Hà Nội 21 °C
TP Hồ Chí Minh 27 °C
Hải Phòng 22 °C
Đà Nẵng 23 °C
Yên Bái 16 °C
  • Hà Nội Hà Nội 21°C
  • TP Hồ Chí Minh Hà Nội 27°C
  • Hải Phòng Hà Nội 22°C
  • Đà Nẵng Hà Nội 23°C
  • Yên Bái Hà Nội 16°C

Nhiều sự tích ở ngôi đền Khai Long

Dân sự & tố tụng dân sự
17/12/2022 14:56
Cao Sơn
aa
Đền Khai Long (xã Tân Sơn, huyện Đô Lương, tỉnh Nghệ An) từ lâu đã nổi tiếng là một trong những ngôi đền có bề dày lịch sử và đã qua nhiều lần tôn tạo, năng cấp.


Đền cổ nghìn năm

Đền Khai Long ở xã Tân Sơn- Đô Lương là công trình văn hóa tâm linh của nhân dân trong vùng. Đền được khởi dựng thời Lê Trung Hưng (1533 – 1788) để thờ thần Khai Long sứ quân Ngô Xương Xí, một nhân vật lịch sử có công với dân, với nước ở thế kỷ thứ X. Sau khi ông mất thường hiển linh, giúp dân độ thế nên được nhân dân lập đền thờ phụng bốn mùa hương khói.

Đền Khai Long ở xã Tân Sơn, huyện Đô Lương, tỉnh Nghệ An.

Đền Khai Long ở xã Tân Sơn, huyện Đô Lương, tỉnh Nghệ An.

Theo sử sách, Ngô Xương Xí sinh ra trong khoảng những năm 945- 950, ông là một trong 12 sứ quân thời Hậu Ngô vương. Ông cũng chính là cháu nội của Ngô Quyền, một bậc anh hùng tuấn kiệt được sử sách ghi chép là người: “khôi ngô, mắt sáng như chớp, dáng đi thong thả như hổ, có trí dũng, sức có thể nâng được vạc”.

Vào năm 965, Ngô Xương Xí lên nắm binh quyền, song lúc này khắp nơi các thế lực đua nhau nổi dậy. Trong thời gian sứ quân Ngô Xương Xí trấn giữ Bình Kiều (Thiệu Sơn, Thanh Hóa) ông thường xuyên qua lại vùng Châu Hoan (tức vùng Nghệ An) để tuyển mộ thêm binh lính. Đi đến đâu ông cũng giúp đỡ và bảo vệ cuộc sống cho nhân dân nên ông được nhân dân Châu Hoan tin yêu, mến phục.

Vùng Tân Sơn- Đô Lương ngày nay (cách căn cứ Bình Kiều khoảng 140 km về phía Nam) cũng chính là căn cứ luyện tập binh mã và tích trữ lương thực của sứ quân Ngô Xương Xí. Nhân dân nơi đây xem Ngô Xương Xí là một vị vua, vị sứ giả thường đi tuần du khắp nơi trên vùng đất Châu Hoan để bảo vệ cuộc sống cho mọi người dân nơi đây.

Chính vì vậy, nhân dân nơi đây nhớ ơn và lập đền thờ phụng. Điều này được thể hiện trong nội dung bài văn cúng tại đền: “Thánh thượng lược thặng đại phu tuần du sứ giả Khai Long sứ quân hiển ứng chiêu linh, lịch triều sắc tặng tôn chư mỹ tự Thượng, Thượng đặng tối linh đại vương”.

Đền Khai Long xuống cấp trước khi chưa phục dựng.

Đền Khai Long xuống cấp trước khi chưa phục dựng.

Kiến trúc của đền Khai Long có đầy đủ Thượng viện, Trung viện và Hạ viện. Thượng viện đặt bàn thờ bài vị, bình hương để người dân đến thắp hương cầu nguyện. Trung viện đặt lọng, gươm, đao, giáo, mác, có long bào, đồ đồng, gốm, sứ quý. Hạ viện là hai con ngựa đá trắng đứng chầu. Cổng Tam quan có binh lính tháp tùng rất uy phong, lộng lẫy…

Theo sách “Lịch sử Đảng bộ và nhân dân xã Tân Sơn- Đô Lương” và lời kể của những người cao tuổi trong làng cho biết: Trải qua các thời kỳ lịch sử Đền Khai Long đã có nhiều đóng góp cho công cuộc xây dựng và bảo vệ đất nước.

Năm 1957, đền Khai Long là địa điểm bán công phiếu kháng chiến của Chính Phủ Việt Nam. Từ năm 1946 – 1947, hưởng ứng phong trào bình dân học vụ, nhân dân xã Duy Tân (nay là xã Tân Sơn- Đô Lương) đã tổ chức nhiều lớp học tại đền Khai Long. Năm 1949, đền Khai Long là nơi diễn ra đại hội Đảng của xã Duy Tân và là nơi mở các lớp đào tạo cán bộ của huyện lấy tên là trường Lê Hồng Phong. Từ năm 1953 – 1958 chi bộ Đảng sự thật của xã Duy Tân tổ chức sinh hoạt tại đền.

Lễ hội lớn nhất của đền Khai Long diễn ra từ ngày 7 đến 9 tháng Giêng âm lịch hàng năm. Đền Khai Long trước đây diễn ra 5 dịp lễ chính trong năm: Lễ Nguyên Đán (mùng 1 Tết), Lễ Khai Hạ (mùng 7 Tháng Giêng), Lễ Thường Tân (ăn cơm mới, 20/5 âm lịch), Lễ Trạp Nghè (Hạ Nguyên, Rằm tháng Bảy), Lễ Thượng Niên.

Theo một người dân tại huyện Đô Lương, “Đền Khai Long rất được người dân tôn kính. Vào ngày rằm, ngày lễ không chỉ người trong làng mà người dân ở nhiều nơi cũng đến tham quan, cầu xin điều may mắn…”.

Năm 2014, Chính quyền địa phương, nhân dân và các nhà hảo tâm đã hằng tâm công đức phục hồi tôn tạo lại di tích. Tháng 12/2017, đền Khai Long, xã Tân Sơn được UBND tỉnh công nhận di tích lịch sử cấp tỉnh.

Đền Khai Long thờ Tấn Quốc Công Nguyễn Cảnh Hoan?

Người xưa có câu “có thờ có thiêng có kiêng có lành” chuyện thờ cúng kiêng cử luôn diễn ra hàng ngày xung quanh chúng ta. Nó đã trở thành một phần đức tin trong lòng của mỗi người. Tục thờ cúng tổ tiên vốn là một nét đẹp văn hóa của người Việt xưa và nay. Chính vì vậy, sự thờ cúng để đạt được cảnh giới “thiêng” và “lành” cần hiểu rõ nguồn gốc tổ tiên thờ ai. Tại đền Khai Long cũng vậy, nhiều sử tích, tranh cãi xoay quanh vấn đề: ngôi đền thờ ai, có thực sự là Ngô Xương Xí không…

Theo một sự tích được lưu truyền trong dân gian, đền Khai Long thờ Tấn Quốc Công Nguyễn Cảnh Hoan (1521-1576). Xưa kia, Đức Thánh Tấn Quốc Công Nguyễn Cảnh Hoan được vua Lê Trung Hưng (1533-1788) ban tám chữ vàng “ Trung Cần Nhân Nghĩa Bảo Quốc Hộ Dân”. Người đời sau từ 8 chữ vàng này mà dựng thành 2 câu đối để bên trong đền Khai Long.

Theo cụ Trần Đình Thành - Thủ từ đền Linh Kiếm kể rằng, đền Khai Long trước kia có 12 sắc phong, tuy nhiên, do xưa kia xảy ra nạn lũ lụt nên 12 sắc phong này bị trôi dạt, đền cũng bị sụp đổ nên người dân mang đến đền Linh Kiếm tại xã Thuận Sơn, huyện Đô Lương.

Sắc phong của đền Khai Long có ghi: Sắc ban cho vị thần nguyên là Binh bộ.

Sắc phong của đền Khai Long có ghi: Sắc ban cho vị thần nguyên là Binh bộ.

Nội dung một số Sắc Phong ghi: Sắc ban cho vị thần nguyên là Binh bộ Thượng thư Thái Phó Tấn phủ quân, tên thuỵ là Khiêm Cẩn (Tức là ông Nguyễn Cảnh Hoan, là tướng nhà Lê Trung Hưng trong lịch sử Việt Nam) đã có công hộ quốc giúp dân, rất linh ứng. Nghĩa là theo người dân thì chiếu theo nội dung Sắc Phong này thì đền Khai Long thờ Nguyễn Cảnh Hoan…?

Ngược dòng lịch sử, vào thời vua Lê Trung Hưng (1533-1788) cha con và anh em của Tấn Quốc Công Nguyễn Cảnh Hoan đã cùng với Nguyễn Kim sang Lào phù Lê Trang Tông lên làm vua và được Trịnh Kiểm (Trịnh thái sư - sau khi mất được vua Anh Tông tặng cho là Minh Khang Thái vương, đặt tên thuỵ là Trung Huân), Trịnh Tùng (Triết vương) cực kỳ trân trọng, có thể thấy điều này như sau.

Đến tháng Giêng năm 1553, Trịnh thái sư đưa quân về huyện Từ Liêm trừ bọn gian ác. Bấy giờ đang cơn binh lửa, nhân dân phiêu bạt, đường sá vắng tênh. Thái sư sai tướng chia giữ các sứ rồi chỉnh đốn quân ngũ kéo về Tây Đô, liệt kê chiến tích của các tướng dâng lên triều đình phê duyệt khen thưởng.

Khi đó, Tấn quận công đạt nhiều huân vọng, được gia phong Thái Bảo. Trịnh Thái Sư thấy Tấn quận công Nguyễn Cảnh Hoan có mưu trí dũng lược, đánh đâu được đấy, thật là một vị tướng tài, do đó đặc biệt đổi tên là “Trịnh Mô” (họ của chúa) làm thần tử thân thuộc. Lại cấp thêm cho binh dân và trao quyền trông coi những việc quân quốc trọng đại trong kinh ngoài trận.

Thủa sinh thời, Tấn Quốc Công Nguyễn Cảnh Hoan không chỉ có nhiều đóng góp công sức, trí tuệ cho triều đình, đất nước, muôn dân mà còn là trung thần với đất nước. Việc xây dựng đền thờ để nhớ đến công lao của ông là việc nên làm.

Mặt khác, Ngô Xương Xí khi còn là 1 trong 12 loạn sứ quân năm 966, căn cứ địa là Thanh Hóa. Trong khi đó, đền Khai Long xã Tân Sơn được đặt ở Nghệ An, không phải quê hương ông Ngô Xương Xí, quanh đó cũng không có con cháu họ Ngô và xây dựng sau khi ông mất hơn 600 năm sau thời Lê Trung Hưng (1533-1788).

Bên cạnh đó, thời Lê Trung Hưng là giai đoạn rực rỡ nhất của con cháu họ Nguyễn Cảnh, khi ông Nguyễn Cảnh Hoan vừa mới mất, và tại địa điểm Tân Sơn (là quê hương của mẹ ông Nguyễn Cảnh Hoan), cùng các vùng lân cận thì có rất nhiều con cháu họ Nguyễn Cảnh. Như vậy, việc lập đền thờ Tấn Quốc Công Nguyễn Cảnh Hoan ở xã Tân Sơn là rất hợp lý, vừa là quê hương của mẹ ông, đền được lập sau khi ông mất không lâu, vừa xung quanh và các vùng lân cận lại có nhiều con cháu họ Nguyễn Cảnh.

Ông Nguyễn Cảnh Hoan và con cháu Nguyễn Cảnh rất có công với đất nước, với nhà Lê - Trịnh, với nhân dân các vùng cho nên ở Nghệ An và nhiều tỉnh, có hơn 100 đền thờ lớn họ Nguyễn Cảnh trong đó có 42 đền thờ ông Nguyễn Cảnh Hoan. Sở dĩ ông được lập nhiều đền thờ đến vậy là do ông là nhân vật lịch sử, có công với dân với nước.

Sau hàng nghìn năm, dòng họ Nguyễn Cảnh vẫn lưu giữ câu đối cổ: “Cao Tằng Tổ Khải Dị Lai - Thập Bát Quận Công Tam Tể Tướng Đinh Lí Trần Lê Dị Hậu- Bách Dư Tiến Sĩ Thất Khôi Nguyên”. Tam tể tướng đó là ông Nguyễn Cảnh Chân: dựng Trần Ngỗi lên làm vua; ông Nguyễn Cảnh Dị: dựng Trần Trùng Quang lên làm vua và ông Nguyễn Cảnh Hoan trước khi mất chưa được làm Tể tướng nhưng sau khi mất tiếp tục phù trì, phù hộ đất nước nên được Trịnh Kiểm phong chức Tể tướng.

Như vậy, thời Trần, thời Lê Trung Hưng cho đến thời nhà Nguyễn, họ Nguyễn Cảnh có 3 Tể Tướng, 18 Quận Công, 76 Hầu Tước (quan cấp tỉnh), 19 Bá Tước, 5 Tử Tước, 3 Nam Tước. Cho nên được triều đình giai đoạn này rất trân trọng, tin dùng.

Với những chứng cứ và lập luận ở trên, có thể thấy rằng một người được lập đền thờ thì người đó phải là người có những chiến tích hiển hách, vẻ vang trong lịch sử, là người có công rất nhiều với đất nước, với muôn dân, và đặc biệt trung thành với vua, lấy đạo thờ vua lên trên hết.

Đặc biể, nơi được lập đền thờ cúng của người đó cũng thường là quê hương của họ để người dân nhớ đến cội nguồn, nhớ đến chiến tích của người đó, và phần nào đó thể hiện tự hào khi nhắc về tổ tiên - nơi đã sinh ra anh hùng dân tộc. Do đó, nhiều cơ sở có thể nói nhận định: Đền Khai Long - Tân Sơn thờ Tấn Quốc Công Nguyễn Cảnh Hoan.

bài liên quan
Tây Ninh đón nhận Bằng xếp hạng Di tích quốc gia Nhà Long Hiệp

Tây Ninh đón nhận Bằng xếp hạng Di tích quốc gia Nhà Long Hiệp

Nhà Long Hiệp là nơi ông Ung Văn Khiêm thay mặt Xứ ủy Nam Kỳ dự và chỉ đạo hội nghị thành lập Tỉnh ủy đầu tiên của tỉnh Chợ Lớn vào tháng 11/1930.
Công nhận Di tích Xô Viết Nghệ Tĩnh là Di tích quốc gia đặc biệt

Công nhận Di tích Xô Viết Nghệ Tĩnh là Di tích quốc gia đặc biệt

Quần thể này bao gồm 9 điểm di tích thành phần đã được xếp hạng cấp quốc gia, gắn liền với các mốc son lịch sử hào hùng của phong trào.
Công bố Pháp lệnh Quản lý, bảo vệ Khu di tích lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh

Công bố Pháp lệnh Quản lý, bảo vệ Khu di tích lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh

Văn phòng Chủ tịch nước vừa họp báo công bố Pháp lệnh Quản lý, bảo vệ khu di tích lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh. Pháp lệnh được Quốc hội khóa XV thông qua, có hiệu lực thi hành kể từ ngày 19/5/2025.
Xây quảng trường, công viên, bãi xe kết hợp di tích Thành cổ Biên Hòa

Xây quảng trường, công viên, bãi xe kết hợp di tích Thành cổ Biên Hòa

Cơ quan chức năng sẽ tháo hàng rào bê tông cốt thép, các công trình xây dựng không liên quan đến di tích Thành Kèn để tạo lập quảng trường, công viên cây xanh, bãi xe.
TP.HCM: Hoàn thành giai đoạn 1 tu bổ Di tích trại giam Bệnh viện Chợ Quán

TP.HCM: Hoàn thành giai đoạn 1 tu bổ Di tích trại giam Bệnh viện Chợ Quán

Sáng 24/4, Quận ủy, UBND quận 5 tổ chức lễ hoàn thành giai đoạn 1 công trình tu bổ, tôn tạo di tích lịch sử cấp quốc gia Khu trại giam Bệnh viện Chợ Quán, nhân dịp kỷ niệm 120 năm ngày sinh của đồng chí Trần Phú (1/5/1904-1/5/2024).
Di tích tiếp nhận "hiện vật lạ" có thể mang lại nhiều hệ luỵ nghiêm trọng

Di tích tiếp nhận "hiện vật lạ" có thể mang lại nhiều hệ luỵ nghiêm trọng

Theo PGS.TS Bùi Hoài Sơn, việc Ban Quản lý di tích tự ý tiếp nhận các hiện vật lạ vào Di tích mà không có sự đồng ý của cơ quan chức năng có thể mang lại nhiều hệ luỵ nghiêm trọng.
Mới nhất
Đọc nhiều
Khởi tố nhóm đối tượng dùng hoá chất "phù phép" thịt lợn thành thịt bò

Khởi tố nhóm đối tượng dùng hoá chất "phù phép" thịt lợn thành thịt bò

Cơ quan CSĐT Công an TP.HCM vừa khởi tố 7 bị can trong đường dây dùng thịt lợn ngâm hóa chất chế biến thành thịt bò giả.
Đấu tranh, triệt phá gần 22.000 vụ, bắt giữ hơn 44.000 đối tượng phạm tội về ma tuý trong năm 2025

Đấu tranh, triệt phá gần 22.000 vụ, bắt giữ hơn 44.000 đối tượng phạm tội về ma tuý trong năm 2025

Năm 2025, lực lượng Cảnh sát điều tra tội phạm về ma tuý toàn quốc đã đấu tranh, triệt phá gần 21.998 vụ, bắt giữ hơn 44.354 đối tượng phạm tội về ma tuý.
Cà Mau: Diễn tập thực chiến bảo đảm an toàn, an ninh mạng

Cà Mau: Diễn tập thực chiến bảo đảm an toàn, an ninh mạng

Nhằm nâng cao năng lực phòng thủ, phát hiện và ứng phó với các nguy cơ tấn công mạng trong điều kiện thực tế, ngày 22/12, Công an tỉnh Cà Mau tổ chức khai mạc Diễn tập thực hiện bảo đảm an toàn, an ninh mạng tỉnh Cà Mau năm 2025, nhằm nâng cao năng lực ph
Tin bài khác
Hưng Yên: Chất lượng nguồn thanh niên nhập ngũ ngày càng nâng cao

Hưng Yên: Chất lượng nguồn thanh niên nhập ngũ ngày càng nâng cao

Đại tá Vũ Văn Định, Ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy, Chỉ huy trưởng Bộ CHQS tỉnh Hưng Yên, Phó Chủ tịch Thường trực Hội đồng Nghĩa vụ Quân sự tỉnh cho biết, trong mùa tuyển quân những năm gần đây của địa phương, đặc biệt năm 2026, chất lượng nguồn thanh niên nhập ngũ ngày một nâng cao.
Báo Pháp luật Việt Nam hỗ trợ người dân vùng mưa lũ Lâm Đồng sửa chữa nhà

Báo Pháp luật Việt Nam hỗ trợ người dân vùng mưa lũ Lâm Đồng sửa chữa nhà

Ngày 21/12, Đoàn công tác Báo Pháp luật Việt Nam do TS Vũ Hoài Nam - Bí thư Đảng uỷ, Tổng Biên tập dẫn đầu đã đến thăm hỏi, động viên và trao tặng 300 triệu đồng hỗ trợ 60 hộ dân ở xã Lạc Dương, tỉnh Lâm Đồng sửa chữa nhà cửa bị hư hỏng do ảnh hưởng bởi đợt mưa lũ lịch sử cuối tháng 11 vừa qua.
Rộn ràng không khí đón Giáng sinh sớm khắp các nẻo đường Hà Nội

Rộn ràng không khí đón Giáng sinh sớm khắp các nẻo đường Hà Nội

Tại các tuyến phố màu sắc đỏ, xanh, trắng phủ kín các gian hàng trang trí. Cây thông, ông già Noel, tuần lộc, chuông bạc… được bày bán san sát, thu hút đông đảo người dân và du khách.
52 ngư dân bị cháy tàu cá ở biển Trường Sa được cứu, đưa về đất liền

52 ngư dân bị cháy tàu cá ở biển Trường Sa được cứu, đưa về đất liền

52 ngư dân trên tàu cá QNa-91917-TS bị cháy khi đang khai thác hải sản tại vùng biển Trường Sa, đã được các lực lượng cứu và đưa về đất liền an toàn.
Vật liệu ngổn ngang phục vụ "điệp khúc" đào bới vỉa hè khiến người dân Thủ đô vô cùng ngán ngẩm

Vật liệu ngổn ngang phục vụ "điệp khúc" đào bới vỉa hè khiến người dân Thủ đô vô cùng ngán ngẩm

Như một chu kỳ mặc định, cứ đến dịp cuối năm, nhiều con đường, tuyến phố tại Hà Nội lại ngổn ngang vật liệu cho "điệp khúc" đào bới vỉa hè khiến người dân vô cùng ngán ngẩm.
Mùa cưới và nỗi lo mang tên áp lực tài chính

Mùa cưới và nỗi lo mang tên áp lực tài chính

Ba tháng cuối năm Âm lịch thường được coi là “thời điểm vàng” để tổ chức đám cưới. Dân gian gọi thời điểm này trong năm là mùa cưới - mùa của những đôi uyên ương, nhưng đồng thời cũng là mùa của nỗi lo trăm bề.
Hà Nội giảm ùn tắc nhờ điều hành giao thông bằng AI

Hà Nội giảm ùn tắc nhờ điều hành giao thông bằng AI

Sau một tuần vận hành Trung tâm điều khiển tích hợp trí tuệ nhân tạo (AI), lưu lượng phương tiện tại các nút giao trọng điểm của Thủ đô tăng tới 18%, tình trạng ùn ứ cục bộ giảm rõ rệt.
Ca sĩ Tùng Dương cháy cùng ngày hội gia đình Trường Nguyễn Tất Thành

Ca sĩ Tùng Dương cháy cùng ngày hội gia đình Trường Nguyễn Tất Thành

Với sự tham gia của ca sĩ Tùng Dương cùng các tiết mục biểu diễn do học sinh và cựu học sinh thể hiện, đã kết nối các thế hệ, để mỗi người tìm thấy một phần ký ức và hy vọng của mình trong những giai điệu quen thuộc, hào hùng ca ngợi đất nước, niềm tự hào truyền thống lịch sử của dân tộc.
Yên Tử – Vĩnh Nghiêm – Côn Sơn, Kiếp Bạc chính thức là Di sản văn hóa thế giới

Yên Tử – Vĩnh Nghiêm – Côn Sơn, Kiếp Bạc chính thức là Di sản văn hóa thế giới

UNESCO ghi danh quần thể di sản liên tỉnh, khẳng định giá trị văn hóa – tâm linh độc đáo của Phật giáo Trúc Lâm và bản sắc Việt Nam.
Hà Nội chuẩn bị 38 trận địa pháo hoa chào đón năm mới 2026

Hà Nội chuẩn bị 38 trận địa pháo hoa chào đón năm mới 2026

UBND TP Hà Nội cho biết, dự kiến tổ chức bắn pháo hoa dịp Tết Dương lịch và Tết Nguyên đán năm 2026 với tổng cộng 38 trận địa, nhằm tạo điểm nhấn văn hóa – tinh thần, phục vụ nhân dân Thủ đô và du khách.