Vụ việc một người đàn ông leo lên ngai vàng triều Nguyễn tại điện Thái Hòa, Đại nội Huế làm gãy phần tựa phía trước gây xôn xao dư luận. Theo luật sư, hành vi phá hoại bảo vật quốc gia có thể bị xử lý hình sự. Tuy nhiên, việc xử lý còn phụ thuộc vào mức độ thiệt hại, tình trạng sức khỏe tâm thần của đối tượng để đảm bảo đúng quy định của pháp luật.
Sáng 25/5, Văn phòng UBND thành phố Huế đã cung cấp thông tin ban đầu liên quan đến vụ việc một người đàn ông leo lên ngai vàng triều Nguyễn trong điện Thái Hòa và có hành vi quậy phá.
Theo cơ quan chức năng, đối tượng trong vụ việc là Hồ Văn Phương Tâm (sinh năm 1983), đăng ký thường trú tại phường Hương Long, quận Phú Xuân, thành phố Huế. Năm 1990, Tâm theo gia đình vào TP.HCM nhưng không sống chung với gia đình mà thuê trọ ở riêng, thường xuyên thay đổi chỗ ở.
Giữa tháng 5, Tâm trở về Huế và xin ở nhờ nhà người thân trên đường Nguyễn Phúc Nguyên, phường Hương Long, nhưng bị từ chối nên sống lang thang.
Tháng 7/2023, Tâm từng bị TAND quận Tân Bình, TP.HCM ra quyết định áp dụng biện pháp xử lý hành chính, đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc.
Theo UBND TP Huế, vào lúc 11h55 ngày 24/5/2025, Tâm mua vé vào cổng Đại Nội Huế.
Qua trích xuất camera và điều tra ban đầu của lực lượng chức năng, tại thời điểm xảy ra vụ việc, hai nhân viên bảo vệ là Đặng Quang Long và Đào Hoàng Vũ đều có mặt tại khu vực điện Thái Hòa.
Khi vào khu vực điện Thái Hòa, đối tượng có biểu hiện không bình thường. Một nhân viên bảo vệ đã mời Tâm ra khu vực hậu điện, nhưng sau đó đối tượng quay lại, lẻn vào khu vực trưng bày ngai vàng triều Nguyễn, la hét và làm gãy phần tựa phía trước tay bên trái ngai.
Để tránh việc đối tượng manh động, đập phá các hiện vật khác, nhân viên bảo vệ tiếp cận từ xa, nhắc nhở đối tượng rời khỏi khu vực, đồng thời gọi điện đề nghị tăng cường lực lượng hỗ trợ. Đến 12h10 cùng ngày, lực lượng chức năng đã khống chế được đối tượng.
Công an phường Đông Ba, quận Phú Xuân đã lập biên bản, bắt người phạm tội quả tang đối với Hồ Văn Phương Tâm. Tuy nhiên, chưa thể lấy lời khai do đối tượng có biểu hiện loạn thần, la hét, nói nhảm và không thể trả lời các câu hỏi của điều tra viên.
Trao đổi với báo chí, Luật sư Nguyễn Thị Phương Loan (công ty Luật TNHH Noah) cho biết, đối với hành vi mang tính chất nghiêm trọng như vụ việc đã xảy ra tại điện Thái Hòa, người vi phạm sẽ bị xử lý hình sự theo quy định tại khoản 2 Điều 178 Bộ luật Hình sự 2015, sửa đổi bổ sung 2017 và có thể bị phạt tù 2-7 năm.
Theo Luật sư Loan, điều đáng chú ý là người gây ra vụ việc có dấu hiệu bất thường về tâm thần, thể hiện khả năng không kiểm soát được hành vi của mình tại thời điểm xảy ra sự việc.
Cơ quan chức năng sẽ phải làm rõ nguyên nhân vụ việc, mức độ thiệt hại, đồng thời xác định rõ tình trạng năng lực hành vi của người này - tức là xem xét đối tượng có đủ khả năng nhận thức và điều khiển hành vi khi thực hiện hành vi hay không.
 |
| Hồ Văn Phương Tâm ở trần, có biểu hiện bất thường sau khi bẻ gãy ngai vàng triều Nguyễn |
Nếu kết luận giám định cho thấy đối tượng mắc bệnh tâm thần và không có khả năng nhận thức, điều khiển hành vi tại thời điểm phạm tội, thì người này sẽ không bị truy cứu trách nhiệm hình sự, nhưng có thể bị áp dụng biện pháp bắt buộc chữa bệnh theo quy định tại Điều 49 Bộ luật Hình sự. Đồng thời, vẫn phải bồi thường thiệt hại về dân sự do hành vi gây ra, nếu có điều kiện.
Ngược lại, nếu mất năng lực kiểm soát hành vi là do sử dụng rượu bia, ma túy hoặc chất kích thích trái phép, thì người này vẫn phải chịu trách nhiệm hình sự theo quy định pháp luật, vì pháp luật không coi đây là tình tiết loại trừ trách nhiệm hình sự.
Bên cạnh đó, để xảy ra hành vi như trên, trách nhiệm của các cơ quan quản lý bảo vật, tiêu chuẩn về hoạt động bảo vệ di sản sẽ được xem xét theo quy định của Luật Di sản văn hóa 2024. Hành vi hủy hoại bảo vật quốc gia ngay giữa khu di tích quan trọng như Đại nội Huế cho thấy hệ thống an ninh vẫn còn lỏng lẻo, công tác quản lý, giám sát tại di tích chưa chặt chẽ. Do đó, cần làm rõ trách nhiệm của những người liên quan, có biện pháp xử lý kỷ luật phù hợp với quy định pháp luật.
 |
| Các mẫu vật được cho là phần tựa tay bên trái của ngai vàng triều Nguyễn bị bẻ gãy |
Về sự việc trên, Phó Thủ tướng Chính phủ Mai Văn Chính yêu cầu Ủy ban nhân dân thành phố Huế khẩn trương chỉ đạo thực hiện kiểm tra, đánh giá tình trạng kỹ thuật của bảo vật quốc gia "Ngai vua triều Nguyễn", đề xuất giải pháp bảo quản, phục hồi theo quy định của pháp luật.
Cùng với đó, tổ chức kiểm điểm, rút kinh nghiệm và xử lý trách nhiệm của cá nhân, tổ chức liên quan, không để xảy ra trường hợp tương tự; gửi báo cáo về Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch để tổng hợp, báo cáo Thủ tướng Chính phủ trước ngày 1/6/2025.
Đồng thời chỉ đạo rà soát tổng thể, tăng cường công tác quản lý, bảo vệ an ninh, an toàn di tích Cố đô Huế và các di vật, cổ vật, bảo vật quốc gia thuộc di tích Cố đô Huế cũng như công tác quản lý di tích trên địa bàn; chủ động xây dựng phương án phòng ngừa, phát hiện từ sớm và sẵn sàng ngăn chặn, xử lý các hành vi xâm hại, phá hoại. Đẩy mạnh tuyên truyền, giáo dục nâng cao ý thức, nhận thức về bảo vệ di sản văn hóa trong cộng đồng.
Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch chỉ đạo tổng rà soát, đánh giá công tác trưng bày, bảo quản, bảo vệ và các biện pháp bảo đảm an ninh, an toàn các bảo vật quốc gia trên toàn quốc; kịp thời tăng cường biện pháp bảo đảm tuyệt đối an toàn các bảo vật quốc gia đã được công nhận và hiện vật, cổ vật có giá trị tại các di tích, danh lam thắng cảnh theo đúng quy định của pháp luật; báo cáo Thủ tướng Chính phủ kết quả thực hiện trước ngày 15-6-2025.
