Hà Nội 20 °C
TP Hồ Chí Minh 26 °C
Hải Phòng 21 °C
Đà Nẵng 21 °C
Yên Bái 17 °C
  • Hà Nội Hà Nội 20°C
  • TP Hồ Chí Minh Hà Nội 26°C
  • Hải Phòng Hà Nội 21°C
  • Đà Nẵng Hà Nội 21°C
  • Yên Bái Hà Nội 17°C

Nhiều sự tích ở ngôi đền Khai Long

Dân sự & tố tụng dân sự
17/12/2022 14:56
Cao Sơn
aa
Đền Khai Long (xã Tân Sơn, huyện Đô Lương, tỉnh Nghệ An) từ lâu đã nổi tiếng là một trong những ngôi đền có bề dày lịch sử và đã qua nhiều lần tôn tạo, năng cấp.


Đền cổ nghìn năm

Đền Khai Long ở xã Tân Sơn- Đô Lương là công trình văn hóa tâm linh của nhân dân trong vùng. Đền được khởi dựng thời Lê Trung Hưng (1533 – 1788) để thờ thần Khai Long sứ quân Ngô Xương Xí, một nhân vật lịch sử có công với dân, với nước ở thế kỷ thứ X. Sau khi ông mất thường hiển linh, giúp dân độ thế nên được nhân dân lập đền thờ phụng bốn mùa hương khói.

Đền Khai Long ở xã Tân Sơn, huyện Đô Lương, tỉnh Nghệ An.

Đền Khai Long ở xã Tân Sơn, huyện Đô Lương, tỉnh Nghệ An.

Theo sử sách, Ngô Xương Xí sinh ra trong khoảng những năm 945- 950, ông là một trong 12 sứ quân thời Hậu Ngô vương. Ông cũng chính là cháu nội của Ngô Quyền, một bậc anh hùng tuấn kiệt được sử sách ghi chép là người: “khôi ngô, mắt sáng như chớp, dáng đi thong thả như hổ, có trí dũng, sức có thể nâng được vạc”.

Vào năm 965, Ngô Xương Xí lên nắm binh quyền, song lúc này khắp nơi các thế lực đua nhau nổi dậy. Trong thời gian sứ quân Ngô Xương Xí trấn giữ Bình Kiều (Thiệu Sơn, Thanh Hóa) ông thường xuyên qua lại vùng Châu Hoan (tức vùng Nghệ An) để tuyển mộ thêm binh lính. Đi đến đâu ông cũng giúp đỡ và bảo vệ cuộc sống cho nhân dân nên ông được nhân dân Châu Hoan tin yêu, mến phục.

Vùng Tân Sơn- Đô Lương ngày nay (cách căn cứ Bình Kiều khoảng 140 km về phía Nam) cũng chính là căn cứ luyện tập binh mã và tích trữ lương thực của sứ quân Ngô Xương Xí. Nhân dân nơi đây xem Ngô Xương Xí là một vị vua, vị sứ giả thường đi tuần du khắp nơi trên vùng đất Châu Hoan để bảo vệ cuộc sống cho mọi người dân nơi đây.

Chính vì vậy, nhân dân nơi đây nhớ ơn và lập đền thờ phụng. Điều này được thể hiện trong nội dung bài văn cúng tại đền: “Thánh thượng lược thặng đại phu tuần du sứ giả Khai Long sứ quân hiển ứng chiêu linh, lịch triều sắc tặng tôn chư mỹ tự Thượng, Thượng đặng tối linh đại vương”.

Đền Khai Long xuống cấp trước khi chưa phục dựng.

Đền Khai Long xuống cấp trước khi chưa phục dựng.

Kiến trúc của đền Khai Long có đầy đủ Thượng viện, Trung viện và Hạ viện. Thượng viện đặt bàn thờ bài vị, bình hương để người dân đến thắp hương cầu nguyện. Trung viện đặt lọng, gươm, đao, giáo, mác, có long bào, đồ đồng, gốm, sứ quý. Hạ viện là hai con ngựa đá trắng đứng chầu. Cổng Tam quan có binh lính tháp tùng rất uy phong, lộng lẫy…

Theo sách “Lịch sử Đảng bộ và nhân dân xã Tân Sơn- Đô Lương” và lời kể của những người cao tuổi trong làng cho biết: Trải qua các thời kỳ lịch sử Đền Khai Long đã có nhiều đóng góp cho công cuộc xây dựng và bảo vệ đất nước.

Năm 1957, đền Khai Long là địa điểm bán công phiếu kháng chiến của Chính Phủ Việt Nam. Từ năm 1946 – 1947, hưởng ứng phong trào bình dân học vụ, nhân dân xã Duy Tân (nay là xã Tân Sơn- Đô Lương) đã tổ chức nhiều lớp học tại đền Khai Long. Năm 1949, đền Khai Long là nơi diễn ra đại hội Đảng của xã Duy Tân và là nơi mở các lớp đào tạo cán bộ của huyện lấy tên là trường Lê Hồng Phong. Từ năm 1953 – 1958 chi bộ Đảng sự thật của xã Duy Tân tổ chức sinh hoạt tại đền.

Lễ hội lớn nhất của đền Khai Long diễn ra từ ngày 7 đến 9 tháng Giêng âm lịch hàng năm. Đền Khai Long trước đây diễn ra 5 dịp lễ chính trong năm: Lễ Nguyên Đán (mùng 1 Tết), Lễ Khai Hạ (mùng 7 Tháng Giêng), Lễ Thường Tân (ăn cơm mới, 20/5 âm lịch), Lễ Trạp Nghè (Hạ Nguyên, Rằm tháng Bảy), Lễ Thượng Niên.

Theo một người dân tại huyện Đô Lương, “Đền Khai Long rất được người dân tôn kính. Vào ngày rằm, ngày lễ không chỉ người trong làng mà người dân ở nhiều nơi cũng đến tham quan, cầu xin điều may mắn…”.

Năm 2014, Chính quyền địa phương, nhân dân và các nhà hảo tâm đã hằng tâm công đức phục hồi tôn tạo lại di tích. Tháng 12/2017, đền Khai Long, xã Tân Sơn được UBND tỉnh công nhận di tích lịch sử cấp tỉnh.

Đền Khai Long thờ Tấn Quốc Công Nguyễn Cảnh Hoan?

Người xưa có câu “có thờ có thiêng có kiêng có lành” chuyện thờ cúng kiêng cử luôn diễn ra hàng ngày xung quanh chúng ta. Nó đã trở thành một phần đức tin trong lòng của mỗi người. Tục thờ cúng tổ tiên vốn là một nét đẹp văn hóa của người Việt xưa và nay. Chính vì vậy, sự thờ cúng để đạt được cảnh giới “thiêng” và “lành” cần hiểu rõ nguồn gốc tổ tiên thờ ai. Tại đền Khai Long cũng vậy, nhiều sử tích, tranh cãi xoay quanh vấn đề: ngôi đền thờ ai, có thực sự là Ngô Xương Xí không…

Theo một sự tích được lưu truyền trong dân gian, đền Khai Long thờ Tấn Quốc Công Nguyễn Cảnh Hoan (1521-1576). Xưa kia, Đức Thánh Tấn Quốc Công Nguyễn Cảnh Hoan được vua Lê Trung Hưng (1533-1788) ban tám chữ vàng “ Trung Cần Nhân Nghĩa Bảo Quốc Hộ Dân”. Người đời sau từ 8 chữ vàng này mà dựng thành 2 câu đối để bên trong đền Khai Long.

Theo cụ Trần Đình Thành - Thủ từ đền Linh Kiếm kể rằng, đền Khai Long trước kia có 12 sắc phong, tuy nhiên, do xưa kia xảy ra nạn lũ lụt nên 12 sắc phong này bị trôi dạt, đền cũng bị sụp đổ nên người dân mang đến đền Linh Kiếm tại xã Thuận Sơn, huyện Đô Lương.

Sắc phong của đền Khai Long có ghi: Sắc ban cho vị thần nguyên là Binh bộ.

Sắc phong của đền Khai Long có ghi: Sắc ban cho vị thần nguyên là Binh bộ.

Nội dung một số Sắc Phong ghi: Sắc ban cho vị thần nguyên là Binh bộ Thượng thư Thái Phó Tấn phủ quân, tên thuỵ là Khiêm Cẩn (Tức là ông Nguyễn Cảnh Hoan, là tướng nhà Lê Trung Hưng trong lịch sử Việt Nam) đã có công hộ quốc giúp dân, rất linh ứng. Nghĩa là theo người dân thì chiếu theo nội dung Sắc Phong này thì đền Khai Long thờ Nguyễn Cảnh Hoan…?

Ngược dòng lịch sử, vào thời vua Lê Trung Hưng (1533-1788) cha con và anh em của Tấn Quốc Công Nguyễn Cảnh Hoan đã cùng với Nguyễn Kim sang Lào phù Lê Trang Tông lên làm vua và được Trịnh Kiểm (Trịnh thái sư - sau khi mất được vua Anh Tông tặng cho là Minh Khang Thái vương, đặt tên thuỵ là Trung Huân), Trịnh Tùng (Triết vương) cực kỳ trân trọng, có thể thấy điều này như sau.

Đến tháng Giêng năm 1553, Trịnh thái sư đưa quân về huyện Từ Liêm trừ bọn gian ác. Bấy giờ đang cơn binh lửa, nhân dân phiêu bạt, đường sá vắng tênh. Thái sư sai tướng chia giữ các sứ rồi chỉnh đốn quân ngũ kéo về Tây Đô, liệt kê chiến tích của các tướng dâng lên triều đình phê duyệt khen thưởng.

Khi đó, Tấn quận công đạt nhiều huân vọng, được gia phong Thái Bảo. Trịnh Thái Sư thấy Tấn quận công Nguyễn Cảnh Hoan có mưu trí dũng lược, đánh đâu được đấy, thật là một vị tướng tài, do đó đặc biệt đổi tên là “Trịnh Mô” (họ của chúa) làm thần tử thân thuộc. Lại cấp thêm cho binh dân và trao quyền trông coi những việc quân quốc trọng đại trong kinh ngoài trận.

Thủa sinh thời, Tấn Quốc Công Nguyễn Cảnh Hoan không chỉ có nhiều đóng góp công sức, trí tuệ cho triều đình, đất nước, muôn dân mà còn là trung thần với đất nước. Việc xây dựng đền thờ để nhớ đến công lao của ông là việc nên làm.

Mặt khác, Ngô Xương Xí khi còn là 1 trong 12 loạn sứ quân năm 966, căn cứ địa là Thanh Hóa. Trong khi đó, đền Khai Long xã Tân Sơn được đặt ở Nghệ An, không phải quê hương ông Ngô Xương Xí, quanh đó cũng không có con cháu họ Ngô và xây dựng sau khi ông mất hơn 600 năm sau thời Lê Trung Hưng (1533-1788).

Bên cạnh đó, thời Lê Trung Hưng là giai đoạn rực rỡ nhất của con cháu họ Nguyễn Cảnh, khi ông Nguyễn Cảnh Hoan vừa mới mất, và tại địa điểm Tân Sơn (là quê hương của mẹ ông Nguyễn Cảnh Hoan), cùng các vùng lân cận thì có rất nhiều con cháu họ Nguyễn Cảnh. Như vậy, việc lập đền thờ Tấn Quốc Công Nguyễn Cảnh Hoan ở xã Tân Sơn là rất hợp lý, vừa là quê hương của mẹ ông, đền được lập sau khi ông mất không lâu, vừa xung quanh và các vùng lân cận lại có nhiều con cháu họ Nguyễn Cảnh.

Ông Nguyễn Cảnh Hoan và con cháu Nguyễn Cảnh rất có công với đất nước, với nhà Lê - Trịnh, với nhân dân các vùng cho nên ở Nghệ An và nhiều tỉnh, có hơn 100 đền thờ lớn họ Nguyễn Cảnh trong đó có 42 đền thờ ông Nguyễn Cảnh Hoan. Sở dĩ ông được lập nhiều đền thờ đến vậy là do ông là nhân vật lịch sử, có công với dân với nước.

Sau hàng nghìn năm, dòng họ Nguyễn Cảnh vẫn lưu giữ câu đối cổ: “Cao Tằng Tổ Khải Dị Lai - Thập Bát Quận Công Tam Tể Tướng Đinh Lí Trần Lê Dị Hậu- Bách Dư Tiến Sĩ Thất Khôi Nguyên”. Tam tể tướng đó là ông Nguyễn Cảnh Chân: dựng Trần Ngỗi lên làm vua; ông Nguyễn Cảnh Dị: dựng Trần Trùng Quang lên làm vua và ông Nguyễn Cảnh Hoan trước khi mất chưa được làm Tể tướng nhưng sau khi mất tiếp tục phù trì, phù hộ đất nước nên được Trịnh Kiểm phong chức Tể tướng.

Như vậy, thời Trần, thời Lê Trung Hưng cho đến thời nhà Nguyễn, họ Nguyễn Cảnh có 3 Tể Tướng, 18 Quận Công, 76 Hầu Tước (quan cấp tỉnh), 19 Bá Tước, 5 Tử Tước, 3 Nam Tước. Cho nên được triều đình giai đoạn này rất trân trọng, tin dùng.

Với những chứng cứ và lập luận ở trên, có thể thấy rằng một người được lập đền thờ thì người đó phải là người có những chiến tích hiển hách, vẻ vang trong lịch sử, là người có công rất nhiều với đất nước, với muôn dân, và đặc biệt trung thành với vua, lấy đạo thờ vua lên trên hết.

Đặc biể, nơi được lập đền thờ cúng của người đó cũng thường là quê hương của họ để người dân nhớ đến cội nguồn, nhớ đến chiến tích của người đó, và phần nào đó thể hiện tự hào khi nhắc về tổ tiên - nơi đã sinh ra anh hùng dân tộc. Do đó, nhiều cơ sở có thể nói nhận định: Đền Khai Long - Tân Sơn thờ Tấn Quốc Công Nguyễn Cảnh Hoan.

bài liên quan
Tây Ninh đón nhận Bằng xếp hạng Di tích quốc gia Nhà Long Hiệp

Tây Ninh đón nhận Bằng xếp hạng Di tích quốc gia Nhà Long Hiệp

Nhà Long Hiệp là nơi ông Ung Văn Khiêm thay mặt Xứ ủy Nam Kỳ dự và chỉ đạo hội nghị thành lập Tỉnh ủy đầu tiên của tỉnh Chợ Lớn vào tháng 11/1930.
Công nhận Di tích Xô Viết Nghệ Tĩnh là Di tích quốc gia đặc biệt

Công nhận Di tích Xô Viết Nghệ Tĩnh là Di tích quốc gia đặc biệt

Quần thể này bao gồm 9 điểm di tích thành phần đã được xếp hạng cấp quốc gia, gắn liền với các mốc son lịch sử hào hùng của phong trào.
Công bố Pháp lệnh Quản lý, bảo vệ Khu di tích lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh

Công bố Pháp lệnh Quản lý, bảo vệ Khu di tích lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh

Văn phòng Chủ tịch nước vừa họp báo công bố Pháp lệnh Quản lý, bảo vệ khu di tích lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh. Pháp lệnh được Quốc hội khóa XV thông qua, có hiệu lực thi hành kể từ ngày 19/5/2025.
Xây quảng trường, công viên, bãi xe kết hợp di tích Thành cổ Biên Hòa

Xây quảng trường, công viên, bãi xe kết hợp di tích Thành cổ Biên Hòa

Cơ quan chức năng sẽ tháo hàng rào bê tông cốt thép, các công trình xây dựng không liên quan đến di tích Thành Kèn để tạo lập quảng trường, công viên cây xanh, bãi xe.
TP.HCM: Hoàn thành giai đoạn 1 tu bổ Di tích trại giam Bệnh viện Chợ Quán

TP.HCM: Hoàn thành giai đoạn 1 tu bổ Di tích trại giam Bệnh viện Chợ Quán

Sáng 24/4, Quận ủy, UBND quận 5 tổ chức lễ hoàn thành giai đoạn 1 công trình tu bổ, tôn tạo di tích lịch sử cấp quốc gia Khu trại giam Bệnh viện Chợ Quán, nhân dịp kỷ niệm 120 năm ngày sinh của đồng chí Trần Phú (1/5/1904-1/5/2024).
Di tích tiếp nhận "hiện vật lạ" có thể mang lại nhiều hệ luỵ nghiêm trọng

Di tích tiếp nhận "hiện vật lạ" có thể mang lại nhiều hệ luỵ nghiêm trọng

Theo PGS.TS Bùi Hoài Sơn, việc Ban Quản lý di tích tự ý tiếp nhận các hiện vật lạ vào Di tích mà không có sự đồng ý của cơ quan chức năng có thể mang lại nhiều hệ luỵ nghiêm trọng.
Mới nhất
Đọc nhiều
Tỉnh Phú Thọ yêu cầu cán bộ không mặc quần bò, váy ngắn khi đi làm

Tỉnh Phú Thọ yêu cầu cán bộ không mặc quần bò, váy ngắn khi đi làm

Cán bộ, công chức, viên chức và người lao động khi thực hiện nhiệm vụ phải ăn mặc gọn gàng, lịch sự, không mặc váy ngắn, không được mặc quần bò.
Sớm hoàn thiện hành lang pháp lý xử lý tội phạm công nghệ cao

Sớm hoàn thiện hành lang pháp lý xử lý tội phạm công nghệ cao

Ngày 9/12, tiếp tục Kỳ họp thứ 10, Quốc hội (QH) thảo luận ở hội trường về các báo cáo công tác phòng, chống tội phạm và vi phạm pháp luật; công tác phòng, chống tham nhũng năm 2025.
Kiên quyết tuyên chiến với khai thác IUU, quyết tâm gỡ "thẻ vàng" của EC

Kiên quyết tuyên chiến với khai thác IUU, quyết tâm gỡ "thẻ vàng" của EC

Chiều tối 9/12, Thủ tướng Phạm Minh Chính chủ trì Phiên họp lần thứ 25 của Ban Chỉ đạo Quốc gia về chống khai thác hải sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định (IUU).
Tin bài khác
Kiên quyết tuyên chiến với khai thác IUU, quyết tâm gỡ "thẻ vàng" của EC

Kiên quyết tuyên chiến với khai thác IUU, quyết tâm gỡ "thẻ vàng" của EC

Chiều tối 9/12, Thủ tướng Phạm Minh Chính chủ trì Phiên họp lần thứ 25 của Ban Chỉ đạo Quốc gia về chống khai thác hải sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định (IUU).
Thủ tướng: "Chiến dịch Quang Trung" là chiến dịch không có tiếng súng, nhưng phải chiến thắng giòn giã

Thủ tướng: "Chiến dịch Quang Trung" là chiến dịch không có tiếng súng, nhưng phải chiến thắng giòn giã

Sáng 9/12, tại trụ sở Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính chủ trì họp với các bộ, ngành, cơ quan Trung ương, trực tuyến với các địa phương về tình hình thực hiện "Chiến dịch Quang Trung" thần tốc xây dựng lại, sửa chữa nhà ở cho các hộ dân có nhà ở bị sập đổ, trôi, hư hỏng nặng do bão, lũ vừa qua.
Đếm ngược ‘giờ G’ tại đại công trường sân bay Long Thành

Đếm ngược ‘giờ G’ tại đại công trường sân bay Long Thành

Chỉ còn hơn 10 ngày đến thời điểm đón chuyến bay đầu tiên, đại công trường sân bay Long Thành bước vào giai đoạn nước rút với nhịp thi công 3 ca 4 kíp, hàng ngàn kỹ sư, công nhân chạy đua cùng thời gian.
​​​​​​​Hà Nội: Bắt tạm giam "Tổng tài" chỉ đạo đánh người tại quán cà phê

​​​​​​​Hà Nội: Bắt tạm giam "Tổng tài" chỉ đạo đánh người tại quán cà phê

Cơ quan chức năng đã ra quyết định khởi tố bị can, lệnh bắt bị can để tạm giam đối với Nguyễn Văn Thiên về tội “Gây rối trật tự công cộng”.
Từ ngày 2/12, các trạm, trụ sạc tủ đổi pin xe điện bắt buộc lắp công tơ riêng

Từ ngày 2/12, các trạm, trụ sạc tủ đổi pin xe điện bắt buộc lắp công tơ riêng

Bộ Công Thương vừa ban hành thông tư bổ sung cơ chế tính giá cho sạc xe điện, yêu cầu trạm sạc lắp công tơ riêng và áp giá theo mục đích sử dụng.
Công nhận điểm du lịch Vườn Thực vật Hà Nội tại phường Tây Tựu

Công nhận điểm du lịch Vườn Thực vật Hà Nội tại phường Tây Tựu

UBND Thành phố Hà Nội vừa ban hành Quyết định số 6035/QĐ-UBND về việc công nhận điểm du lịch Vườn Thực vật Hà Nội, đường Văn Tiến Dũng, phường Tây Tựu.
Tổ chức Hội thảo lấy ý kiến hoàn thiện dự thảo Đề án phát triển đô thị thông minh Thành phố Hà Nội

Tổ chức Hội thảo lấy ý kiến hoàn thiện dự thảo Đề án phát triển đô thị thông minh Thành phố Hà Nội

Công an TP Hà Nội tổ chức Hội thảo lấy ý kiến tham gia hoàn thiện dự thảo Đề án phát triển đô thị thông minh TP Hà Nội đến năm 2030, tầm nhìn 2045.
Nghệ An: Doanh nghiệp vận tải chở công nhân ký cam kết ATGT trên Quốc lộ 46

Nghệ An: Doanh nghiệp vận tải chở công nhân ký cam kết ATGT trên Quốc lộ 46

Các doanh nghiệp vận tải và đội ngũ lái xe hợp đồng chở công nhân trên Quốc lộ 46A và 46B đã tham gia buổi phổ biến pháp luật về an toàn giao thông do Đội Cảnh sát giao thông đường bộ số 5 (Phòng CSGT, Công an tỉnh Nghệ An) tổ chức.
Nhà văn Nguyễn Văn Học: Tôi muốn dùng văn chương như một hồi chuông cảnh tỉnh

Nhà văn Nguyễn Văn Học: Tôi muốn dùng văn chương như một hồi chuông cảnh tỉnh

Nguyễn Văn Học là cây bút kiên trì khai phá những vùng mờ của đời sống, nơi tội phạm công nghệ, bi kịch gia đình và những thương tổn thế hệ va vào nhau. Bằng nhãn quan báo chí sắc sảo và trực giác nhân văn bền bỉ, anh viết “Mã độc báo thù" với câu chuyện hình sự - công nghệ cao, mà điểm tựa cuối cùng vẫn là con người và khả năng hướng thiện của họ.
Tai nạn trên cao tốc Bắc - Nam khiến 5 người thương vong

Tai nạn trên cao tốc Bắc - Nam khiến 5 người thương vong

Tại hiện trường, lực lượng Cảnh sát PCCC và CNCH đã tiếp cận cabin xe trong tình trạng bị biến dạng mạnh, không thể mở bằng các phương pháp thông thường.