Trong thời đại công nghệ số phát triển mạnh mẽ, không gian mạng mang lại nhiều lợi ích nhưng cũng tiềm ẩn vô vàn rủi ro, đặc biệt là các thủ đoạn lừa đảo tinh vi. Dù cơ quan công an, báo chí đã liên tục cảnh báo, nhưng nhiều người dân, thậm chí cả cán bộ, công chức, giáo viên vẫn bị các đối tượng xấu lừa đảo, mất hàng trăm triệu đến hàng tỷ đồng.
 |
| Nhận diện lừa đảo trên không gian mạng (Ảnh minh họa. Nguồn: tapchitoaan.vn) |
Vậy làm thế nào để không rơi vào bẫy của những kẻ lừa đảo? Dưới đây là những tình huống phổ biến mà người dân cần cảnh giác và những cách phòng ngừa cần thiết:
1. Nhận diện các thủ đoạn lừa đảo thường gặp
1.1. Giả danh công an, viện kiểm sát, tòa án
Đây là thủ đoạn phổ biến nhất mà nhiều người đã mắc phải. Đối tượng lừa đảo sẽ gọi điện thoại, giả danh công an hoặc cơ quan pháp luật, thông báo rằng bạn đang bị điều tra liên quan đến tội phạm rửa tiền, ma túy hoặc lừa đảo. Sau đó, chúng yêu cầu bạn:
• Mở tài khoản ngân hàng riêng và chuyển tiền vào đó để “kiểm tra nguồn tiền sạch”.
• Cung cấp mã OTP, mật khẩu tài khoản ngân hàng để “xác minh”.
Sự thật là, không có trường hợp nào mà công an, viện kiểm sát hay tòa án yêu cầu người dân tự chuyển tiền để kiểm tra. Công an làm việc trực tiếp, có giấy triệu tập hoặc đến tận nơi để làm việc, không bao giờ thông qua cuộc gọi điện thoại.
1.2. Giả mạo người thân, bạn bè để vay tiền qua mạng xã hội
Kẻ xấu sẽ hack tài khoản Facebook, Zalo của bạn bè, người thân rồi nhắn tin mượn tiền, nói rằng đang gặp khó khăn gấp. Vì tin tưởng người thân, nhiều người đã vội vàng chuyển tiền mà không xác minh lại thông tin.
1.3. Lừa đảo đầu tư tài chính, chứng khoán, tiền ảo
Nhiều người bị lừa bởi những lời hứa hẹn “lãi suất khủng”, “đầu tư sinh lời nhanh chóng”. Đối tượng lừa đảo sẽ lôi kéo người tham gia các sàn giao dịch tài chính, tiền ảo, yêu cầu nạp tiền để “kiểm tra hệ thống” hoặc đóng “phí duy trì tài khoản”. Sau khi nạn nhân nạp tiền, chúng sẽ chặn liên lạc và chiếm đoạt tiền.
1.4. Chiêu trò “trúng thưởng” và “quà từ nước ngoài”
Kẻ lừa đảo sẽ gửi tin nhắn thông báo bạn trúng thưởng, nhận quà tặng từ nước ngoài, nhưng để nhận quà, bạn phải đóng phí vận chuyển, thuế nhập khẩu. Nhiều người vì tham quà lớn đã chuyển tiền và sau đó phát hiện mình bị lừa.
1.5. Tuyển dụng việc làm, cộng tác viên nhập liệu online
Một số đối tượng quảng cáo việc làm nhẹ nhàng, thu nhập cao trên các trang mạng xã hội. Chúng yêu cầu bạn nộp “phí bảo hiểm”, “phí bảo đảm công việc” hoặc “phí tài liệu” rồi cắt liên lạc.
2. Những bài học đắt giá từ thực tế
Rất nhiều trường hợp đã bị lừa với số tiền lớn. Không chỉ người dân thường, mà cả các thầy cô giáo, cán bộ nhà nước, thậm chí là lãnh đạo huyện cũng đã bị “sập bẫy”.
• Trường hợp 1: Một vị lãnh đạo huyện nhận được cuộc gọi từ “công an” yêu cầu chuyển tiền để xác minh tài sản, và vị nay đã bị lừa mất hàng tỷ đồng.
• Trường hợp 2: Nhiều giáo viên, công chức cũng bị các đối tượng lừa đảo qua các hình thức đầu tư chứng khoán, tuyển dụng việc làm online, khiến họ mất hàng trăm triệu đồng.
• Trường hợp 3: Ngay cả những người dân nghèo cũng không tránh khỏi, khi tin vào chiêu trò “trúng thưởng” hoặc “chuyển tiền nhận quà”, họ đã dốc hết tiền tiết kiệm gửi cho kẻ lừa đảo và mất trắng.
Những trường hợp này là hồi chuông cảnh tỉnh cho tất cả chúng ta. Đừng nghĩ rằng mình sẽ không bị lừa. Bởi lẽ, các đối tượng lừa đảo ngày càng tinh vi, nhắm vào tâm lý cả tin và sự thiếu hiểu biết của nạn nhân.
3. Cách phòng ngừa lừa đảo trên không gian mạng
3.1. Nhớ kỹ nguyên tắc: “Không ai cho không mình thứ gì”
Khi nhận được cuộc gọi, tin nhắn thông báo trúng thưởng, quà tặng, hãy tỉnh táo. Không có ai “cho không” bạn tiền, quà hay bất kỳ lợi ích nào nếu bạn không tham gia hoạt động nào liên quan.
3.2. Không cung cấp thông tin cá nhân qua điện thoại
• Tuyệt đối không cung cấp mã OTP, mật khẩu ngân hàng, thông tin tài khoản cho bất kỳ ai, kể cả người tự xưng là công an, tòa án, viện kiểm sát.
• Công an, cơ quan nhà nước không bao giờ yêu cầu bạn chuyển tiền qua tài khoản riêng.
3.3. Xác thực thông tin từ người thân
• Nếu nhận được tin nhắn mượn tiền từ bạn bè, người thân, hãy gọi trực tiếp để xác nhận. Đừng vội vàng chuyển tiền khi chưa chắc chắn.
Trong thời gian qua để bảo vệ người dân, cộng đồng trước vấn nạn lừa đảo trực tuyến, các cơ quan chức năng, doanh nghiệp cung cấp dịch vụ, doanh nghiệp an toàn, an ninh mạng đã triển khai nhiều biện pháp kỹ thuật, hoạt động tuyên truyền, nâng cao nhận thức cho khách hàng, người dân, một số biện pháp đã bước đầu mang lại hiệu quả nhất định.
