Tòa án nhân dân Tối cao mới đây đã công bố Dự thảo Nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về việc tổ chức lại hệ thống Tòa án nhân dân trên toàn quốc. Dự kiến, Nghị quyết này sẽ có hiệu lực từ ngày 1/7/2025 và mang theo nhiều thay đổi lớn về mặt tổ chức, phạm vi thẩm quyền và bộ máy vận hành của ngành tòa án.
Theo Dự thảo, hệ thống Tòa án nhân dân sẽ được tinh gọn bằng việc thành lập 355 Tòa án nhân dân khu vực tại 34 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương. Những tòa này sẽ thay thế cho 693 Tòa án nhân dân cấp huyện hiện nay. Trụ sở từng Tòa án khu vực sẽ do Chánh án Tòa án nhân dân Tối cao quyết định sau khi thống nhất với Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân Tối cao, đảm bảo thuận tiện cho người dân đến làm việc và tham gia tố tụng.
 |
| Hình ảnh minh họa. |
Cùng với việc thành lập Tòa khu vực, Dự thảo cũng quy định thành lập 23 Tòa án nhân dân cấp tỉnh và thành phố trực thuộc Trung ương. Trong khi đó, 29 Tòa án cấp tỉnh ở các địa phương như Hà Giang, Yên Bái, Kon Tum, Phú Yên, Bình Dương, Tiền Giang và một số tỉnh khác sẽ bị giải thể. Ngoài ra, ba Tòa án nhân dân cấp cao tại Hà Nội, Đà Nẵng và TP.HCM cũng sẽ chấm dứt hoạt động theo mô hình hiện tại.
Hệ thống Tòa án chuyên trách cũng được tổ chức lại rõ ràng. Tòa Phá sản sẽ hoạt động tại ba Tòa án khu vực lớn là Hà Nội, Đà Nẵng và TP.HCM, với phạm vi thẩm quyền trải rộng trên nhiều tỉnh, thành phố. Cụ thể, Tòa Phá sản tại Hà Nội phụ trách 18 địa phương phía Bắc, Tòa tại Đà Nẵng xử lý các vụ việc của 7 tỉnh miền Trung và Tây Nguyên, còn Tòa tại TP.HCM bao phủ 9 địa phương phía Nam.
Về Tòa Sở hữu trí tuệ, Dự thảo phân chia thành hai khu vực. Khu vực Hà Nội có phạm vi thẩm quyền tại 20 tỉnh, thành, trong khi khu vực TP.HCM phụ trách 14 địa phương, bao gồm cả TP. Đà Nẵng. Việc này nhằm phục vụ hiệu quả hơn các yêu cầu liên quan đến quyền sở hữu trí tuệ, vốn đang ngày càng gia tăng.
Tòa Kinh tế cũng được bố trí theo khu vực với nhiệm vụ xem xét các yêu cầu hủy phán quyết của Trọng tài thương mại. Tòa tại Hà Nội đảm nhiệm các vụ việc thuộc 18 tỉnh, thành phố phía Bắc. Tòa tại Đà Nẵng phụ trách 7 địa phương miền Trung và Tây Nguyên. Trong khi đó, Tòa tại TP.HCM tiếp nhận các yêu cầu đến từ 9 tỉnh, thành phố khu vực phía Nam.
Việc tái cấu trúc hệ thống Tòa án lần này được đánh giá là bước đi quan trọng nhằm hiện thực hóa mục tiêu cải cách tư pháp. Việc cắt giảm số lượng đầu mối, tập trung hóa hoạt động theo khu vực và phân định rõ thẩm quyền lãnh thổ được kỳ vọng sẽ nâng cao chất lượng xét xử, đảm bảo công bằng, minh bạch và tạo thuận lợi hơn cho người dân khi tiếp cận hệ thống tư pháp. Dự thảo vẫn đang trong quá trình lấy ý kiến trước khi được trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội thông qua.
