Theo báo cáo của Chính phủ, việc Công ty URC và một số công ty khác bị phạt với số tiền lớn đã thể hiện tính răn đe cao. Tuy nhiên, việc đền bù thiệt hại cho người tiêu dùng như thế nào khi doanh nghiệp vi phạm VSATTP đến giờ vẫn là một câu hỏi khó.
Báo cáo của Chính phủ: Phạt URC, Coca-Cola và Minh Thái Lộc bị phạt gần 6,5 tỉ đồng
Tại phiên họp của Quốc hội, Chính phủ đã có Báo cáo tình hình thực thi chính sách, pháp luật về quản lý an toàn thực phẩm giai đoạn 2011 - 2016.
Đáng chú ý, Chính phủ cho hay công tác tiến hành kiểm tra, thanh tra, xử lý vi phạm hành chính đã được tiến hành một cách nghiêm túc.
Cụ thể, trong giai đoạn 2011 - 2016, cả nước đã thành lập được 153.493 đoàn thanh tra, kiểm tra liên ngành với sự tham gia của các ngành chức năng: Y tế, NN&PTNT, Công thương, Công an, KH&CN, GD&ĐT..., tiến hành kiểm tra tại 3.350.035 cơ sở, phát hiện 678.755 cơ sở vi phạm, chiếm 20,3%.
Về xử lý vi phạm, trong số 678.755 cơ sở vi phạm, mới chỉ có 136.545 cơ sở bị xử lý, chiếm 20,1%, trong đó phạt tiền 55.714 cơ sở với số tiền 133.905.925.136 đồng.
Việc áp dụng các chế tài xử phạt đã được đẩy mạnh qua các năm, cụ thể: tỉ lệ cơ sở bị phạt tiền (trước đây chỉ là cảnh cáo) tăng từ 30,0% năm 2011 lên 67,1% trong năm 2016; số tiền phạt trung bình 1 cơ sở tăng từ 1,35 triệu (2011) lên 3,73 triệu (2016).
Đặc biệt, báo cáo của Chính phủ nhấn mạnh: Trong năm 2016, Bộ Y tế đã tiến hành thanh tra Công ty URC, Công ty Coca Cola và Công ty Minh Thái Lộc cung cấp phụ gia thực phẩm cho Công ty URC.
Bộ Y tế đã xử phạt vi phạm hành chính 3 Công ty này gần 6,5 tỷ đồng. Kết quả xử phạt này đã thể hiện tính răn đe cao đối với các cơ sở cố tình vi phạm các quy định về ATTP.
Việc đền bù thiệt hại cho người dân cần được tính như thế nào?
Là một vụ việc điển hình của năm 2016 về việc vi phạm an toàn VSTP cho đến nay - gần 1 năm sau sự kiện cơ quan chức năng phát hiện nước uống C2 và Rồng Đỏ nhiễm chì và URC bị xử phạt hành chính, nhưng chưa hề có bất cứ thông tin nào về việc người tiêu dùng được bồi thường do sử dụng phải những sản phẩm có chì của công ty này.
|
Ảnh minh họa. |
Không chỉ nóng tại cách đây một năm, mà cho đến giờ, khi Chính phủ có Báo cáo tình hình thực thi chính sách, pháp luật về quản lý an toàn thực phẩm giai đoạn 2011 - 2016 trước Quốc hội, vấn đề này lại được dư luận quan tâm.
Khi sự việc xảy ra (hồi giữa năm 2016), ông Nguyễn Mạnh Hùng - Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Vinastas đã chia sẻ với báo giới về 2 cuộc họp giữa Hội và URC về việc đền bù này. Nhưng tất cả mới chỉ dừng lại ở mức độ bàn bạc.
Tuy nhiên, điều đáng bàn ở đây chính là không chỉ tại thời điểm đó mà cho đến giờ, đề cập đến vấn đề bồi thường cho người tiêu dùng như thế nào vẫn là một bài toán khó.
Dưới góc độ pháp luật, trả lời báo giới, TS Đinh Xuân Thảo - nguyên Viện trưởng Viện nghiên cứu lập pháp Quốc hội - cho rằng nếu căn cứ vào vỏ chai để tính toán đền bù là chuyện rất khó, vì người dùng ít khi giữ lại vỏ chai sau khi uống hết. Không còn vỏ chai, cũng đồng nghĩa với việc không còn bằng chứng về việc người dùng có hay không dùng sản phẩm đã nhiễm chì.
"Ở đây là trách nhiệm dân sự: Nếu ai gây ra thiệt hại cho người khác thì phải đền bù theo trách nhiệm dân sự. Trong quy định về trách nhiệm bồi thường dân sự có quy định là phải xác định rõ thiệt hại cụ thể chứ không thể chỉ dựa trên phán đoán, suy diễn giữa người có lỗi và hậu quả xảy ra đối với người bị thiệt hại", ông Thảo nói.
Vị nguyên ĐBQH này lấy ví dụ ở Mỹ, một loại sản phẩm bán ra, chỉ cần một người dùng có xảy ra hậu quả xấu về sức khỏe thì người đó đã có quyền kiện và nếu thắng sẽ được đền bù.
"Ở đây không phải là vấn đề chất lượng kém như nồng độ các chất không đầy đủ. Nếu nhiễm chì gây hại đến sức khoẻ của người dân thì đó lại là một vấn đề khác. Thiệt hại về tài sản khi đó lớn hơn nhiều", ông Thảo nói.
Còn ĐBQH khoá XIII Bùi Thị An cho rằng: "Các cơ quan quản lý phải tính phương án đền bù khác để buộc những người sản xuất ra những sản phẩm liên quan đến sức khoẻ của người dân thì phải đảm bảo không độc 100% là cần thiết".
Dưới góc độ xã hội, trả lời báo giới hồi tháng 9/2016, PGS, TS. Trịnh Hòa Bình - Phó Tổng Thư ký Hội Xã hội học Việt Nam cũng cho biết rất mông lung về phương án đền bù bởi để chứng minh đã từng mua hàng nhiễm chì hay chưa đối với không ít khách hàng cũng là một điều đánh đố.
"Nếu lấy giá bán hàng của nhà sản xuất rồi nhân với số hàng không thu hồi được để ra được số tiền đền bù thì cũng chẳng có cơ sở nào cả.
Vụ này đặt ra một điều mà chúng ta phải suy nghĩ để có được một quy trình, một thoả ước đền bù giữa cơ quan chức năng, doanh nghiệp với người tiêu dùng. Rõ ràng rất khó để xác định", ông Bình nói.
Với số lượng hàng chục nghìn vụ mất an toàn VSTP được phát hiện trong thời gian qua, có lẽ, đã đến lúc, vấn đề bồi thường thiệt hại cho người tiêu dùng cần phải được bàn kỹ và cặn kẽ hơn, để quy định về bồi thường cho người tiêu dùng đi được vào cuộc sống.
Chia sẻ với báo giới hồi cuối năm 2016, LS Trịnh Văn Thắng – Luật sư thuộc Văn phòng luật sư Interla: Trước hết phải khẳng định rằng việc kinh doanh sản phẩm nhiễm chì của URC nếu gây ra thiệt hại cho khách hàng thì sẽ phải bồi thường căn cứ theo quy định của Bộ luật dân sự, Luật an toàn thực phẩm năm 2010 và Luật Bảo vệ người tiêu dùng năm 2010. Căn cứ theo quy định tại khoản 6 Điều 8 Luật Bảo vệ người tiêu dùng năm 2010 thì quyền của người tiêu dùng đó là: “Yêu cầu bồi thường thiệt hại khi hàng hóa, dịch vụ không đúng tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật, chất lượng, số lượng, tính năng, công dụng, giá cả hoặc nội dung khác mà tổ chức, cá nhân kinh doanh hàng hóa, dịch vụ đã công bố, niêm yết, quảng cáo hoặc cam kết.”. Tại Điều 23 của Luật bảo vệ người tiêu dùng năm 2010, Điều 6 Luật an toàn thực phẩm năm 2010 cũng nhấn mạnh: Tổ chức, cá nhân kinh doanh hàng hóa có trách nhiệm bồi thường thiệt hại trong trường hợp hàng hóa có khuyết tật do mình cung cấp gây thiệt hại đến tính mạng, sức khỏe, tài sản của người tiêu dùng, kể cả khi tổ chức, cá nhân đó không biết hoặc không có lỗi trong việc phát sinh khuyết tật, trừ trường hợp quy định tại Điều 24 của Luật này. Như vậy, ngoài việc bị xử phạt vi phạm hành chính hoặc xử lý hình sự, tổ chức kinh doanh hàng hóa phải bồi thường thiệt hại trong trường hợp hàng hóa do mình cung cấp gây thiệt hại đến tính mạng, sức khỏe, tài sản của người tiêu dùng. Việc bồi thường thiệt hại được thực hiện theo quy định tại Chương XXI của Bộ luật dân sự năm 2005. Về mặt nguyên tắc, những người đã tiêu thụ C2 và Rồng Đỏ nhiễm chì có quyền tự mình hoặc đề nghị các tổ chức xã hội, hiệp hội bảo vệ người tiêu dùng khởi kiện để yêu cầu URC bồi thường thiệt hại. |