Không mang ý nghĩa là Lễ xá tội vong nhân như người Kinh, Tết Tháng bảy của người Nùng gắn liền với truyền thuyết Ông Ngâu - Bà Ngâu từ xa xưa.
Mặc dù chỉ chiếm 10,4% dân số, nhưng người Nùng ở Lục Yên - Yên Bái vẫn có một bản sắc văn hoá rất riêng và độc đáo. Trong đó, đời sống văn hoá tâm linh được đồng bào Nùng đặc biệt coi trọng.
 |
| Người Nùng ở Yên Bái có đời sống tinh thần vô cùng phong phú. |
Cùng với Tết Nguyên Đán, Tết Thanh minh và Tết mừng lúa mới, Rằm tháng bảy là cái Tết lớn, gắn liền với nhiều tục lệ độc đáo của người Nùng ở Lục Yên.
Cứ vào độ Tháng Bảy âm lịch hàng năm, khi công việc mùa màng đã được hoàn tất, những bài hát Phưn - lối hát mang đậm nét văn hoá đặc trưng của người Nùng tha thiết vang lên cũng chính là lúc họ sửa sang, chuẩn bị để ăn Rằm
“Sắp đến ngày mười tư
Gửi tiền người yêu đi chợ
Mua quần áo cúng ông bà tổ tiên”
Với quan niệm: “Làm ăn vất vả nửa năm. Dù ngô hay sắn cũng phải ăn một bữa cơm trưa hôm Rằm”, người Nùng coi Rằm Tháng bảy là chặng Tết lớn giữa năm. Không mang ý nghĩa là Lễ xá tội vong nhân như của người Kinh, Tết Tháng bảy của người Nùng gắn liền với truyền thuyết Ông Ngâu - Bà Ngâu từ xa xưa.
Cứ từ ngày 14 đến 18 Tháng bảy hàng năm, hai ông bà lại thay phiên nhau chết. Năm nào mưa sớm, mưa nhiều là năm Bà khóc Ông. Thế là từ ngày 13, nhà nhà tất bật chuẩn bị lễ cúng để gửi Bà mang quần áo, đồ đạc về cõi bên kia cho những người đã khuất.
Trước tiên là làm bánh. Dân ca Nùng có câu: “Tháng Bảy ra đồng lúa chưa kịp giỗ, chỉ có bột đem làm bánh cúng ông bà tổ tiên”. Vì vậy dù nhà giàu hay nghèo, khó khăn thiếu thốn đến đâu thì trong mâm lễ cũng phải có 2 thứ bánh là Bánh Gai và Bánh Mật.
Sáng ngày 14, cả nhà dậy thật sớm để mổ vịt cúng Rằm. Người Nùng quan niệm: Tháng bảy mưa ngâu nên thường ngập nước, mà vịt lại bơi giỏi nên mới đưa được lễ đi. Vì vậy mâm lễ nhất thiết phải có vịt luộc nguyên cả con.
Khi sắp lễ cúng, mâm ở giữa chỉ có vịt, bánh và rượu. Hai mâm bên cạnh đặt quần áo, tiền vàng với ý nghĩa: gửi con vịt theo Bà Ngâu đưa về cho ông bà, tổ tiên và những người đã khuất.
 |
| Thịt vịt là món ăn không thể thiếu trong Lễ cúng của người Tày, Nùng. |
Với người Nùng, sau Tết Nguyên đán thì Tết Tháng bảy giữa năm là dịp cả gia đình sum họp bên nhau. Tất cả con cháu dâu rể trong nhà đều tập trung tại nhà trưởng họ, nơi có bàn thờ tổ. Cùng với mâm lễ chính, mỗi gia đình con cháu đều có một phần lễ dâng lên ông bà tổ tiên với ý nghĩa: “phú quý thì không quên tổ tiên, ăn lên làm ra có tổ tiên phù hộ”.
Người làm lễ, thường là người đứng đầu thay mặt cả dòng họ báo cáo với ông bà tổ tiên mọi việc, đặc biệt là công việc làm ăn và những sự việc lớn xảy ra trong 7 tháng đầu năm. Cầu xin tổ tiên phù hộ cho con cháu trong nhà mạnh khoẻ, ăn lên làm ra, mưa thuận gió hoà, mùa màng tươi tốt.
Lễ cúng xong, cả gia đình quây quần ăn cơm trưa, được coi là bữa ăn chính trong ngày Tết Tháng bảy. Còn từ chiều 14 đến hết ngày Rằm, mọi người trở về nhà để làm lễ cúng riêng tại gia đình mình. Đây cũng là dịp để anh em họ hàng gặp gỡ, thăm hỏi tình hình công việc và cuộc sống của nhau, bàn bạc kế hoạch chuẩn bị cho dịp Tết mừng lúa mới vào ngày 09/9 âm lịch sắp tới.
Cùng với các dân tộc anh em khác, đời sống vật chất và tinh thần của người Nùng đang ngày càng phát triển. Hoà nhập và tiếp thu nền văn hoá tiên tiến hiện đại, song với lòng tự hào về truyền thống dân tộc, đồng bào người Nùng ở Lục Yên vẫn luôn gìn giữ và phát huy bản sắc văn hoá của dân tộc mình. Từ đó đã tạo những nét riêng, độc đáo của dân tộc Nùng, góp phần làm phong phú cho nền văn hoá các dân tộc ở địa phương.
22 °C
29 °C
24 °C
24 °C
17 °C
