Tòa phúc thẩm thêm một trường hợp nữa “thức tỉnh” lương tâm, dũng cảm kêu oan, cho thấy vụ án thực sự có dấu hiệu vi phạm nghiêm trọng về tố tụng.
Tin nên đọc
Dân tố bị công an bức cung, mập mờ “điệp khúc” phục hồi điều tra
Sự "biến mất bí ẩn" của thiếu nữ bị truy tố oan sai
Slide - Điểm tin thị trường: Phó Thủ tướng yêu cầu làm rõ khoản hạch toán sai tại EVN
Hành trình oan sai của ông Nguyễn Lâm Sáu sau 33 năm mang thân phận “bị can”
Như đã thông tin, tại phiên tòa sơ thẩm của vụ án này, 4/6 bị cáo phản cung, kêu oan, tố cơ quan điều tra ép cung, bức cung để nhận tội trong vụ án “cố ý gây thương tích” dẫn đến chết người dù kết quả giám định nạn nhân tử vong do bệnh lý.
Ở cấp tòa phúc thẩm thêm một trường hợp nữa “thức tỉnh” lương tâm, dũng cảm kêu oan, cho thấy vụ án thực sự có những dấu hiệu vi phạm nghiêm trọng về tố tụng, cần được làm rõ.
 |
| Các bị cáo tại phiên tòa phúc thẩm. |
Đánh hội đồng chết người?
Theo cáo trạng vụ án được tóm tắt như sau, do mâu thuẫn cá nhân trên mạng xã hội nên khoảng 15h ngày 12/4/2016, Nguyễn Quang Sự (SN 1999, trú ở TT.Gia Khánh, huyện Bình Xuyên) đã rủ Trần Quỳnh Anh (SN 1994, trú ở xã Bá Hiến), Đặng Văn Ngọc (SN 1997);
Đặng Văn Hoàng (SN 1997), đều trú tại xã Thiện Kế, huyện Bình Xuyên, Phan Văn Chiến (SN 1993, trú xã Trung Mỹ), Nguyễn Văn Thắng (SN 1995), Nguyễn Văn Soi (SN 1997), đều trú xã Bá Hiến, huyện Bình Xuyên, đồng ý tới đánh Nguyễn Văn Quân (SN 1997, trú xã Sơn Lôi) đang ở khu vực bờ hồ Đại Lải.
Tại đây, Sự là người cố tình tìm cớ gây sự đánh nhau trước với Quân. Lúc này, có Nguyễn Văn Tuyên (SN 1999, trú tại Sơn Lôi, Bình Xuyên) là một trong hai người bạn đi cùng Quân có phản kháng lại thì bị cả nhóm 7 người trên đánh hội đồng.
Quân và người bạn còn lại bỏ chạy được nên không bị thương tích. Trong quá trình gây án, Sự nhặt một hòn đá kích thước 7x10cm đập một nhát vào đầu bên phải làm Tuyên bất tỉnh, chảy máu vùng đầu. Sau đó, Sự vứt hòn đá xuống hồ Đại Lải.
Sau đó, cả nhóm ra về. Nạn nhân Tuyên bị thương tích rồi dẫn tới hôn mê, đã được điều trị ở một số bệnh viện ở Hà Nội và Vĩnh Phúc. Đến tháng 8/2017, Tuyên được xin về nhà điều trị vì đã tỉnh táo có thể tự chăm sóc bản thân nhưng đến ngày 16/10/2016 thì tử vong sau hơn 6 tháng xảy ra sự việc.
Nguyên nhân chết là do bệnh lý
Các bị cáo trong vụ án bị truy tố về tội “Cố ý gây thương tích” , Điều 104, Bộ luật Hình sự 1999 (sửa đổi 2009) có hậu quả “dẫn đến chết người” theo khoản 3 Điều này.
Tuy nhiên, theo hồ sơ vụ án thì kết luận nguyên nhân cái chết của anh Tuyên có quá nhiều mâu thuẫn. Tại Bản kết luận giám định số 13/17/GĐHS ngày 1/6/2017, Viện Pháp y Quốc gia kết luận nguyên nhân cái chết của bị hại Nguyễn Văn Tuyên là do: suy gan, ứ mật giai đoạn cuối do ung thư đường mặt trong gan.
Đối với chấn thương vùng đầu, kết luận của Pháp y Quốc gia nêu: “Chấn thương vùng đầu chỉ gây rách da đầu… và không có tổn thương mô não có khả năng gây tử vong… không đủ căn cứ xếp tỷ lệ phần trăm tổn thương cơ thể đối với vết thương vùng đầu”.
Điều này đã “bác bỏ” kết luận giám định thương tích của Trung tâm Giám định pháp (TT GĐPY) y tỉnh Vĩnh Phúc ngày 2/8/2016 kết luận: Tổn hại sức khỏe ở thời điểm hiện tại của nạn nhân Nguyễn Văn Tuyên là 81%. Trong khi, đây chính từng là căn cứ để ngày 11/8/2016, cơ quan CSĐT khởi tố vụ án.
Tại bản kết luận giám định tử thi số 215 ngày 8/11/2016 của TT GĐPY Vĩnh Phúc kết luận nguyên nhân tử vong của nạn nhân Tuyên là do “chấn thương sọ não nặng sau điều trị không phục hồi”.
Tuy nhiên, tại Công văn 223, Viện Pháp y Quốc gia khẳng định: “Nạn nhân chết không phải do chấn thương sọ não”. Theo quy định của pháp luật, hậu quả chết người xảy ra đối với tội danh “Cố ý gây thương tích” phải có hậu quả do hành vi của người phạm tội gây ra.
Như vậy, việc lập luận rằng “vì bị cáo bị đánh làm cho bệnh nặng hơn dẫn đến chết” có phần khiên cưỡng, không đúng về lý luận tội phạm mà khó có thể khiến các bị cáo, dư luận thấy “tâm phục, khẩu phục”.
Bị cáo đồng loạt phản cung
Tháng 9/2017, Tòa án nhân dân TX Phúc Yên đã đưa vụ án nêu trên ra xét xử sơ thẩm. Tuy nhiên, diễn biến tại phiên tòa các bị cáo Sự, Chiến, Thắng và Ngọc đồng loạt phản cung, khai bị ép phải nhận tội, quá trình điều tra có nhiều dấu hiệu không khách quan dẫn tới oan sai, phải đợi đến ngày tòa ra xét xử công khai các bị cáo mới có cơ hội nói sự thật.
Đồng thời, các bị cáo cho rằng bị truy tố về tội: “Cố ý gây thương tích” là không có căn cứ. Vì thế, lời khai báo của các bị cáo tại cơ quan điều tra và tại tòa có sự thay đổi, xuất hiện những điểm mâu thuẫn không thống nhất dẫn tới việc khó xác định lời khai nào có giá trị chứng minh.
Đối với bị cáo Nguyễn Quang Sự khai ban đầu tại cơ quan điều tra không tham gia đánh nhau, chỉ chứng kiến sự việc nói trên (được thể hiện tại bản tự khai ngày 25/4).
Nhưng tại đơn đầu thú ngày 23/9/2016, và các biên bản ghi lời khai tiếp theo lại nhận rằng có hành vi đánh anh Tuyên. Sau đó, từ ngày 19/10/2016, khi có luật sư bào chữa tham gia lấy lời khai Sự đã phủ nhận toàn bộ nội dung những lời khai trước.
Tại tòa án sơ thẩm công khai, một lần nữa Sự phản cung phủ nhận hoàn toàn việc tham gia đánh Tuyên. Vì vậy, khi có mặt của luật sư bào chữa, đặc biệt tại phiên tòa sơ thẩm công khai, bị cáo Sự khẳng định mình bị oan, lý do thay đổi lời khai vì trước đây là do sự ép buộc của cán bộ điều tra.
Tại BL450, Sự khai: “Bị cáo nhận tội là do cán bộ điều tra đánh, tôi sợ nên thay đổi nội dung lời khai…”. Không chỉ 1 mình Sự, bị cáo Nguyễn Văn Thắng, tại bản tự khai ngày 7/4/2017 cũng khai: “… Tôi bị các cán bộ ép cung, đánh tôi sưng tím hết chân tay…”.
Bị cáo Phạm Văn Chiến, Đặng Văn Ngọc, Nguyễn Văn Soi, Quỳnh Anh cũng có những lời khai tương tự. Bị cáo Nguyễn Văn Thắng tại phiên tòa công khai liên tục kêu oan, trong quá trình lấy lời khai tại cơ quan điều tra, bị cáo khai không biết vụ việc gây thương tích cho anh Tuyên nhưng bị đánh sưng tím chân tay, ép phải nhận tội. Do không chịu được đòn đau nên phải nhận tội và viết theo hướng dẫn…
Tương tự, bị cáo Phan Văn Chiến và Đặng Văn Ngọc cũng đồng loạt phản cung cho biết, bị bức cung ép viết vào những bản khai theo sự hướng dẫn của cán bộ điều tra. Do sợ bị dùng nhục hình nên âm thầm làm theo đợi đến ngày ra tòa xét xử công khai mới dám nói lên sự thật.
Thậm chí, ngay cả nhân chứng cũng có những lời khai khẳng định có việc bị ép cung. Bản khai ngày 9/2/2017, nhân chứng Triệu Thị Lan khai: “Lời khai và bản tường trình ngày 24, 25/9/2016, tôi khai báo về việc Sự và Hoàng tham gia đánh Tuyên là do tôi bị… ép, còn tôi khẳng định Sự và Hoàng không tham gia đánh Tuyên”.
Tuy nhiên, tại cấp tòa sơ thẩm đã bỏ qua tất cả những lời khai của các bị cáo tại tòa, chỉ căn cứ duy nhất vào lời khai tại hồ sơ dù còn nhiều điểm mâu thuẫn và thiếu logic trong luận tội để buộc tội đã gây ra bất bình trong dư luận nhân dân. Sau đó, 4/6 bị cáo đã đồng loạt làm đơn kháng cáo và tiếp tục kêu oan tại phiên tòa xét xử phúc thẩm diễn ra vào vào ngày 6-7/3 vừa qua.
Thêm một bị cáo kêu oan
Tại phiên tòa phúc thẩm lần này (diễn ra từ ngày 6/3/2013), Soi được triệu tập với tư cách là nhân chứng trong vụ án. Tình tiết bất ngờ khi được xét hỏi, Soi phản cung kêu oan khai: “Bản thân cũng bị bức cung nên phải nhận tội, mong muốn nói lên sự thực”.
Cụ thể, theo lời khai, thời điểm tháng 3 - 4/2016, Soi đang đi làm ở tỉnh Cao Bằng, tối xảy ra vụ án (tức 12/4) mới bắt xe khách về Vĩnh Phúc để dự đám cưới họ hàng.
Tuy nhiên, do các bị cáo khai ra Soi, lại bị điều tra viên ép, nghĩ mình không thể chứng minh được chứng cứ ngoại phạm nên đành phải nhận tội dù không đúng. Soi cho biết không tham gia vụ đánh nhau và không biết những bị cáo còn lại có tham gia hay không.
Thế nhưng, theo hồ sơ vụ án, Soi lại là người đầu tiên lao vào đánh anh Tuyên, được nhân chứng mô tả lại là thanh niên to béo nhất, có hình xăm màu đỏ ở tay bên phải.
Trong khi thực tế, khi so sánh các bị cáo ngay tại tòa thì Soi là người nhỏ bé nhất, thuận và có hình xăm màu đen bên tay trái không phải bên phải. Cũng tại tòa, theo lời Soi, có 1 lần cán bộ điều tra đưa Sự, Thắng, Quỳnh Anh đi cùng, dặn chỉ chỗ bị đánh, ngoài ra không thực hiện gì khác.
Sau đó, Soi được thực nghiệm hiện trường tại sân trụ sở công an tỉnh, cùng 2 nhân chứng là bạn của anh Tuyên, tất nhiên dưới sự hướng dẫn của cán bộ điều tra.
Soi cũng cho biết, toàn bộ lời khai của mình đều mô phỏng theo lời khai của Sự và Quỳnh Anh dưới sự hướng dẫn của cán bộ điều tra.
Lời khai của Soi là do cán bộ điều tra đọc cho, nếu không viết theo đúng là bị đánh. Thế nên, Soi khẳng định tất cả lời khai của các bị cáo trong vụ án này về hành vi của Soi là không đúng sự thực.
Bị cáo không có nghĩa vụ chứng minh
Cần nói thêm rằng, hoạt động thu thập chứng cứ, nghĩa vụ chứng minh là những chế định lớn, quan trọng được quy định trong Bộ luật Tố tụng Hình sự (TTHS) trước đây và được kế thừa trong Bộ luật TTHS 2015 (Có hiệu lực từ ngày 1/1/2018).
Cụ thể, Điều 15 Bộ luật TTHS 2015 quy định rất rõ: “Trách nhiệm chứng minh tội phạm thuộc về cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng. Người bị buộc tội có quyền nhưng không buộc phải chứng minh là mình vô tội.
Trong phạm vi nhiệm vụ, quyền hạn của mình, cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng phải áp dụng các biện pháp hợp pháp để xác định sự thật của vụ án một cách khách quan, toàn diện và đầy đủ, làm rõ chứng cứ xác định có tội và chứng cứ xác định vô tội, tình tiết tăng nặng và tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự của người bị buộc tội”.
Như vậy, có thể thấy, việc xác định sự thật của vụ án là một nguyên tắc xuyên suốt của quá trình tố tụng hình sự. Các hoạt động điều tra, truy tố, xét xử cũng đều để làm rõ nội dung này.
Theo tư duy logic thông thường, đương nhiên, không thể có việc, 1 người vừa tham gia “đánh” lại vừa “không đánh”, cũng không thể có việc cùng 1 thời điểm nhưng “phân thân” ở hai vị trí khác nhau? Đây là những mâu thuẫn quan trọng, cần được làm sáng tỏ.
Mặt khác, việc các bị cáo vốn được cách ly từ trong quá trình điều tra, xét xử đồng loạt thay đổi lời khai, xét về khoa học tâm lý cho thấy có sự “không bình thường”, có dấu hiệu bị tác động.
Trên đời này, sự thật thì chỉ có một, việc các bị cáo mà nhân chứng Soi cung cấp những tình tiết mới trong vụ án tại phiên tòa phúc thẩm lại một lần nữa cho thấy rõ ràng có sự không bình thường trong quá trình điều tra, sự thật của vụ án chưa được làm sáng tỏ. Có hay không việc đánh đập, bức cung như nội dung tố cáo là điều bắt buộc phải làm rõ?
Bức cung, nhục hình không thể có công lý!
Năm 2017, bị can Võ Văn Minh, người bị khởi tố, bắt giam về hành vi mua bán chất ma túy, được phát hiện đã bị thương trong nhà tạm giữ của Công an TP Phan Rang, Tháp Chàm, Ninh Thuận.
Dù công an đã đưa đi cấp cứu nhưng bị can Võ Văn Minh vẫn tử vong. Việc bị can Minh tử vong khiến cho năm cán bộ, chiến sĩ bảo vệ tư pháp Công an TP Phan Rang bị tước quân tịch và bị khởi tố về tội dùng nhục hình. Đây có thể là vụ án mới nhất liên quan đến bức cung, dùng nhục hình được xác minh, khởi tố.
Ngược trở về trước, có thể thấy trong các vụ án oan hoặc có dấu hiệu oan, sai, hầu hết bị can, bị cáo đều khai mình bị bức cung, nhục hình. Từ Huỳnh Văn Nén đến Hàn Đức Long, từ Trần Văn Thêm đến năm công dân ở Tuyên Quang… đều có thể kể về những nhục hình mà mình phải chịu khi bị giam giữ.
Thực ra, hiến pháp qua các thời kỳ, pháp luật về hình sự và mới đây nhất là Luật Tổ chức cơ quan điều tra hình sự chưa bao giờ cho phép sử dụng nhục hình, bức cung.
Luật Tổ chức cơ quan điều tra hình sự còn “cấm bức cung, dùng nhục hình và các hình thức tra tấn hoặc đối xử, trừng phạt tàn bạo, vô nhân đạo, hạ nhục con người…”.
Mới đây, Chánh án TAND Tối cao Nguyễn Hòa Bình trong hội nghị triển khai BLHS 2015 sửa đổi, bổ sung cũng đề cập đến vấn đề này. Theo chánh án, “anh thực thi công lý mà vi phạm công lý nữa thì rất nguy hiểm”.
Trong bài viết này, tại sao chúng tôi lại sử dụng từ “dũng cảm” bởi lẽ, mặc dù đã có hàng loạt biện pháp được áp dụng như lắp đặt máy quay, máy ghi âm trong phòng hỏi cung, tăng cường sự tham gia của luật sư… nhưng trên thực tế, bị can thậm chí cả nhân chứng khi “đối diện” với cán bộ điều tra, khi đã bị bắt giữ vẫn ở “thế yếu”, việc chứng minh có hay không bức cung, nhục hình là điều hết sức khó khăn.
Chính vì thế, suy cho cùng, chỉ có 1 điều luận, 1 giới răn, 1 lời thề để có thể đẩy lùi tình trạng này đó chính là điều luật của lương tâm.
Cán bộ điều tra, đại diện viện kiểm sát giữ quyền công tố, hội đồng xét xử là 3 thế “chân kiềng” của hoạt động tố tụng nhưng lại có mối “quan hệ” với nhau hết sức chặt chẽ, làm sao để những nơi này, người này trở thành “biểu tượng của công lý, lẽ phải và niềm tin” (lời của Chánh án TAND Tối cao Nguyễn Hòa Bình khi tuyên thệ trước Quốc hội) thì trước hết, mỗi người “chấp pháp” cần phải đối diện với bản án của lương tâm mình, đừng vì bất cứ lý do chủ quan nào để dẫn đến oan sai.
Nói như Viện trưởng Viện KSND Tối cao: “án oan sai là vấn đề hết sức nghiêm trọng vì hậu quả không thể và cũng không dễ khắc phục.
Án oán sai không chỉ ảnh hưởng đến uy tín, danh dự, cuộc sống cá nhân đó, mà còn ảnh hưởng tới cả dòng họ, quê hương, nên cần xử lý quyết liệt”. Và vì thế mặc dù “khó có thể tránh được hết các án oan sai, nhưng cái chính là sai thì phải dũng cảm sửa, xử lý, khắc phục, không để oan sai nữa”.
Quay trở lại với vụ án xảy ra tại Vĩnh Phúc, không chỉ có việc các bị cáo liên tiếp kêu oan, mà hồ sơ vụ án còn thể hiện hàng loạt vấn đề mâu thuẫn, cũng như cơ quan điều tra đã có sai phạm nghiêm trọng trong hoạt động tố tụng, đã được đại diện Viện kiểm sát “xét thấy” là “cẩu thả”…
Điều này có gây ảnh hưởng đến bản chất của vụ án hay không sẽ được phân tích và nêu rõ trong bài viết tiếp theo. Mời bạn đọc tiếp tục theo dõi trong các số báo tới.
26 °C
33 °C
28 °C
