Nhằm bảo đảm tính hợp lý, khả thi của văn bản và quyền lợi của doanh nghiệp, hộ kinh doanh khi tham gia hoạt động bán hàng, cung cấp dịch vụ trên không gian mạng, Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) vừa tổ chức hội thảo với chủ đề “Lấy ý kiến doanh nghiệp Dự thảo Luật Thương mại điện tử”.
Theo kế hoạch, dự thảo này sẽ được trình Quốc hội xem xét thông qua tại kỳ họp tháng 10 tới.
 |
| Hội thảo lấy ý kiến doanh nghiệp Dự thảo Luật Thương mại điện tử. |
Trong hơn một thập niên qua, thương mại điện tử đã trở thành động lực quan trọng thúc đẩy kinh tế Việt Nam.
Thống kê cho thấy, cuối năm 2024, quy mô thị trường thương mại điện tử Việt Nam ước đạt trên 25 tỷ USD, duy trì tốc độ tăng trưởng 18 - 25% mỗi năm.
Việt Nam hiện nằm trong nhóm quốc gia có tốc độ phát triển thương mại điện tử nhanh nhất khu vực, với các hoạt động như mua bán trực tuyến, thanh toán số, logistics và dịch vụ số thâm nhập ngày càng sâu rộng, thay đổi căn bản cách thức tiêu dùng và kinh doanh.
Tuy nhiên, theo Tổng thư ký VCCI Đậu Anh Tuấn, sự phát triển mạnh mẽ này cũng kéo theo nhiều thách thức, nổi bật là vấn đề bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, quản lý hoạt động livestream bán hàng, cũng như tình trạng hàng giả, hàng nhái tràn lan.
Vì thế, việc xây dựng một văn bản pháp luật ở cấp luật để điều chỉnh lĩnh vực thương mại điện tử là hết sức cần thiết, nhằm hình thành khung khổ pháp lý toàn diện, đồng bộ và khả thi.
Ông Đậu Anh Tuấn nhấn mạnh: “Hệ sinh thái thương mại điện tử ở Việt Nam hiện rất đa dạng, từ các tập đoàn công nghệ lớn, thương hiệu uy tín cho đến hàng trăm nghìn hộ kinh doanh nhỏ lẻ; từ doanh nghiệp logistics, thanh toán đến các mô hình mới như livestream bán hàng, tiếp thị liên kết.
Do đó, chính sách cần được thiết kế hài hòa giữa mục tiêu quản lý nhà nước, bảo vệ người tiêu dùng, tạo thuận lợi cho doanh nghiệp, đồng thời thúc đẩy đổi mới sáng tạo và phát triển bền vững của toàn bộ hệ sinh thái”.
Tại hội thảo, nhiều ý kiến đóng góp cho rằng dù dự thảo Luật Thương mại điện tử hướng tới việc tăng cường quản lý, tạo môi trường kinh doanh minh bạch hơn, song vẫn còn tồn tại những rào cản.
Ông Phan Mạnh Hà – Giám đốc đối ngoại Shopee Việt Nam – nêu rõ thách thức lớn nhất hiện nay là chưa có sự bình đẳng giữa doanh nghiệp trong nước, doanh nghiệp FDI và các sàn thương mại điện tử xuyên biên giới.
Trong khi doanh nghiệp trong nước và FDI phải tuân thủ đầy đủ quy định pháp luật, thì các nền tảng xuyên biên giới lại chưa chịu trách nhiệm pháp lý tại Việt Nam, dẫn đến sự bất bình đẳng trong nghĩa vụ tuân thủ.
Ông Phan Mạnh Hà kiến nghị: “Cần tạo ra môi trường cạnh tranh công bằng cho tất cả các bên, tránh tình trạng ‘bảo hộ ngược’, tức vô tình tạo thuận lợi hơn cho doanh nghiệp không hiện diện tại Việt Nam.
Ngoài ra, Luật cũng nên trao thêm quyền cho các sàn thương mại điện tử trong việc nâng cao chất lượng dịch vụ, từ thanh toán, vận chuyển đến quản lý hàng hóa.
Với việc định danh bắt buộc nhà bán hàng trong thời gian tới, vấn nạn hàng giả, hàng nhái sẽ được kiểm soát tốt hơn. Shopee hiện cũng đang triển khai việc định danh nhà bán hàng”.
Một số ý kiến khác lưu ý rằng một số quy định trong dự thảo còn quá rộng, dễ tạo gánh nặng cho cả doanh nghiệp trong và ngoài nước.
Việc yêu cầu doanh nghiệp nước ngoài phải thành lập pháp nhân hoặc có đại diện thường trú tại Việt Nam có thể làm khó cho quá trình hội nhập, đi ngược với xu hướng cải cách thủ tục hành chính và các cam kết quốc tế.
Bên cạnh đó, cần có cách tiếp cận phù hợp đối với các mô hình kinh doanh mới như mạng xã hội tích hợp bán hàng, livestream thương mại, tiếp thị liên kết, tránh áp dụng cơ chế quản lý cứng nhắc theo kiểu truyền thống.
Nhiều doanh nghiệp bày tỏ kỳ vọng Luật Thương mại điện tử sẽ xử lý triệt để vấn nạn hàng giả, tạo môi trường minh bạch, đồng thời xây dựng cơ chế thử nghiệm linh hoạt (sandbox) cho các mô hình kinh doanh mới.
Dự thảo Luật Thương mại điện tử đang được xây dựng với nhiều mục tiêu trọng tâm là bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng; tăng cường quản lý thuế, chống thất thu; ngăn chặn tình trạng hàng giả, hàng nhái trên môi trường trực tuyến; đồng thời tạo khung pháp lý và cơ chế thuận lợi để thương mại điện tử tiếp tục phát triển, trở thành động lực chủ lực của nền kinh tế số Việt Nam.
