Tạo hành lang pháp lý để các cơ sở đại học bứt phá trong KHCN và đổi mới sáng tạo

Thứ trưởng Bộ GDĐT Nguyễn Văn Phúc phát biểu tại hội nghị. (Ảnh: moet.gov.vn)

Ngày 6/8, Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT) đã tổ chức hội thảo khoa học nhằm lấy ý kiến về dự thảo Nghị định quy định hoạt động khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo (KHCN&ĐMST) trong các cơ sở giáo dục đại học (GDĐH).

Hội thảo được chủ trì bởi Thứ trưởng Nguyễn Văn Phúc, với sự tham gia của các chuyên gia, nhà quản lý và lãnh đạo các trường đại học hàng đầu, nhằm tạo hành lang pháp lý vững chắc, thúc đẩy mạnh mẽ hoạt động nghiên cứu và đổi mới sáng tạo tại các cơ sở giáo dục.

Phát biểu tại hội thảo, Thứ trưởng Nguyễn Văn Phúc khẳng định sự cần thiết của việc ban hành Nghị định này để cụ thể hóa các chủ trương mới của Đảng và Chính phủ. Điểm nhấn của dự thảo là việc sửa đổi, bổ sung những quy định còn bất cập, đặc biệt là cơ chế “đồng cơ chế” do Bộ GD&ĐT đề xuất, giúp tháo gỡ nút thắt và mở rộng quyền tự chủ cho các trường đại học trong hoạt động KHCN&ĐMST.

Bộ GD&ĐT cũng sẽ tập trung hoàn thiện hệ sinh thái đổi mới sáng tạo, phát triển các nhóm nghiên cứu mạnh, phòng thí nghiệm hiện đại, đồng thời đưa ra các chính sách ưu đãi, học bổng nhằm thu hút và bồi dưỡng tài năng khoa học. Thứ trưởng nhấn mạnh rằng Nghị định này sẽ là động lực chiến lược, biến giáo dục đại học trở thành trung tâm KHCN&ĐMST của quốc gia.

Ông Phạm Quang Hưng, Cục trưởng Cục Khoa học, công nghệ và thông tin, cho biết Nghị định sẽ là căn cứ pháp lý giúp tăng quyền tự chủ, trách nhiệm và quyền lợi của các trường trong nghiên cứu. Dự thảo sẽ làm rõ vai trò của các chủ thể trong hệ sinh thái đổi mới sáng tạo và xây dựng cơ chế điều phối linh hoạt, minh bạch, đảm bảo nguồn lực, đặc biệt là kinh phí nghiên cứu, được phân bổ hiệu quả.

Cục trưởng Cục Khoa học, Công nghệ và Thông tin Phạm Quang Hưng báo cáo tại hội nghị. (Ảnh: moet.gov.vn)

PGS.TS Tạ Đức Thịnh, nguyên Vụ trưởng Vụ Khoa học, Công nghệ và Môi trường, đề xuất cần mạnh dạn tháo gỡ các điểm nghẽn, tăng đầu tư ngân sách và thúc đẩy mô hình hợp tác ba nhà: Nhà nước – Doanh nghiệp – Nhà trường. Theo ông, đây là chìa khóa để các sản phẩm nghiên cứu gắn liền với nhu cầu thị trường, nâng cao giá trị ứng dụng và đóng góp thực chất vào tăng trưởng kinh tế.

Đại diện các trường đại học cũng đóng góp nhiều ý kiến quan trọng. GS. Chử Đức Trình, Hiệu trưởng Trường Đại học Công nghệ, Đại học Quốc gia Hà Nội, đề nghị dự thảo cần xác định rõ vai trò trung tâm của người học, coi sinh viên và nghiên cứu sinh là lực lượng chủ lực.

Ông cũng đề xuất Nghị định cần thể chế hóa mô hình hợp tác ba nhà và tạo điều kiện để các trường có quyền tự chủ thực chất trong việc triển khai các nhiệm vụ khoa học – công nghệ dài hạn. Tương tự, GS.TS Lê Anh Tuấn, Viện trưởng Đại học Phenikaa, nhấn mạnh việc cần tinh gọn và thống nhất khái niệm “người học” trong các văn bản pháp lý.

Ông cũng đề xuất đưa các nội dung về đạo đức nghiên cứu, liêm chính học thuật và sở hữu trí tuệ trở thành nguyên tắc cốt lõi, đồng thời quy định rõ việc đầu tư trọng điểm vào các trung tâm đổi mới sáng tạo tại trường đại học.

PGS.TS Trần Đình Phong, Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Khoa học và Công nghệ Hà Nội, phát biểu tại hội nghị. (Ảnh: moet.gov.vn)

PGS.TS Trần Đình Phong, Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Công nghiệp Hà Nội, đề nghị hoàn thiện quy định phát triển các nhóm nghiên cứu mạnh theo hướng tự chủ, gắn với hiệu quả ứng dụng của sản phẩm đầu ra, nới rộng cơ chế sử dụng kinh phí và tăng cường hợp tác quốc tế.

Các đại biểu đều thống nhất rằng, để phát triển KHCN&ĐMST, cần có tư duy đổi mới trong thiết kế chính sách, không chỉ tạo hành lang pháp lý thông thoáng mà còn tiếp thêm động lực để các cơ sở GDĐH phát huy vai trò trung tâm trong hệ sinh thái đổi mới sáng tạo quốc gia.