Chuyên gia pháp lý: Đề xuất tăng mức phạt vi phạm giao thông gấp đôi, PCCC gấp 4 lần là cần thiết!

Mới đây, Chính phủ đã trình Quốc hội dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Xử lý vi phạm hành chính, dự kiến được thảo luận tại kỳ họp thứ 9 sắp tới. Dự thảo này đề xuất điều chỉnh mức phạt tiền tối đa đối với một số lĩnh vực nhằm tăng cường tính răn đe và phù hợp với tình hình thực tế.

Ảnh: Minh hoạ

Các đề xuất cụ thể bao gồm:

An ninh, trật tự, an toàn xã hội: Tăng mức phạt tiền tối đa từ 40 triệu đồng lên 75 triệu đồng.

Giải quyết khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh: Bổ sung quy định xử phạt với mức tiền phạt tối đa là 30 triệu đồng.

Phòng cháy, chữa cháy, cứu hộ, cứu nạn: Tăng mức xử phạt từ 50 triệu đồng lên 200 triệu đồng.

An ninh mạng, an toàn thông tin mạng: Tăng mức xử phạt từ 100 triệu đồng lên 200 triệu đồng.

Liên quan đến vấn đề trên, trao đổi với PV báo Pháp luật Việt Nam, TS.LS Đặng Văn Cường, Trưởng Văn phòng luật sư Chính Pháp (Đoàn luật sư TP Hà Nội) cho biết: Hoàn thiện chính sách pháp luật để đáp ứng yêu cầu quản lý kinh tế, xã hội trong tình hình mới, kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc là một đòi hỏi tất yếu và cấp bác trong giai đoạn hiện nay, trong đó sửa đổi bổ sung hai văn bản pháp luật quan trọng là Bộ luật Hình sự và Luật xử lý vi phạm hành chính, hai loại chế tài cơ bản để xử lý vi phạm pháp luật là cần thiết.

Một nguyên tắc chung trong việc áp dụng pháp luật là có vi phạm pháp luật thì sẽ có trách nhiệm pháp lý. Người thực hiện hành vi vi phạm pháp luật sẽ bị áp dụng chế tài trong đó có thể là kỷ luật, trách nhiệm dân sự, chế tài hành chính hoặc chế tài hình sự. Nếu hành vi vi phạm pháp luật ở mức độ chưa nguy hiểm cho xã hội, hành vi chưa được quy định trong bộ luật hình sự thì sẽ bị áp dụng chế tài hành chính. Nếu hành vi vi phạm pháp luật được xác định là nguy hiểm cho xã hội, đã được quy định trong Bộ luật Hình sự thì sẽ phải chịu trách nhiệm hình sự.

TS.LS Đặng Văn Cường, Trưởng Văn phòng Luật sư Chính pháp, Đoàn Luật sư TP Hà Nội.

Chế tài hình sự và chế tài hành chính có sự tác động qua lại với nhau. Khi chế tài hành chính được áp dụng có hiệu quả, có tính răn đe giáo dục mạnh mẽ thì vi phạm pháp luật hình sự sẽ giảm đi và ngược lại. Thực tiễn cho thấy ở nhiều quốc gia phát triển hiện nay mức chế tài hành chính rất nghiêm khắc, nhiều người sợ bị phạt mà không dám vi phạm pháp luật nên những hành vi vi phạm pháp luật hình sự cũng giảm đi đáng kể.

Căn cứ vào tình hình phát triển kinh tế xã hội, đổi mới chính sách pháp luật qua mỗi thời kỳ, căn cứ vào thực trạng phát triển kinh tế xã hội thì việc sửa đổi bổ sung chế tài hành chính và chế tài hình sự là điều cần thiết.

Cũng theo Tiến sĩ luật Đặng Văn Cường, hiện nay dự thảo Bộ luật Hình sự sửa đổi và Luật Xử lý vi phạm hành chính sửa đổi đều có những nội dung đề xuất tăng mức chế tài là phạt tiền đối với các hành vi vi phạm. Đây là xu thế tất yếu của sự phát triển xã hội khi đời sống kinh tế xã hội đã được nâng cao, mức thu nhập bình quân đầu người cũng đã cao hơn nhiều so với khoảng 10 năm trước (thời điểm ban hành các văn bản quy phạm pháp luật này), mức chế tài hành chính và hình sự liên quan đến hình phạt tiền đến nay không còn phù hợp, không đủ sức răn đe nên việc tăng mức chế tài là điều dễ hiểu.

Tuy nhiên việc tăng mức chế tài với hành vi vi phạm nào, tăng đến đâu thì sẽ phải tổng kết thực tiễn, trên cơ sở mục tiêu quản lý xã hội trong từng lĩnh vực, đánh giá hiệu quả trong công tác quản lý và tính khả thi trong việc áp dụng pháp luật. Với những hành vi vi phạm phổ biến, chế tài chưa đủ sức răn đe, có dấu hiệu nhờn luật thì cần phải tăng mức chế tài đối với những hành vi đó.

Luật xử lý vi phạm hành chính được Quốc hội thông qua năm 2012 đến nay đã hơn 10 năm. Các mức xử phạt vi phạm hành chính tối đa được quy định tại điều 24 của luật này đến nay nhiều nội dung không còn phù hợp...

Theo Tiến sĩ luật Đặng Văn Cường: Thực tiễn áp dụng các nghị định của chính phủ về xử phạt vi phạm hành chính trong các lĩnh vực cho thấy mức phạt hành chính cao nhất trong từng lĩnh vực sẽ bị giới hạn bởi quy định của luật xử lý vi phạm hành chính. Trong đó rất nhiều các hành vi vi phạm pháp luật nghiêm trọng nhưng chưa được quy định trong bộ luật hình sự trong các lĩnh vực giao thông, phòng cháy chữa cháy, sử dụng đất đai, tài nguyên môi trường… nhiều hành vi vi phạm phổ biến, diễn ra liên tục, thậm chí tái phạm nhưng mức xử phạt theo quy định hiện nay không đủ sức răn đe.

"Bởi vậy, quá trình tổng kết thực tiễn áp dụng luật xử lý vi phạm hành chính trong từng lĩnh vực là bức tranh sống động sẽ cho thấy những hành vi vi phạm phổ biến, mức phạt đang được áp dụng và tính chất tái phạm của hành vi. Từ đó cho thấy việc tăng mức chế tài đối với các lĩnh vực này, hành vi này là cần thiết. Về nguyên tắc thì pháp luật phải phù hợp với sự phát triển kinh tế xã hội, là công cụ để quản lý xã hội. Bởi vậy nếu chế tài của pháp luật nghiêm khắc quá hoặc ít nghiêm khắc không đủ sức răn đe thì đều không đảm bảo hiệu lực hiệu quả trong việc áp dụng.

Để có mức chế tài phù hợp đối với hành vi vi phạm trong từng bối cảnh kinh tế xã hội, gắn với mục tiêu phát triển kinh tế xã hội, với chính sách pháp luật thì đòi hỏi pháp luật cần phải điều chỉnh cho phù hợp. Ngoài ra các văn bản quy phạm pháp luật cũng có tính vượt trước, có tính dự báo nên việc ban hành văn bản quy phạm pháp luật nói chung, quy định mức chế tài nói riêng cũng cần phải có tính dự báo để phù hợp với sự phát triển lâu dài của xã hội", Tiến sĩ luật Đặng Văn Cường nói.

Cũng theo Tiến sĩ luật Đặng Văn Cường: Để giảm thiểu các hành vi vi phạm pháp luật, tăng cường quản lý các lĩnh vực trong đời sống xã hội thì việc xử lý vi phạm hành chính hoặc xử lý bằng chế tài hình sự là giải pháp cuối cùng. Giải pháp tuyên truyền phổ biến giáo dục pháp luật, tăng cường thanh tra kiểm tra, tăng cường cơ chế giám sát để hạn chế vi phạm là điều cần thiết. Tuy nhiên, nếu các giải pháp phòng ngừa vẫn không đạt hiệu quả thì khi đó chế tài hành chính và chế tài hình sự là những biện pháp mạnh mẽ, cứng rắn để buộc các chủ thể phải tuân thủ pháp luật.

"Bởi vậy quan điểm cá nhân tôi là việc sửa đổi bổ sung các loại chế tài trong đó có chế tài hành chính, chế tài hình sự sau khoảng 10 năm áp dụng văn bản quy phạm pháp luật ở Việt Nam là cần thiết. Tuy nhiên việc tăng đến đâu, đối với vấn đề lĩnh vực nào thì cần phải tổng kết thực tiễn áp dụng trong thời gian qua, căn cứ vào tình hình phát triển kinh tế xã hội hiện nay, định hướng phát triển kinh tế xã hội và tham khảo các quốc gia phát triển để có mức chế tài phù hợp, biện pháp xử lý hợp lý sao cho văn bản quy phạm pháp luật ban hành mới có tính khả thi, có sự hợp lý và có tính dự báo để ít phải sửa đổi bổ sung, đảm bảo hiệu lực hiệu quả trong quá trình áp dụng", Tiến sĩ luật Đặng Văn Cường cho hay.

Tiến sĩ luật Đặng Văn Cường cũng cho biết thêm: Mức phạt giao thông đề xuất đến 150.000.000 đồng tôi cho là cần thiết, đây là mức phạt gấp 02 lần mức phạt hiện nay. Có những hành vi vi phạm pháp luật về giao thông đường bộ hiện nay như đi ngược chiều trên đường cao tốc, đi lùi trên đường cao tốc, người say rượu, ảo giác do sử dụng trái phép chất ma túy điều khiển phương tiện, người điều khiển phương tiện không có giấy phép lái xe phù hợp là những tình huống rất nguy hiểm, hoàn toàn có thể gây ra những vụ tai nạn liên hoàn, hậu quả đặc biệt nghiêm trọng nếu không được ngăn chặn.

Tuy nhiên mức chế tài hiện nay bị giới hạn bởi mức tối đa trong Luật Xử lý vi phạm hành chính, đồng thời chưa có chế tài hình sự đối với hành vi này nếu hậu quả chưa xảy ra nên tính răn đe chưa mạnh mẽ. Bởi vậy việc ra tăng mức chế tài tối đa có thể áp dụng trong lĩnh vực giao thông đường bộ để xử lý đối với các hành vi nguy hiểm mà chưa được luật hình sự quy định, những hành vi có lỗi cố ý, thể hiện ý thức coi thường pháp luật và nguy cơ gây tai nạn giao thông cao là cần thiết.

"Những hành vi của người say xỉn mà điều khiển xe ô tô gây tai nạn chưa đến mức hậu quả nghiêm trọng hoặc đi lùi, đi ngược chiều trên đường cao tốc… và một số hành vi vi phạm giao thông tương tự, có tính chất nguy hiểm nhưng chưa được quy định trong Bộ luật Hình sự thì mức phạt 150.000.000 đồng là phù hợp, thể hiện tính răn đe mạnh mẽ để tránh những hành vi vi phạm tương tự có thể xảy ra, đảm bảo trật tự an toàn giao thông.

Ngoài ra cũng cần có văn bản hướng dẫn áp dụng khoản 4, điều 260 Bộ luật Hình sự để có thể áp dụng chế tài hình sự đối với một số trường hợp vi phạm pháp luật về giao thông đường bộ mà chưa gây ra hậu quả thiệt hại vật chất", Tiến sĩ luật Đặng Văn Cường nói.