Nhiều người đang băn khoăn rằng, liệu người chở tôn trong lúc tham gia giao thông tại Hà Nội làm bé trai tử vong có phạm tội hay không?
 |
| Hiện trường vụ án xảy ra ở đường Tân Mai, quận Hoàng Mai, Hà Nội. |
Chiều 23/9/2016, một cháu bé đạp xe trên phố Tân Mai, Hà Nội đã va chạm với xích lô chở tôn đang dừng đỗ chờ bốc dỡ hàng do một người đàn ông điều khiển, khiến phần cạnh tấm tôn trên chiếc xích lô cứa vào cổ cháu bé gây thương tích.
Dù đã được những người có mặt nhanh chóng đưa vào bệnh viện cấp cứu nhưng do vết thương nặng, mất máu cấp, bé trai đã tử vong. Liên quan đến vụ việc này, luật sư phân tích về lỗi và trách nhiệm của những người liên quan.
Khoản 19 Điều 3 Luật Giao thông đường bộ (GTĐB) năm 2008 quy định: “Phương tiện giao thông thô sơ đường bộ (sau đây gọi là xe thô sơ) gồm xe đạp (kể cả xe đạp máy), xe xích lô, xe lăn dùng cho người khuyết tật, xe súc vật kéo và các loại xe tương tự”.
Như vậy, xe đạp của người bị hại và xe xích lô của người gây ra tai nạn đều là phương tiện giao thông thô sơ. Vụ tai nạn thuộc phạm vi điều chỉnh của Luật GTĐB năm 2008. Nếu có dấu hiệu tội phạm sẽ bị xử lý tương ứng với các tội xâm phạm an toàn công cộng, trật tự công cộng được quy định tại chương XIX Bộ luật Hình sự.
Người lái xích lô vi phạm quy định nào?
Điểm d Khoản 1 Điều 5 Nghị định 14/2003/NĐ-CP ngày 19/02/2003 quy định: “Điều 5. Xếp hàng hoá trên phương tiện giao thông:
1.Hàng hoá xếp trên xe phải gọn gàng, chằng buộc chắc chắn, không để rơi vãi dọc đường, không kéo lê hàng trên mặt đường và không gây cản trở cho việc điều khiển xe. Kích thước xếp hàng quy định như sau:
d) Xe cơ giới ba bánh (kể cả xe lam), xe thô sơ không được xếp hàng hoá vượt phía trước và phía sau quá 1/3 chiều dài thân xe, không được xếp vượt quá bề rộng thân xe. Riêng xe thồ chở hàng hoá, hành lý không được vượt quá 0,40 mét về mỗi bên bánh xe, không vượt phía trước, phía sau xe quá 1 mét. Cấm chở hàng hoá, hành lý trên mui các loại xe cơ giới ba bánh (kể cả xe lam).”
Đối chiếu với quy định pháp luật, có thể khẳng định người lái xích lô đã xếp hàng hóa vượt quá quy định về kích thước, không đảm bảo an toàn khi vận chuyển hàng hóa là loại vật liệu có độ sắc, nhọn nguy hiểm cho những người tham gia giao thông.
Vì vậy, người đàn ông lái xích lô vi phạm quy định về xếp hàng hoá trên phương tiện giao thông. Hành vi này không đảm bảo an toàn, có mối quan hệ nhân quả với cái chết của cháu bé. Do đó, người điều khiển xích lô có dấu hiệu phạm tội Vi phạm quy định về điều khiển phương tiện GTĐB, được qui định tại Điều 202 Bộ luật Hình sự.
Theo đó, Điều 202 quy định, “Người nào điều khiển phương tiện GTĐB mà vi phạm quy định về an toàn GTĐB gây thiệt hại cho tính mạng hoặc gây thiệt hại nghiêm trọng cho sức khoẻ, tài sản của người khác, thì bị phạt tiền từ 5 triệu đồng đến 50 triệu đồng, cải tạo không giam giữ đến ba năm hoặc phạt tù từ 6 tháng đến 5 năm”.
Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 3 năm đến 10 năm:
a) Không có giấy phép hoặc bằng lái xe theo quy định;
b) Trong tình trạng có sử dụng rượu, bia mà trong máu hoặc hơi thở có nồng độ cồn vượt quá mức quy định hoặc có sử dụng các chất kích thích mạnh khác mà pháp luật cấm sử dụng;
c) Gây tai nạn rồi bỏ chạy để trốn tránh trách nhiệm hoặc cố ý không cứu giúp người bị nạn;
d) Không chấp hành hiệu lệnh của người đang làm nhiệm vụ điều khiển hoặc hướng dẫn giao thông;
đ) Gây hậu quả rất nghiêm trọng. Phạm tội gây hậu quả đặc biệt nghiêm trọng thì bị phạt tù từ 7 năm đến 15 năm.
Vi phạm quy định về an toàn GTĐB mà có khả năng thực tế dẫn đến hậu quả đặc biệt nghiêm trọng nếu không được ngăn chặn kịp thời, thì bị phạt cải tạo không giam giữ đến một năm hoặc phạt tù từ 3 tháng đến 2 năm.
Người phạm tội còn có thể bị cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 1 năm đến 5 năm.
Góc nhìn “tình lý”
Vậy cháu bé điều khiển xe đạp có lỗi không? Điều 63 Luật GTĐB quy định hai điều kiện của người điều khiển xe thô sơ tham gia giao thông. Một là, phải có sức khỏe bảo đảm điều khiển xe an toàn. Hai là, hiểu biết quy tắc GTĐB.
Điều kiện 1 có lẽ không quá khó nhưng điều kiện 2 thì rất khó cho nhiều người. Vì quy tắc GTĐB là 1 chương (chương II) trong Luật GTĐB, với các điều khoản rất chi tiết từ Điều 9 đến Điều 38, tổng cộng 30 điều.
Người trưởng thành, hay tham gia giao thông còn không thể nắm hết được các quy định về quy tắc GTĐB huống hồ là đối với một cháu bé. Vì vậy, việc cháu bé đạp xe đạp ở độ tuổi trẻ em nên còn hạn chế về khả năng nhận thức và điều khiển hành vi là điều dễ hiểu.
Do thiếu quan sát, cháu bé đã va vào tấm tôn trên xích lô đang chuẩn bị dỡ hàng, dừng dỗ bên lề đường nên tử vong. Không nên trách cháu bé trong trường hợp này. Sự việc thương tâm và xót xa đã xẩy ra. Việc xem xét, truy cứu trách nhiệm là công việc của cơ quan chức năng.
Tuy nhiên, ở khía cạnh dân sự, hay nói đúng hơn là xét về tình người thì trong trường hợp cơ quan chức năng khởi tố vụ án, khởi tố bị can, nếu người lái xe xích lô hoặc gia đình người lái xe xích lô bồi thường trách nhiệm dân sự cho gia đình bị hại và phía đại diện người bị hại có đơn xin miễn truy cứu trách nhiệm hình sự thì cơ quan điều tra có thể có căn cứ xem xét không khởi tố vụ án.
Hoặc, nếu cơ quan cảnh sát điều tra khởi tố vụ án, viện kiểm sát có cáo trạng, sau đó tòa án đưa ra xét xử thì tình tiết “người phạm tội tự nguyện sửa chữa, bồi thường thiệt hại, khắc phục hậu quả” là một trong những tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự.
Còn trong trường hợp người lái xích lô không bị truy cứu trách nhiệm hình sự thì cơ quan chức năng vẫn có thể xử phạt hành chính ông này vì thành phố Hà Nội đã có quy định cấm điều khiển xích lô chở hàng.
