Đền bù đất chưa thoả đáng, người dân đề nghị UBND Thành phố Hải Dương làm rõ

Người trong cuộc nói gì

Ngày 17/9/2002, Thủ tướng chính phủ ban hành Quyết định thu hồi đất và giao đất số 466/QĐ-Ttg thu hồi 358.644,9m2 đất của các hộ dân thuộc 02 phường Lê Thanh Nghị và Hải Tân, thành phố Hải Dương, tỉnh Hải Dương để thực hiện dự án xây dựng đường vành đai phía Nam và khu du lịch sinh thái, dịch vụ thành phố Hải Dương.

Nằm trong số các hộ dân bị thu hồi đất có hộ của bà Nguyễn Thị Dịu, bà Phạm Thị Hoa, bà Phạm Thị Huế cùng ở khu II, phường Hải Tân (TP Hải Dương, tỉnh Hải Dương).

Cụ bà Nguyễn Thị Dịu (trú khu II, phường Hải Tân, Tp Hải Dương).

Được biết, việc thu hồi được chia làm 02 giai đoạn: Giai đoạn 1 là Dự án xây dựng đường vành đai phía Nam (nay là đường Thanh Niên) bắt đầu tiến hành từ năm 2003.

Theo quyết định phê duyệt phương án bồi thường giai đoạn 1, toàn bộ diện tích đất thu hồi của 03 hộ đều là đất vườn với mức giá chỉ 174.000 đồng/m2, thấp hơn nhiều so với giá đất ở.

Đến năm 2006, Hội đồng bồi thường GPMB thành phố căn cứ biên bản kiểm kê khối lượng giải phóng mặt bằng lập năm 2004 để lập bản tính toán giá trị bồi thường công trình xây dựng đường vành đai phía Nam, khu du lịch sinh thái và dịch vụ thành phố Hải Dương đợt 2 xác định thu hồi đất của ba hộ trên mỗi hộ đều có 13m2 đất ở, còn lại là đất vườn.

Trao đổi với PV, người dân cho biết, các thửa đất hiện tại đã tách biệt hoàn toàn với đường Lê Quý Đôn và hiện tại là mặt đường Thanh Niên, phía sau giáp hồ Trái Bầu, người dân đã sinh sống ổn định từ năm 2003.

Theo người dân, giá trị thửa đất ở vị trí số 2 đường Lê Quý Đôn và vị trí số 1 đường Thanh Niên có sự chêch lệch rất lớn với nhau.

Theo Quyết định số 4489/QĐ-UBND của UBND thành phố Hải Dương về việc phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ cho 03 hộ khi thu hồi giai đoạn 2 ngày 19/12/2023, thì số tiền người dân nhận được là chưa thoả đáng.

Thửa đất trong diện đền bù.

Nhận thấy có dấu hiệu sai sót trong việc xác định loại đất bị thu hồi, các hộ dân đã khiếu nại và sau 15 năm, UBND tỉnh Hải Dương đã ban hành các quyết định giải quyết khiếu nại số 3147/QĐ-UBND, Quyết định số 3149/QĐ-UBND, Quyết định số 3151/QĐ-UBND tỉnh đã công nhận toàn bộ diện tích đất giai đoạn 2 của 03 gia đình (300.06m²) là đất ở có nguồn gốc trước 18/12/1980, yêu cầu các cơ quan chức năng có liên quan lập lại phương án đền bù.

Tuy nhiên, theo cách xác định vị trí đất trong Phương án bồi thường, hỗ trợ tái định định cư GPMB được UBND thành phố Hải Dương phê duyệt ngày 30/11/2023, vị trí đất bị thu hồi được xác định là thuộc vị trí 2 đường Lê Quý Đôn trong khi thực tế sau khi thu hồi giai đoạn 1 thì các thửa đất này thuộc vị trí 1 đường Thanh Niên.

Người dân cho rằng mức đền bù chưa thoả đáng, có sự chêch lệch giá giữa 2 con đường.

Cụ bà Nguyễn Thị Dịu (trú khu II, phường Hải Tân, Tp Hải Dương) cho biết: “Tôi năm nay đã 88 tuổi, tuổi cao sức yếu, trong khi các con của tôi cũng đã bước vào tuổi trung niên, làm những công việc chân tay vất vả, thu nhập bấp bênh.

Gia đình tôi có hoàn cảnh vô cùng khó khăn. Cả ba thế hệ cùng chung sống trên mảnh đất này, đây là nơi ở duy nhất của chúng tôi. Nếu mảnh đất bị thu hồi mà khoản bồi thường không thỏa đáng, gia đình tôi không biết sẽ phải đi đâu về đâu".

“Bản thân tôi là gia đình chính sách, thân nhân là liệt sĩ có công với cách mạng. Nhưng suốt thời gian dài phải sống trong cảnh lo lắng, mất nhà, mất đất khi chưa được đảm bảo đúng quy định của pháp luật”.

Còn bà Phạm Thị Huế (con gái Bà Dịu) cho rằng: “Khi Nhà nước thu hồi đất để làm đường và dự án khu du lịch sinh thái, gia đình tôi đã rất hoan nghênh và ủng hộ chủ trương để phát triển thành phố Hải Dương và đã bàn giao đầy đủ diện tích đất theo giai đoạn 1.

Tuy nhiên, sau khi thu hồi giai đoạn 1, thửa đất của tôi đã ra mặt đường Thanh Niên, tôi đã xây nhà, tiếp tục sinh sống đến nay nhưng không hiểu sao quyết định phê duyệt phương án bồi thường vẫn tính theo vị trí cũ là đường Lê Quý Đôn, như vậy là rất thiệt thòi đối với chúng tôi”.

“Ngoài việc xác định vị trí đất, Quyết định số 4489/QĐ-UBND còn gây khó hiểu khi các tính bồi thường các hạng mục công trình kiến trúc, cây cối hoa màu... được thực hiện theo phương án bồi thường lập năm 2006 tại Quyết định phê duyệt phương án bồi thường số 3600 ngày 18/10/2006.

Trong khi theo các quyết định giải quyết khiếu nại số 3147/QĐ-UBND, Quyết định số 3149/QĐ-UBND, Quyết định số 3151/QĐ-UBND của UBND tỉnh Hải Dương đã chỉ đạo UBND thành phố Hải Dương phải lập lại phương án bồi thường mới”, bà Huế nói.

Cũng theo bà Huế, vào năm 2006, họ chưa từng nhận được Quyết định số 3600. Sau này, khi Quyết định số 4489 được ban hành, gia đình cũng không nhận được bất kỳ thông báo nào về việc hủy bỏ Quyết định số 3600.

Đáng chú ý, Quyết định số 4489 cũng không hề đề cập đến vấn đề này. Như vậy, trên cùng một mảnh đất bị thu hồi, lại tồn tại song song hai quyết định phê duyệt phương án bồi thường, điều này hoàn toàn trái với quy định pháp luật.

Gia đình hoàn toàn không biết mình sẽ được áp dụng theo quyết định nào, và cảm thấy vô cùng hoang mang trước tình trạng "hai quyết định cùng nhảy múa trên một mảnh đất" như thế này.

Cùng tâm trạng trên, bà Phạm Thị Hoa cho hay: “Theo quyết định phê duyệt phương án bồi thường giai đoạn 2, giá đất thu hồi của chúng tôi đã được tính lại theo mức giá tại thời điểm năm 2023, nhưng các hạng mục tài sản trên đất thì vẫn theo thời điểm năm 2006. Tôi thấy có sự không nhất quán trong việc bồi thường.”

“Sự không rõ ràng trong việc xác định loại đất, vị trí đất và không tính lại các hạng mục tài sản trên đất mà áp dụng theo phương án bồi thường từ 19 năm trước là những bất cập khiến người dân không thể yên tâm giao đất.

Đây không chỉ là thiệt hại về kinh tế mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến đời sống tinh thần của ba hộ dân trên. Mong các cơ quan ban ngành tỉnh Hải Dương quan tâm để đảm bảo quyền lợi chính đáng cho người dân”, bà Hoa cho biết.

Cần minh bạch, đảm bảo quyền lợi cho người dân

Liên quan đến sự việc trên, luật sư Đỗ Hồng Sơn (Văn phòng Luật sư Tinh Hoa Việt) cho biết: “Dưới góc độ pháp lý, nguyên tắc bồi thường khi Nhà nước thu hồi đất quy định trong Luật Đất đai đã nêu rõ việc bồi thường, hỗ trợ và tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất phải bảo đảm dân chủ, khách quan, công bằng, công khai, minh bạch, kịp thời và đúng quy định của pháp luật. Tuy nhiên, vụ việc này có thể thấy rõ nhiều vấn đề trong quá trình giải quyết bồi thường cho các hộ dân.

Luật sư Đỗ Hồng Sơn (Văn phòng Luật sư Tinh Hoa Việt).

Thứ nhất, việc xác định loại đất bị thu hồi chưa phản ánh đúng trạng thái sử dụng đất tại thời điểm ban hành phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, dẫn đến sự chênh lệch lớn về giá trị bồi thường, làm ảnh hưởng đến quyền lợi của người dân.

Trong trường hợp có sự thay đổi về thực trạng đất do quá trình phát triển hạ tầng, việc xem xét điều chỉnh phương án bồi thường sao cho phù hợp với thực tế cũng là điều cần thiết.

Thứ hai, theo chia sẻ của gia đình bà Dịu, hiện tại trên cùng một mảnh đất có hai phương án bồi thường khác nhau tồn tại song song.

Đây là điểm bất hợp lý, bởi mỗi thửa đất bị thu hồi chỉ có một quyết định phê duyệt phương án bồi thường. Trường hợp có sự thay đổi, cần ra thông báo hoặc quyết định thu hồi, hủy bỏ nội dung phương án bồi thường cũ, đồng thời ban hành quyết định phê duyệt phương án bồi thường mới.

Việc có hai quyết định phê duyệt phương án bồi thường cho cùng một thửa đất sẽ khiến người dân không thể nắm bắt chính xác được quyền lợi của mình đến đâu.

Về hoàn cảnh của bà Dịu, việc thu hồi đất đã khiến gia đình rơi vào tình cảnh khó khăn. Ba thế hệ cùng sinh sống trong căn nhà cũ trên một mảnh đất duy nhất, không còn bất kỳ nơi ở nào khác.

Quá trình đòi lại quyền lợi suốt bao năm qua cũng đã tiêu tốn rất nhiều công sức và tiền bạc của gia đình. Nếu không được bồi thường thỏa đáng, các thành viên sẽ không biết đi đâu về đâu.

Điều này đặt ra yêu cầu cấp bách về việc một phương án bồi thường hợp lý, hài hòa lợi ích giữa Nhà nước và người dân, đảm bảo sự ưu tiên, hỗ trợ thỏa đáng đối với thân nhân người có công với cách mạng.

Tóm lại, để tránh tranh chấp kéo dài, các cơ quan Nhà nước có thẩm quyền cần vào cuộc một cách quyết liệt và khẩn trương, xem xét lại toàn bộ quá trình thu hồi đất và lập lại phương án bồi thường trong vụ việc này.

Phải có sự rà soát kỹ lưỡng, khách quan, minh bạch để đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của người dân, đặc biệt là gia đình bà Dịu thuộc diện chính sách.

Đồng thời, cần có những giải pháp hỗ trợ kịp thời, thỏa đáng để giúp gia đình bà vượt qua khó khăn, ổn định cuộc sống sau khi bị thu hồi đất.”

“Trường hợp của các hộ gia đình, trong đợt GPMB lần hai tuy đã có quyết định về việc thu hồi đất (từ năm 2002) nhưng chưa có phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư được phê duyệt trước ngày 01 tháng 7 năm 2014 nên theo quy định tại khoản 4 Điều 34 Nghị định số 47/2014/NĐ-CP ngày 15/5/2014 của Chính phủ thì UBND cấp tỉnh cho phép tiếp tục lập, thẩm định, phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư theo quy định của Luật Đất đai năm 2013.

Tại khoản 3 điều 114 quy định về bảng giá đất và giá đất cụ thể nêu rõ “Việc xác định giá đất cụ thể phải dựa trên cơ sở điều tra, thu thập thông tin về thửa đất, giá đất thị trường...”.

Điều này liên quan trực tiếp tới quá trình lập phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, đặc biệt là bước điều tra, khảo sát, đo đạc, kiểm đếm để lập phương án. Trong vụ việc này, quy định trên có thể dẫn đến hai cách hiểu:

Cách hiểu thứ nhất, việc xác định giá đất cụ thể có thể dựa trên kết quả điều tra, thu thập thông tin về thửa đất, giá đất thị trường tại thời điểm trước đó.

Tức là nếu thời điểm thu hồi đất lần đầu đã lập biên bản kiểm kê khối lượng GPMB được cơ quan có thẩm quyền phê duyệt thì các đợt thu hồi sau có thể tiếp tục sử dụng dữ liệu cũ, miễn là không có thay đổi lớn về chính sách pháp luật.

Cách hiểu thứ hai, việc xác định giá đất cụ thể phải được thực hiện thông qua điều tra, thu thập thông tin về thửa đất, giá đất thị trường tại thời điểm hiện tại.

Tức nếu có nhiều đợt thu hồi, biên bản kiểm kê khối lượng GPMB phải được cập nhật theo từng thời điểm thu hồi đất. Mỗi đợt phải tiến hành điều tra, thu thập thông tin mới để phản ánh chính xác giá trị thực tế của đất bị thu hồi.

Thực tế, tại phương án bồi thường, hỗ trợ tái định cư do UBND thành phố Hải Dương ban hành ngày 30/11/2023 đã sử dụng kết quả điều tra, thu thập thông tin từ năm 2004 để xác định vị trí đất ở của 03 hộ gia đình.

Cụ thể, tại phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư của gia đình bà Dịu thì đơn giá hạng mục Nhà cửa, công trình kiến trúc đã được cập nhật theo đơn giá bồi thường mới. Tuy nhiên, vị trí đất tại hạng mục Đất đai vẫn giữ nguyên vị trí 2 đường Lê Quý Đôn.

Theo tôi, việc UBND thành phố Hải Dương cập nhật đơn giá hạng mục Nhà cửa, công trình kiến trúc theo đơn giá mới nhưng vẫn giữ nguyên vị trí đất tại hạng mục Đất đai là không nhất quán.

Bởi lẽ, giá trị đất và giá trị tài sản trên đất có mối quan hệ mật thiết với nhau. Nếu đã thừa nhận rằng giá trị tài sản trên đất cần được cập nhật theo thời điểm mới nhấtthì vị trí của đất cũng cần được xác định lại.

Một điểm quan trọng là Biên bản kiểm kê khối lượng GPMB lập ngày 20/7/2004 chưa phản ánh đúng hiện trạng đất.

Cụ thể, biên bản thể hiện phần đất bị thu hồi giai đoạn 1 của các hộ là loại đất vườn, trong khi thực tế đó là đất ở. Điều này đã được UBND tỉnh Hải Dương khẳng định trong các quyết định 3147, 3149, 3151 ngày 28/10/2021.

Vậy nên việc sử dụng kết quả điều tra, thu thập thông tin từ năm 2004 để lập phương án bồi thường GPMB đợt 2 của 03 hộ gia đình là chưa hợp lý.

Tóm lại, khi tiến hành lập phương án bồi thường GPMB đợt 2 thì cách hiểu thứ hai sẽ phù hợp với nguyên tắc bồi thường trong Luật Đất đai 2013, đảm bảo sự khách quan, minh bạch và quyền lợi hợp pháp của người dân”.