Theo Kế hoạch 447 ngày 17/5 của Chính phủ, Bộ Tư pháp được giao một số nhiệm vụ trong xây dựng các Nghị định phân cấp, phân quyền, phân định thẩm quyền gắn với việc thực hiện mô hình tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp. Đến nay, Bộ đã triển khai nhiều hoạt động nhằm quyết liệt thực hiện nhiệm vụ được giao một cách hiệu quả.
Trong Kế hoạch 447, cùng với chịu trách nhiệm hướng dẫn các Bộ, cơ quan ngang Bộ xây dựng các Nghị định về phân cấp, phân quyền, phân định thẩm quyền; theo dõi, đôn đốc thì Bộ Tư pháp còn được giao nhiệm vụ tổ chức thẩm định bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ trong hệ thống pháp luật và phù hợp nguyên tắc phân định thẩm quyền, phân cấp, phân quyền tại Luật Tổ chức Chính phủ, Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2025.
Để bảo đảm thực hiện nhiệm vụ được giao, Bộ Tư pháp đã có Công văn số 2742/BTP-PLHSHC hướng dẫn về việc xây dựng Nghị định về phân cấp, phân định thẩm quyền trong các ngành, lĩnh vực được phân công quản lý.
Một trong những hướng dẫn của Công văn là nội dung quy định về phân cấp, phân quyền tại Nghị định có thể khác với quy định của Luật, Pháp lệnh, Nghị quyết của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội theo quy định tại khoản 2 Điều 32 Luật Tổ chức Chính phủ, khoản 2 Điều 50 của Luật Tổ chức chính quyền địa phương và Điều 13 của Nghị quyết số 190/2025/QH15 ngày 19/2/2025 của Quốc hội quy định về xử lý một số vấn đề liên quan đến sắp xếp tổ chức bộ máy nhà nước.
 |
| Các Thứ trưởng Bộ Tư pháp: Đặng Hoàng Oanh và Nguyễn Thanh Tú đồng chủ trì một cuộc họp về nội dung phân cấp, phân quyền. |
Tuy nhiên, về bản chất, việc quy định dự thảo Nghị định có nội dung khác với các văn bản quy phạm pháp luật của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội chỉ là tình huống tạm thời, do đó, về kỹ thuật lập pháp, Nghị định chỉ quy định nội dung phân cấp, phân quyền mà không gắn với việc sửa đổi, bổ sung điều, khoản, điểm của các văn bản đó.
Các nội dung phân cấp, phân quyền tại dự thảo Nghị định cũng phải bảo đảm phù hợp với các luật, nghị quyết dự kiến trình Quốc hội thông qua tại Kỳ họp thứ 9, không quy định phân quyền các nội dung đã được phân quyền tại các luật, nghị quyết này.
Đồng thời, rà soát để cắt giảm, đơn giản hóa tối đa thủ tục hành chính (TTHC), thành phần hồ sơ, nhất là các nội dung phải báo cáo, xin ý kiến Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, các Bộ, cơ quan ngang Bộ về các dự án, nhiệm vụ cụ thể đã được phân cấp, phân quyền...
Đặc biệt, Bộ Tư pháp rất quyết liệt, kịp thời tổ chức các cuộc họp thẩm định nhằm bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ trong hệ thống pháp luật.
Về phía Bộ Tư pháp, Bộ cũng đã xây dựng các Nghị định quy định về phân quyền, phân cấp, phân định thẩm quyền quản lý nhà nước trong lĩnh vực tư pháp khi tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp.
Trong đó, về Nghị định phân định thẩm quyền, bên cạnh chương về quy định chung, Nghị định có các chương quy định việc phân định thẩm quyền khi tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp trong các lĩnh vực hộ tịch; nuôi con nuôi; công chứng; chứng thực; phổ biến, giáo dục pháp luật; hòa giải ở cơ sở; trợ giúp pháp lý; thừa phát lại; và bồi thường nhà nước (tổng số có 34 nhiệm vụ được chuyển từ cấp huyện xuống cấp xã hoặc lên cấp tỉnh).
Đồng thời, thực hiện việc tách các nội dung về trình tự giải quyết TTHC khi phân định thẩm quyền thành các phụ lục kèm theo; kết hợp đơn giản hóa TTHC (giảm thời gian giải quyết, cắt giảm thành phần hồ sơ; liên thông thực hiện một số TTHC...); bổ sung quy định về phí, lệ phí khi thực hiện các TTHC được phân định thẩm quyền.
Đối với Nghị định về phân quyền, phân cấp, Vụ Công tác xây dựng văn bản quy phạm pháp luật và các đơn vị đã rà soát, bảo đảm yêu cầu của các nguyên tắc khi phân quyền, phân cấp theo hướng dẫn tại Văn bản số 2891/BTP-PLHSHC; đồng thời, các đơn vị tiếp tục rà soát, đề xuất phân quyền, phân cấp tối đa, hợp lý trong các lĩnh vực LS (cấp, thu hồi, cấp lại chứng chỉ hành nghề đối với LS trong nước), công chứng (bổ nhiệm, miễn nhiệm, bổ nhiệm lại công chứng viên); thực hiện việc tách các nội dung về trình tự giải quyết TTHC khi phân định thẩm quyền thành các phụ lục kèm theo; kết hợp đơn giản hóa TTHC (giảm thời gian giải quyết, cắt giảm thành phần hồ sơ; liên thông thực hiện một số TTHC...); bổ sung quy định về phí, lệ phí khi thực hiện các TTHC được phân định thẩm quyền.
Số lượng các nhiệm vụ được phân quyền, phân cấp cho địa phương trong Nghị định này là 49 nhiệm vụ (1 nhiệm vụ từ Chính phủ, 1 nhiệm vụ từ Thủ tướng Chính phủ, 47 nhiệm vụ từ Bộ Tư pháp).
Riêng đối với các TTHC, Bộ Tư pháp đang trực tiếp giải quyết 64 TTHC. Qua rà soát, có 9 TTHC không cần phải thực hiện việc phân quyền, phân cấp; còn lại Bộ đã dự kiến phân quyền, phân cấp 39/55 TTHC, đạt tỷ lệ xấp xỉ 71% (trong đó tại Nghị định về phân quyền, phân cấp lĩnh vực quản lý nhà nước của Bộ Tư pháp là 28 TTHC; trong Nghị định sửa đổi các Nghị định về bổ trợ tư pháp là 11 TTHC). Đối với 16 TTHC còn lại, các đơn vị đề xuất giữ nguyên và đã được Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Thành Long đồng ý...
