Chuyên gia pháp lý nhận định, các đối tượng lừa đảo hiện nay không chỉ lợi dụng sơ hở pháp lý, mà còn đánh trúng vào lòng tham, tâm lý sợ hãi, thiếu bình tĩnh, sự thiếu hiểu biết về công nghệ... của nhiều người để lừa đảo, chiếm đoạt tài sản.
Sự hiểu biết và tâm lý cảnh giác là "tuyến phòng thủ" với tội phạm lừa đảo công nghệ cao
Ngày 29/10, Công an tỉnh Lai Châu cho biết vừa phối hợp với Cục Cảnh sát Hình sự (Bộ Công an), Cơ quan đại diện Bộ Công an Việt Nam tại Campuchia và các lực lượng chức năng Campuchia triệt phá thành công chuyên án 0525L, bắt giữ 59 đối tượng đều là người Việt Nam tại phường Tuek Chhou, TP Bokor, tỉnh Kampot, Vương quốc Campuchia.
Theo cơ quan công an, để điều tra, xác minh tổ chức tội phạm lừa đảo chiếm đoạt tài sản này, Công an tỉnh Lai Châu đã huy động hơn 100 điều tra viên, cán bộ có kinh nghiệm của Cơ quan Cảnh sát điều Công an tỉnh và kiểm sát viên (Viện Kiểm sát nhân dân tỉnh) tiến hành đấu tranh, làm rõ các hành vi phạm tội của các đối tượng. Chuyên án này được khám phá nhờ một vụ án mà Công an tỉnh Lai Châu đã phát hiện từ tháng 6/2025, bắt giữ 4 đối tượng là "chân rết" của tổ chức tội phạm nói trên.
Kết quả điều tra ban đầu xác định đối tượng cầm đầu đường dây lừa đảo xuyên quốc gia là Sùng Thị Mải (tên thường gọi là Vi, SN 1999), trú tại thôn Mom Đào, xã Bảo Thắng, tỉnh Lào Cai. Hiện Mải và toàn bộ các đối tượng chủ chốt, giữ vai trò lãnh đạo các thành viên "chân rết" quan trọng trong ổ nhóm tội phạm đều bị bắt phục vụ công tác điều tra.
 |
| Nhóm đối tượng lừa đảo chiếm đoạt tài sản bị bắt giữ tại Campuchia. (Ảnh: Công an tỉnh Lai Châu) |
Trước đó, ngày 28/10, Công an tỉnh Lai Châu đã phối hợp cùng với cục Cảnh sát Hình sự; Đại diện Bộ Công an Việt Nam tại Campuchia và các lực lượng chức năng Campuchia triệt phá chuyên án 0525L, bắt giữ 59 đối tượng (44 nam; 15 nữ là người Việt Nam) khi chúng đang hoạt động phạm tội tại khu vực đồi Bokor thuộc quần thể Công viên sinh thái Bokor tại phường Tuek Chhou, TP Bokor, tỉnh Kampot, Vương quốc Campuchia. Theo Cơ quan công an, nhóm tội phạm trên hoạt động dưới thủ đoạn giả danh shipper, công an, quân đội, lừa đảo tình cảm chiếm đoạt tiền của hơn 8.000 bị hại trên cả nước, ước tính số tiền chiếm đoạt khoảng trên 300 tỉ đồng.
Tới ngày 1/11, trong quá trình mở rộng điều tra Chuyên án 0525L, cơ quan chức năng đã bắt giữ thêm 03 đối tượng trong nước liên quan đến đường dây lừa đảo, chiếm đoạt tài sản hoạt động xuyên quốc gia.
Ba đối tượng bị bắt gồm, hai vợ chồng Giàng Seo Phử và Sùng Thị Sơ (đều SN 2003, cùng trú tại xã Xuân Quang, tỉnh Lào Cai); Nguyễn Trung Hiếu (SN 1994, trú tại phường Trần Phú, tỉnh Quảng Ninh).
Các đối tượng này nằm trong nhóm tội phạm đã bỏ trốn về Việt Nam trước khi lực lượng Công an tỉnh Lai Châu xuất cảnh sang Campuchia triệt phá đường dây lừa đảo tại khu vực đồi Bokor, thành phố Bokor, tỉnh Kampot, Vương quốc Campuchia.
Như vậy, tính đến nay, kể từ khi khởi tố vụ án ngày 04/06/2025, Cơ quan CSĐT Công an tỉnh Lai Châu đã bắt giữ tổng cộng 66 đối tượng, trong đó có 59 đối tượng bị bắt tại Campuchia và 07 đối tượng bị bắt tại Việt Nam.
Hiện chuyên án đang được mở rộng, lực lượng chức năng đã triệu tập một số đối tượng có liên quan và cùng di lý về Công an tỉnh Lai Châu để phục vụ điều tra, xác minh.
Thận trọng, cảnh giác trước những chiêu thức lừa đảo
Nhiều năm qua, tình trạng các đối tượng phạm tội công nghệ cao, lừa đảo chiếm đoạt tài sản xuyên quốc tế như Sùng Thị Mải và đồng bọn không phải là chuyện hiếm gặp. Mặc dù các lực lượng chức năng đã nhiều lần lên tiếng cảnh báo nhưng vẫn có không ít người dân “sập bẫy” lừa đảo của các đối tượng thông qua nhiều hình thức như kêu gọi đầu tư, lừa làm thủ tục hành chính, giả danh các cơ quan chức năng, cơ quan nhà nước...
Liên quan đến vấn đề này, Luật sư Hồ Thị Phượng, Đoàn Luật sư TP Hà Nội cho biết, thực tế, các đối tượng lừa đảo hiện nay không chỉ lợi dụng sơ hở pháp lý, mà còn đánh trúng vào tâm lý con người. Có ba điểm yếu phổ biến mà tội phạm thường khai thác:
Thứ nhất, lòng tham và tâm lý muốn “kiếm tiền nhanh” - Khi thấy lời mời đầu tư lợi nhuận cao, nhiều người không kiểm chứng thông tin mà chuyển tiền ngay.
Thứ hai, sự thiếu hiểu biết về công nghệ và quy trình hành chính điện tử - Người dân dễ tin vào các tin nhắn, đường link giả mạo cơ quan công an, ngân hàng, hoặc mã xác thực OTP.
Thứ ba, tâm lý sợ hãi và thiếu bình tĩnh - Khi nhận được cuộc gọi “đe doạ”, giả danh công an, viện kiểm sát, nhiều người bị cuốn vào kịch bản và tự nguyện chuyển tiền.
"Do đó, yếu tố nhận thức và cảnh giác của người dân vẫn là “tuyến phòng thủ” đầu tiên và quan trọng nhất trong phòng, chống tội phạm công nghệ cao", Luật sư Hồ Thị Phượng nhận định.
 |
| Nhóm tội phạm công nghệ cao ngày càng tinh vi lợi dụng kẽ hở pháp lý và tâm lý của người dân để lừa đảo chiếm đoạt tài sản. (Ảnh: Công an tỉnh Lai Châu) |
Theo Luật sư Hồ Thị Phượng, tội phạm công nghệ cao ngày càng tinh vi, nên điều quan trọng nhất là người dân phải giữ tỉnh táo và bảo mật thông tin cá nhân. Luật sư khuyến cáo tuyệt đối không cung cấp mã OTP, tài khoản ngân hàng, hay thông tin cá nhân qua mạng xã hội hoặc đường link lạ.
Khi nhận được cuộc gọi, tin nhắn tự xưng là công an, viện kiểm sát hay ngân hàng yêu cầu chuyển tiền, cần ngắt liên lạc và xác minh qua kênh chính thống.
Nếu lỡ bị lừa, phải lưu giữ toàn bộ chứng cứ điện tử, báo ngay cho công an và ngân hàng để phong tỏa tài khoản.
Quan trọng hơn, mỗi người nên nâng cao hiểu biết pháp lý, cảnh giác trước các lời mời đầu tư “lợi nhuận cao - rủi ro thấp”, vì đó chính là bẫy thường gặp nhất hiện nay.
 |
| Luật sư Hồ Thị Phượng - Đoàn Luật sư TP Hà Nội. |
Mới đây, ngày 25-26/2025, việc Việt Nam cùng 71 quốc gia ký kết Công ước Hà Nội - Công ước của Liên Hợp Quốc về chống tội phạm mạng là một bước tiến pháp lý có ý nghĩa chiến lược, giúp hình thành khuôn khổ hợp tác quốc tế thống nhất trong phòng ngừa, điều tra và truy tố tội phạm mạng xuyên biên giới.
Trước đây, các vụ án lừa đảo sử dụng công nghệ cao, đặc biệt là các nhóm người Việt hoạt động từ Campuchia hay Trung Quốc gặp vướng mắc về dẫn độ, thu thập chứng cứ điện tử và xác định quyền tài phán. Công ước này tạo cơ chế pháp lý cho các quốc gia trao đổi dữ liệu, tiến hành điều tra chung, hỗ trợ tư pháp và dẫn độ tội phạm trên nền tảng tin cậy và minh bạch.
Đặc biệt, Công ước thiết lập mạng lưới phối hợp 24/7 giữa các cơ quan thực thi pháp luật, bảo đảm việc bảo toàn, truy xuất và thu thập dữ liệu điện tử phục vụ điều tra được tiến hành kịp thời, đây yếu tố then chốt trong xử lý tội phạm mạng.
Với Việt Nam, việc tham gia Công ước không chỉ nâng cao vị thế và năng lực pháp lý quốc tế, mà còn tạo cơ sở để tăng cường hợp tác thực chất với các quốc gia lân cận, góp phần ngăn chặn các đường dây lừa đảo xuyên quốc gia, như vụ án do Sùng Thị Mải cầm đầu vừa qua.
Mức án dành cho "bà trùm" Sùng Thị Mải và đồng phạm
Với hành vi cầm đầu lừa đảo chiếm đoạt hơn 300 tỷ đồng của khoảng 8.000 bị hại trên cả nước, theo Luật sư Hồ Thị Phượng, căn cứ Điều 174 Bộ luật Hình sự 2015, sửa đổi bổ sung năm 2017 (tội “Lừa đảo chiếm đoạt tài sản”), mức hình phạt cao nhất có thể áp dụng đối với Sùng Thị Mải là tù chung thân hoặc tử hình trong trường hợp có tình tiết đặc biệt nghiêm trọng.
Ngoài ra, nếu cơ quan điều tra xác định trong vụ án có yếu tố tổ chức tội phạm xuyên quốc gia, có sự phân công vai trò chặt chẽ, hoạt động mang tính chuyên nghiệp, tinh vi, thì Sùng Thị Mải sẽ bị áp dụng các tình tiết tăng nặng trách nhiệm hình sự theo Điều 52 Bộ luật Hình sự, cụ thể như: phạm tội có tổ chức, phạm tội có tính chất chuyên nghiệp, dùng thủ đoạn xảo quyệt để thực hiện hành vi phạm tội.
Bên cạnh hình phạt tù, đối tượng còn có thể bị phạt tiền bổ sung, tịch thu một phần hoặc toàn bộ tài sản, và buộc bồi thường toàn bộ thiệt hại cho các bị hại theo quy định pháp luật.
 |
| Cơ quan công an làm việc với đối tượng cầm đầu Sùng Thị Mải. (Ảnh: Công an tỉnh Lai Châu) |
Bên cạnh đó, theo quy định tại Điều 17 và Điều 58 Bộ luật Hình sự, người đồng phạm phải chịu trách nhiệm hình sự tương ứng với vai trò, tính chất và mức độ tham gia phạm tội của mình. Các tình tiết giảm nhẹ, tăng nặng hoặc loại trừ trách nhiệm hình sự thuộc về người đồng phạm nào thì chỉ được áp dụng riêng đối với người đó.
Trong vụ án này, những người giữ vai trò tổ chức, chỉ huy, điều hành có thể phải chịu mức hình phạt ngang bằng hoặc thấp hơn một mức so với người cầm đầu. Các đối tượng thực hành, giúp sức, môi giới hoặc lôi kéo người khác tham gia sẽ bị truy cứu ở khung hình phạt nhẹ hơn, có thể từ 7 năm đến 20 năm tù, tùy theo giá trị tài sản chiếm đoạt và mức độ nguy hiểm của hành vi.
Tuy nhiên, nếu trong quá trình điều tra, các bị can tự nguyện khai báo, hợp tác với cơ quan điều tra và tích cực khắc phục hậu quả, họ có thể được xem xét tình tiết giảm nhẹ theo Điều 51 Bộ luật Hình sự.
