Đề xuất quy định về phát triển đô thị ứng phó với biến đổi khí hậu

Đề xuất quy định về phát triển đô thị ứng phó với biến đổi khí hậu. (Ảnh minh hoạ)

Bộ Xây dựng cho biết, việc phát triển đô thị ứng phó với biến đổi khí hậu đã được Thủ tướng Chính phủ định hướng thông qua Đề án Phát triển các đô thị Việt Nam ứng phó với biến đổi khí hậu giai đoạn 2021 - 2030 (Quyết định số 438/QĐ-TTg ngày 25/03/2021).

Dựa trên Đề án này, nhiều tỉnh, thành phố đã đạt được một số kết quả bước đầu như rà soát, bổ sung nội dung biến đổi khí hậu vào các đồ án quy hoạch; xác định phân vùng rủi ro thiên tai cho khu vực đô thị; nâng cao nhận thức và triển khai các dự án đầu tư ứng phó khí hậu tại địa phương.

Tuy nhiên, các kết quả này hiện chỉ dừng lại trong khuôn khổ triển khai Đề án, chưa được thể chế hóa thành quy định pháp luật mang tính bắt buộc để yêu cầu chính quyền địa phương, tổ chức và cá nhân liên quan thực hiện.

Hơn nữa, các quy định pháp luật hiện hành chưa làm rõ nội hàm của "phát triển đô thị ứng phó biến đổi khí hậu", vốn bao gồm cả hai nội dung cốt lõi là thích ứng với biến đổi khí hậu trong phát triển đô thị và giảm nhẹ phát thải khí nhà kính trong đô thị.

Các nội dung này cần được quy định chi tiết và hướng dẫn thực hiện cụ thể, đồng thời bổ sung các yêu cầu trong công tác giám sát thực hiện của các cấp chính quyền.

Tại dự thảo mới, Bộ Xây dựng đề xuất quy định về phát triển đô thị ứng phó với biến đổi khí hậu, bao gồm: Yêu cầu chung; nội dung thích ứng với biến đổi khí hậu; nội dung giảm nhẹ phát thải khí nhà kính; và giám sát việc thực hiện.

Về nội dung thích ứng với biến đổi khí hậu trong phát triển đô thị, Ủy ban nhân dân cấp tỉnh được giao chỉ đạo thực hiện các quy định cụ thể đối với cả đô thị mới/khu vực mở rộng và đô thị hiện hữu.

Đối với đô thị mới và khu vực mở rộng, việc lập, thẩm định, phê duyệt quy hoạch phải căn cứ vào kết quả đánh giá tác động, tính dễ bị tổn thương, rủi ro do biến đổi khí hậu và kịch bản nước biển dâng.

Các đô thị nằm trong khu vực rủi ro cao phải lập riêng bản đồ phân vùng rủi ro thiên tai. Phương án quy hoạch cần dựa trên điều kiện tự nhiên, địa hình để đề xuất các giải pháp về tổ chức không gian, hạ tầng kỹ thuật nhằm tăng cường khả năng thích ứng và chống chịu.

Việc đầu tư xây dựng phải tuân thủ tiêu chuẩn, quy chuẩn có khả năng thích ứng với biến đổi khí hậu, đồng thời tuyệt đối không bố trí phát triển đô thị tại các khu vực dễ bị tổn thương, rủi ro thiên tai cao.

Dự thảo ưu tiên các giải pháp thích ứng dựa vào tự nhiên (Nature-based Solutions – Nbs), tiết kiệm tài nguyên và có khả năng phục hồi sau thiên tai khi xây dựng công trình hạ tầng kỹ thuật và phòng, chống thiên tai.

Đối với đô thị hiện hữu, Ủy ban nhân dân cấp tỉnh có nhiệm vụ rà soát, điều chỉnh quy hoạch đô thị, bố trí nguồn lực để nâng cấp các công trình trọng yếu, ưu tiên cải thiện hệ thống thoát nước, kiểm soát ngập lụt. Khi cải tạo, chỉnh trang đô thị, việc xây dựng phải đảm bảo yêu cầu tiêu, thoát nước, tăng không gian cây xanh, mặt nước và thấm nước tự nhiên.

Đặc biệt, phải sử dụng vật liệu xây dựng tiết kiệm năng lượng, thân thiện với môi trường và chống chịu biến đổi khí hậu, nghiêm cấm xây dựng các công trình làm cản trở dòng chảy tự nhiên hoặc làm gia tăng rủi ro ngập lụt, sạt lở.

Dự thảo nhấn mạnh việc bảo tồn, cải tạo và kết nối các không gian mặt nước tự nhiên và nhân tạo (ao, hồ, kênh...) nhằm tăng cường khả năng điều tiết, trữ nước mưa, giảm ngập úng.

Các dự án đầu tư xây dựng khu đô thị, khu nhà ở còn phải có phương án quy hoạch cụ thể thích ứng với biến đổi khí hậu, báo cáo nghiên cứu phải có nội dung đánh giá rủi ro và các giải pháp thích ứng.

Thiết kế, xây dựng công trình phải tuân thủ quy hoạch và có giải pháp dự phòng kỹ thuật trong trường hợp xảy ra sự kiện khí hậu cực đoan.

Dự thảo cũng yêu cầu Ủy ban nhân dân cấp tỉnh ứng dụng khoa học, công nghệ, chuyển đổi số để xây dựng và vận hành hệ thống giám sát, cảnh báo sớm và điều hành ứng phó với biến đổi khí hậu, thiên tai tại đô thị.

Ngoài các quy định chung, Ủy ban nhân dân cấp tỉnh có trách nhiệm căn cứ vào điều kiện thực tế, đặc điểm tự nhiên và mức độ rủi ro của địa phương để quy định cụ thể các yêu cầu, hướng dẫn kỹ thuật và cơ chế phối hợp liên ngành nhằm triển khai các nội dung, giải pháp thích ứng phù hợp với từng khu vực đô thị.

Hiện nay, Bộ Xây dựng đang tiếp tục lấy ý kiến góp ý cho dự thảo Nghị định quan trọng này trên Cổng Thông tin điện tử của Bộ.