Xuất khẩu cá tra sang thị trường EU trong 4 tháng gần đây tăng mạnh trở lại cho thấy yếu tố giá thấp, sản phẩm thô như trước đây không còn là chiến lược đúng đắn để thu hút người tiêu dùng của khu vực này.
 |
| Cá tra đang nỗ lực tìm lại “hình ảnh” vốn có của mình ở thị trường khó tính EU. |
Sản phẩm cá tra chế biến hút khách
4 đầu năm 2017, xuất khẩu (XK) cá tra chế biến sang thị trường EU tăng rất mạnh - 89,5% so với cùng kỳ năm trước. Trong đó, sản phẩm cá tra chế biến (thuộc mã HS16) XK sang Tây Ban Nha tăng hơn 1.096%, sang Hà Lan tăng 228,3% so với cùng kỳ năm 2016.
Trong khi đó, nếu nhìn vào con số thống kê sẽ cho thấy, kể từ năm 2011 đến cuối năm 2016, XK cá tra sang thị trường EU giảm liên tiếp từ 1-19%. Trong đó từ 97-98% sản phẩm cá tra XK ở dạng phile đông lạnh thô với giá XK cực kì thấp.
Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản (VASEP) cho rằng, sự chuyển hướng tiếp cận thị trường EU kịp thời bằng cách tăng sản phẩm cao cấp, chất lượng cao đang là giải pháp đúng đắn của một số doanh nghiệp.
Theo Hiệp hội này, yếu tố giá thấp, sản phẩm thô đã không còn là điều thu hút người tiêu dùng của khu vực này. Cụ thể, trong 4 tháng đầu năm nay, sản phẩm chế biến ngành hàng này XK sang 2 thị trường nhập khẩu (NK) hàng đầu khu vực là: Hà Lan và Tây Ban Nha tăng trưởng mạnh là một tín hiệu tốt cho XK và cũng khẳng định thêm sự chuyển hướng của một số DN là đúng đắn.
Theo VASEP, so với mức giá trung bình từ 1,4 - 3,65 USD đối với sản phẩm cá tra phile đông lạnh thì sản phẩm chế biến với giá XK trung bình từ 3,85 - 5.65 USD/kg thực tế đang được tiêu thụ tốt tại một số thị trường.
Trong đó kể tới, sản phẩm cá tra cuộn bông cải tẩm bột chiên sơ; cá tra cuộn sauce, cà chua, xoài, thơm; cá tra xiên que tẩm gia vị XK sang Đức, cá tra phile cắt miếng (Portion) tẩm bột đông lạnh XK sang Tây Ban Nha; cá tra tẩm bột gia vị đông lạnh; cá tra định hình Nuggets tẩm bột đông lạnh XK sang thị trường Hà Lan với mức giá khá tốt từ 4.45 - 5.50 USD/kg.
Hướng đi đúng
Như PLVN đã thông tin, cuối năm 2016, tại “Diễn đàn chính sách thương mại - An toàn vệ sinh thực phẩm: Cơ hội và thách thức đối với DN XK Việt Nam” do Cục Xúc tiến Thương mại (Bộ Công Thương) tổ chức, nhiều chuyên gia ngành thực phẩm đã cảnh báo các nhà xuất khẩu của Việt Nam nên xem lại chiến lược bán cá tra vào thị trường này.
Từ loại cá có giá khá cao, các nhà xuất khẩu của Việt Nam liên tục hạ giá nhằm tăng sản lượng xuất khẩu mặt hàng này vào châu Âu. Sản lượng tăng nhanh chóng, giá xuống thấp đã giúp cá tra chiếm lĩnh thị trường và cạnh tranh với các loại cá khác vốn có mặt tại EU từ lâu, dẫn đến cuộc chiến về truyền thông.
Ông Jean Charles Diener, Giám đốc – người sáng lập OFCO Sourcing Việt Nam dẫn chứng: tại Tây Ban Nha - một trong 5 thị trường NK cá tra lớn nhất, từ mức giá NK trung bình 3,4 USD/kg vào những năm 2003 - 2005, giá cá tra chỉ còn 2 - 2,2 USD vào năm 2013. Vị này cho rằng, giá quá thấp khiến cho các nhà XK và bán lẻ EU không có lợi nhuận, đi đôi với việc chất lượng không được cải thiện khiến cá tra mất dần dần thị phần. Cạnh tranh bằng giá thấp và chưa chú trọng vào việc tăng tỷ trọng sản phẩm chất lượng cao là đi sai hướng.
Trong khi đó, cá tra Việt Nam được cho là có nhiều thế mạnh như: giá cả phải chăng, hương vị thơm, đã được rút xương và dễ chế biến. Nhưng chính vì tiêu chí giá rẻ đã khiến cá tra Việt Nam bị một số nhóm cạnh tranh lợi ích với cá tra tại Đức, Pháp, Tây Ban Nha truyền thông tiêu cực.
Nhiều chuyên gia nhận định rằng, giá cả không phải “lực hút” đối với người tiêu dùng châu Âu, bởi nhiều sản phẩm hải sản khác như: Cá thịt trắng, cá hồi, cá ngừ có mức giá cao gấp từ 3-10 lần so với cá tra phile đông lạnh vẫn đang được tiêu thụ tốt tại nhiều thị trường này. Nhưng do chiến lược sai lầm với mức giá thấp như nhiều năm qua, cá tra Việt Nam bị rơi vào phân khúc bán lẻ cho những người thu nhập thấp, người già… mà đáng lẽ ra nó hoàn toàn có thể có mặt tại nhiều phân khúc khác.
Sự tăng trưởng của cá tra Việt Nam thời gian qua là do việc vươn rộng các thị trường mới chứ không phải là việc đẩy mạnh bán hàng, nâng cao giá trị sản phẩm. Vì thế, những tín hiệu khởi sắc tại thị trường EU cho thấy, đã tới lúc, doanh nghiệp XK cần thay đổi chiến lược tại thị trường này, thị trường mà cách đây 6 năm là địa chỉ XK lớn nhất của cá tra Việt Nam.
