thuật, logistics, công nghệ thông tin tại TP.HCM, Bình Dương; Các học viện, cao đẳng nghề tại Đồng Nai, Bà Rịa - Vũng Tàu; Trung tâm nghiên cứu và thực nghiệm do doanh nghiệp tài trợ; Mạng lưới hợp tác quốc tế về kiểm định, chứng chỉ nghề hàng không.
Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính từng chỉ đạo trong chuyến kiểm tra thực địa Long Thành tháng 3/2025: “Không chỉ cần tiến độ nhanh, mà còn cần chất lượng con người tương xứng với quy mô công trình.” Điều này một lần nữa Thủ tướng nhấn mạnh, con người là yếu tố then chốt trong bài toán phát triển hạ tầng chiến lược.
Sân bay Long Thành là biểu tượng của một Việt Nam hiện đại, hội nhập. Nhưng để vận hành hiệu quả, cần một lớp nhân lực mới không chỉ giỏi lý thuyết mà phải thạo công nghệ, làm việc kỷ luật, tư duy hội nhập và gắn bó lâu dài.
 |
| Sau 3 năm khởi công, sân bay Long Thành đã trở thành hình ảnh tiêu biểu cho một đại công trường quốc gia. |
Nếu không chuẩn bị ngay từ bây giờ, Việt Nam có thể sở hữu một “siêu sân bay” nhưng lại thiếu “siêu nhân lực” để vận hành. Đây không chỉ là bài toán kỹ thuật hay giáo dục, mà là phép thử cho tư duy tổ chức, điều phối và phát triển con người trong nền kinh tế tri thức.
Long Thành là điểm khởi đầu của chuỗi chuyển đổi mới và muốn chuỗi này vận hành trơn tru, yếu tố con người phải được đặt ngang với hạ tầng.
Một sân bay hiện đại không chỉ có nhà ga hoành tráng, đường băng dài hay hệ thống radar tối tân mà còn phải có đội ngũ con người xứng tầm để đưa Việt Nam cất cánh trong kỷ nguyên mới.
Từ Long Thành đến cơ chế kiểu mẫu cho siêu dự án
Long Thành không chỉ là biểu tượng của phát triển hạ tầng. Đây là phép thử cho năng lực điều hành siêu dự án trong bối cảnh kinh tế hội nhập và yêu cầu quản trị minh bạch.
Kinh nghiệm từ sân bay Long Thành cho thấy, các công trình quy mô lớn không thể vận hành hiệu quả nếu vẫn theo mô hình hành chính phân tán.
Nếu mô hình điều phối vùng được thiết lập thành công, Long Thành sẽ là tiền lệ cho các dự án khác như: cao tốc Bắc Nam, cảng trung chuyển quốc tế Cần Giờ, khu thương mại tự do Cái Mép Hạ.
Khi đó, từ một đại công trường, Long Thành sẽ thực sự trở thành biểu tượng thể chế, nơi hội tụ tốc độ, minh bạch và năng lực quản trị quốc gia.
Quan trọng hơn, Long Thành sẽ đánh dấu bước chuyển trong tư duy quy hoạch, từ tư duy địa phương sang tư duy vùng, từ quản lý hành chính sang điều phối tích hợp.
 |
| Sân bay Long Thành sẽ đánh dấu bước chuyển trong tư duy quy hoạch, từ tư duy địa phương sang tư duy vùng, từ quản lý hành chính sang điều phối tích hợp. |
Mô hình này nếu thành công sẽ mở ra khuôn khổ thể chế mới cho các dự án hạ tầng tầm quốc gia, giúp rút ngắn thời gian triển khai, giảm lãng phí và tăng hiệu quả sử dụng nguồn lực.
Chính phủ hiện đã giao Bộ Xây dựng phối hợp với UBND tỉnh Đồng Nai lập đề án tổng thể điều phối vùng phụ cận sân bay Long Thành.
Đây là cơ sở để thể chế hóa các cơ chế ràng buộc, chia sẻ nguồn lực, tích hợp quy hoạch và xây dựng hành lang pháp lý cho mô hình phát triển “vùng sân bay”.
Vấn đề không nằm ở thiếu vốn, kỹ thuật hay lao động mà ở khả năng tổ chức và thiết kế thể chế phù hợp. Long Thành sẽ không thể về đích nếu cứ tiếp tục phân tách trách nhiệm, thiếu điều phối và vắng bóng giám sát xã hội.
Nhưng nếu vượt qua được những thách thức hiện tại, sân bay Long Thành không chỉ là biểu tượng cho phát triển hạ tầng, mà còn là biểu tượng cho sự đổi mới trong quản trị công, cho tinh thần cải cách thể chế và cho một Việt Nam sẵn sàng vươn tầm khu vực.
Từ đại công trường đến mô hình quản trị kiểu mẫu, Long Thành là hình ảnh thu nhỏ cho hành trình chuyển mình của một quốc gia đang vươn ra thế giới bằng tốc độ, minh bạch và khát vọng hội nhập.
