Thăng hoa với chất liệu sơn mài truyền thống cùng họa sĩ Nguyễn Hải Nam

Họa sĩ Nguyễn Hải Nam (sinh năm 1973) đã có một quá trình tìm tòi và sáng tác trên nhiều chất liệu như sơn dầu, lụa, giấy dó hay khắc gỗ… nhưng có thể nói chất liệu sơn mài đem lại cho họa sĩ nhiều cảm hứng và sáng tác được khối lượng tác phẩm ấn tượng nhất. Sơn mài là chất liệu dân gian được người Việt và châu Á sử dụng trong việc làm đồ dùng đồ Mỹ nghệ hay trong kiến trúc từ rất lâu đời.

Họa sĩ Nguyễn Hải Nam tốt nghiệp trường Đại học Mỹ thuật Hà Nội - nay là đại học Mỹ thuật Việt Nam. Các thế hệ thầy trò trường Cao đẳng Mỹ thuật Đông Dương (tiền thân của đại học Mỹ thuật Việt Nam ngày nay) tìm tòi sáng tạo đưa sơn mài vào làm thành một chất liệu trong sáng tác nghệ thuật.

Sơn mài truyền thống (sơn ta) là một chất liệu khá khó sử dụng với kỹ thuật vẽ nhiều lớp, kết hợp với dát kim loại như vàng, bạc và chỉ khô trong môi trường ẩm. Tác phẩm hoàn thiện qua nhiều lần vẽ, dát vàng, dát bạc rồi mài, rồi lại vẽ lớp tiếp theo… Quá trình sáng tác chỉ dừng lại khi người nghệ sĩ thấy đạt được hiệu ứng bóng, phẳng, sâu, các lớp màu hòa quyện, ẩn hiện thể hiện đúng dụng ý nghệ thuật.

Họa sĩ Nguyễn Hải Nam chia sẻ: “Chính vì yêu cầu cao về kỹ thuật như vậy nên người mới sử dụng chất liệu sơn mài có thể có nhiều lúng túng và gò bó. Nhưng hiệu quả sau quá trình mài và vẻ đẹp tự thân của chất liệu tạo nhiều sức hút cho người vẽ và cho người thưởng thức”.

Ở triển lãm cá nhân tổ chức vào dịp cuối năm 2024 này, họa sĩ Nguyễn Hải Nam sáng tác nhiều tranh về những khu vườn mơ mộng. Trong tranh, anh khắc họa hình ảnh những thiếu nữ đang mơ màng cùng hoa lá cỏ cây. Các chi tiết trong tranh qua nét vẽ của họa sĩ không thật mà biến ảo… Hoa cỏ và con người như hoà vào nhau như một thực thể sống cùng phát triển theo mạch chuyển của cảm xúc.

Tác phẩm “Giấc trưa hè”.

Tác phẩm “Khúc nhạc mùa hè”.

Trong triển lãm có một số tranh họa sĩ dùng hình của quạt giấy sắp xếp theo nhịp điệu. Trên những hình mảng của những chiếc quạt giấy được đặc tả đó, họa sĩ đưa vào tràn ngập hoa lá, gió mây… Tổng thể tác phẩm gợi cho người xem mơ về những ngày xưa cũ.

Những ký ức, hoài niệm của từng người xem tranh như được chầm chậm khơi dậy qua những màu sắc rất trầm, hình nét bay bổng. Dường như họa sĩ không cố tình vẽ một đối tượng gì cụ thể mà hình mảng, màu sắc và nét tự sắp xếp, theo một cách tưởng như vu vơ mà hoà quyện, tạo nhịp điệu và hơi thở đặc biệt trong tranh.

Tác phẩm “Gió mùa hè”.

Có thể nói, với chất liệu sơn ta - bản thân vẻ đẹp của chất liệu đã là một lợi thế. Tuy nhiên, có một nghịch lý là nếu họa sĩ quá sa đà vào yếu tố chất liệu, kỹ thuật, thì dễ bỏ rơi cảm xúc… Tác phẩm có nguy cơ sẽ rơi vào phô diễn tay nghề, kỹ thuật mà đánh mất đi sự tươi mới, tình cảm sâu lắng hay những nét mơ mộng - thể hiện cá tính, cái tôi riêng của người nghệ sĩ.

Đến với không gian triển lãm các tác phẩm của họa sĩ Nguyễn Hải Nam lần này, người xem có thể thấy nghệ sĩ đã cân bằng rất khéo léo, không bị quá nghiêng về phía kỹ thuật hay buông theo cảm xúc.

Tác phẩm “Hoa chuối rừng”.

Tác phẩm “Giao mùa”.

Tác phẩm “Vườn thu”.

Có thể thấy, dù làm việc với chất liệu sơn mài truyền thống cần trải qua nhiều công đoạn, cần sự tỉ mỉ kiên nhẫn của người nghệ sĩ nhưng mỗi bức tranh của họa sĩ Nguyễn Hải Nam vẫn biểu đạt sự phóng khoáng, bay bổng của cảm xúc. Chính điều này khiến đứng trước mỗi bức tranh của anh, người xem như được sống chậm lại, cảm nhận thật sâu lắng những vẻ đẹp vừa quen, vừa lạ của cuộc sống thường ngày.

Triển lãm mở cửa tự do, diễn ra từ ngày 17/12 đến hết ngày 23/12 tại Nhà triển lãm 29 đường Hàng Bài, TP Hà Nội.