Thấy PV nhắn tin “tôi đề nghị chị nhấc máy và hợp tác” nhiều người lại cho rằng PV khệnh khạng, kênh kiệu. Điều này đang kéo lùi vai trò báo chí.
Mới đây, tại một diễn đàn trên Facebook, có người đã chia sẻ hình ảnh tin nhắn của một phóng viên nhắn tin cho Chánh án, nội dung: “Chào chị Ng., tôi là PV Đỗ Văn Khanh, báo Lao Động. Tôi đề nghị chị nhấc máy và hợp tác cung cấp thông tin để PV xác minh khiếu nại của LS T.T.N về việc bị hành hung trước mặt chánh án”.
Qua xác minh, anh Đỗ Văn Khanh, PV Báo Lao Động đã xác nhận mình gửi tin nhắn này. Sau khi nhắn tin, anh gọi lại thì chị chánh án đã nghe máy.
Tuy nhiên, hình ảnh tin nhắn này xuất hiện trên Facebook khiến nhiều người có những comment thiếu thiện cảm và thậm chí chửi rủa phóng viên là khệnh khạng, trịch thượng… Song bên cạnh đó, cũng có nhiều người tỏ ra ủng hộ tin nhắn của anh Khanh.
Theo quan điểm của người ủng hộ, quan chức là “công bộc của dân”, người hưởng lương từ tiền thuế của dân, trách nhiệm của quan chức phải giải trình, minh bạch trước dân.
Theo Luật sư Nguyễn Thế Truyền (Công ty Luật Thiên Thanh, Đoàn luật sư Tp Hà Nội), việc phóng viên nhắn như vậy không có gì là sai về mặt luật!
Nhìn từ góc độ luật pháp về báo chí, nhiều chuyên gia nhận định, báo chí cần phải biết vai trò địa vị của mình một cách rõ ràng. Chẳng hạn, tại điều 7, Luật Báo chí hiện hành, đã quy định “Trong phạm vi quyền hạn, nhiệm vụ của mình, các tổ chức có quyền và nghĩa vụ cung cấp thông tin cho báo chí, giúp cho báo chí thông tin chính xác, kịp thời và chịu trách nhiệm trước pháp luật về nội dung thông tin”.
Do đó, “việc cung cấp thông tin cho báo chí, giúp báo chí thông tin chính xác, kịp thời” là quyền và nghĩa vụ của các cơ quan tổ chức. Là quyền là đảm bảo thông tin đa chiều, không bị thông tin một chiều gây bất lợi, nghĩa vụ là phải cung cấp thông tin cho báo chí, công bố cho dư luận được rõ để bảo vệ lợi ích công.
Như vậy, phóng viên đi tác nghiệp không phải “lạy anh, xin chị” để được cung cấp thông tin mà đó là quan hệ quyền và nghĩa vụ. Theo nhiều người, dùng từ “đề nghị nhấc máy và hợp tác” là hoàn toàn phù hợp, chính xác. Nghe thì cứng nhưng đó mới là chuẩn văn phong làm việc. Đề nghị là từ dùng trong hành chính giữa người dưới với người trên hoặc giữa những người ngang hàng.
Mặt khác, nhất là công chức trong bộ máy hành chính còn phải tuân theo quy định về phát ngôn và cung cấp thông tin cho báo chí theo Quy chế phát ngôn và cung cấp thông tin cho báo chí, ban hành kèm theo Quyết định số 25/2013/QĐ-TTg ngày 04 tháng 5 năm 2013.
 |
| Tin nhắn "đề nghị nhấc máy và hợp tác cung cấp thông tin". |
Quy chế này xác định rõ, người phát ngôn và cung cấp thông tin cho báo chí của cơ quan hành chính nhà nước gồm: Người đứng đầu cơ quan hành chính nhà nước; Người được người đứng đầu cơ quan hành chính nhà nước giao nhiệm vụ phát ngôn và cung cấp thông tin cho báo chí thường xuyên (sau đây gọi là Người phát ngôn).
“Họ tên, chức vụ, số điện thoại và địa chỉ e-mail của Người phát ngôn phải được công bố bằng văn bản cho các cơ quan báo chí, cơ quan quản lý nhà nước về báo chí và phải được đăng tải trên Cổng thông tin điện tử hoặc trang tin điện tử của cơ quan hành chính nhà nước” - Quy chế ghi rõ.
Từ quy định trên, người đứng đầu và người phát ngôn của cơ quan nhà nước không thể nói “tôi không thích trả lời”, “tôi không thèm trả lời”, "điện thoại là của cá nhân tôi, trả lời hay không là việc của tôi".... Bởi lẽ, việc trả lời không phải với báo chí mà đó là trả lời với dân, trên tinh thần lấy dân làm gốc, dân biết dân bàn, dân kiểm tra. Báo chí chỉ là cầu nối.
Thêm và đó, Quy chế phát ngôn và cung cấp thông tin cho báo chí cũng quy định rõ về việc “phải cung cấp thông tin cho báo chí”. “Người phát ngôn hoặc Người được ủy quyền phát ngôn có trách nhiệm phát ngôn và cung cấp thông tin kịp thời, chính xác cho báo chí trong các trường hợp đột xuất, bất thường sau đây:
Thứ nhất, khi thấy cần thiết phải thông tin trên báo chí về các sự kiện, vấn đề quan trọng có tác động lớn trong xã hội thuộc phạm vi quản lý của cơ quan hành chính nhà nước nhằm cảnh báo kịp thời và định hướng dư luận.
Trường hợp xảy ra vụ việc cần có ngay thông tin ban đầu của cơ quan hành chính nhà nước thì Người phát ngôn hoặc Người được ủy quyền phát ngôn có trách nhiệm chủ động phát ngôn, cung cấp thông tin cho báo chí trong thời gian chậm nhất là một (01) ngày, kể từ khi vụ việc xảy ra.
Thứ 2, khi cơ quan báo chí hoặc cơ quan chỉ đạo, quản lý nhà nước về báo chí có yêu cầu phát ngôn hoặc cung cấp thông tin về các sự kiện, vấn đề của cơ quan, lĩnh vực thuộc phạm vi quản lý của cơ quan đã được nêu trên báo chí hoặc về các sự kiện, vấn đề nêu tại Khoản 1 Điều này.
Thứ 3, khi có căn cứ cho rằng báo chí đăng tải thông tin sai sự thật về lĩnh vực, địa bàn do cơ quan mình quản lý, Người phát ngôn hoặc Người được ủy quyền phát ngôn yêu cầu cơ quan báo chí đó phải đăng tải ý kiến phản hồi, cải chính theo quy định của pháp luật.
Ở trường hợp cụ thể, qua tin nhắn, nếu có việc cơ quan báo chí yêu cầu cung cấp thông tin về phản ánh “luật sư bị hành hung trước mặt Chánh án”, thì trách nhiệm thông tin là cần thiết, được cơ quan báo chí yêu cầu.
Bởi vì, đây là vấn đề an ninh trật tự diễn ra trong khuôn viên tòa án, thuộc phạm vi quản lý của người đừng đầu cơ quan đó. Nếu diễn ra trước mặt chánh án thì chánh án còn là nhân chứng. Do đó, chánh án vừa là nhân chứng, vừa là người chịu trách nhiệm cung cấp thông tin về tình hình nơi mình quản lý cho báo chí. Việc cung cấp thông tin lúc này là “quyền và nghĩa vụ”.
Bấy lâu nay, người Việt nhầm lẫn trong cách giao tiếp công việc và giao tiếp gia đình. Trong cuộc họp, vẫn thấy “cháu chỉ đạo”, “em yêu cầu” “em đề nghị” mà không quen với danh xưng “tôi” trung tính trong làm việc. Điều này cùng với những thành kiến thiếu cơ sở khoa học và pháp luật sẽ kéo lùi sự phát triển của xã hội.
| Điều 7. Cung cấp thông tin cho báo chí Trong phạm vi quyền hạn, nhiệm vụ của mình, các tổ chức có quyền và nghĩa vụ cung cấp thông tin cho báo chí, giúp cho báo chí thông tin chính xác, kịp thời và chịu trách nhiệm trước pháp luật về nội dung thông tin. Đối với vụ án đang được điều tra hoặc chưa xét xử thì các cơ quan tiến hành tố tụng có quyền không cung cấp thông tin cho báo chí, nhưng báo chí có quyền thông tin theo các nguồn tài liệu của mình và chịu trách nhiệm trước pháp luật về nội dung thông tin. Báo chí có quyền và nghĩa vụ không tiết lộ tên người cung cấp thông tin nếu có hại cho người đó, trừ trường hợp có yêu cầu của Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân hoặc Chánh án Toà án nhân dân cấp tỉnh và tương đương trở lên cần thiết cho việc điều tra, xét xử tội phạm nghiêm trọng. (Trích Luật Báo chí 1999 đang còn hiệu lực đến trước ngày 1/1/2017) Điều 2. Người phát ngôn và cung cấp thông tin cho báo chí 1. Người phát ngôn và cung cấp thông tin cho báo chí của cơ quan hành chính nhà nước gồm: a) Người đứng đầu cơ quan hành chính nhà nước; b) Người được người đứng đầu cơ quan hành chính nhà nước giao nhiệm vụ phát ngôn và cung cấp thông tin cho báo chí thường xuyên (sau đây gọi là Người phát ngôn); Họ tên, chức vụ, số điện thoại và địa chỉ e-mail của Người phát ngôn phải được công bố bằng văn bản cho các cơ quan báo chí, cơ quan quản lý nhà nước về báo chí và phải được đăng tải trên Cổng thông tin điện tử hoặc trang tin điện tử của cơ quan hành chính nhà nước. c) Trong trường hợp cần thiết, người đứng đầu cơ quan hành chính nhà nước có thể ủy quyền cho người có trách nhiệm thuộc cơ quan mình phát ngôn (sau đây gọi chung là Người được ủy quyền phát ngôn) hoặc phối hợp cùng Người phát ngôn để phát ngôn hoặc cung cấp thông tin cho báo chí về những vấn đề cụ thể được giao; Người phát ngôn quy định tại Điểm b Khoản 1 Điều này nếu đi vắng mà không thể thực hiện phát ngôn và cung cấp thông tin cho báo chí thì phải báo cáo để Người đứng đầu cơ quan hành chính ủy quyền cho người có trách nhiệm thuộc cơ quan mình thực hiện việc phát ngôn và cung cấp thông tin cho báo chí; Việc ủy quyền phát ngôn được thực hiện bằng văn bản, chỉ áp dụng trong từng vụ việc và có thời hạn nhất định; Khi thực hiện ủy quyền thì họ tên, chức vụ, số điện thoại và địa chỉ e-mail của Người được ủy quyền phát ngôn, văn bản ủy quyền phải được đăng tải trên Cổng thông tin điện tử hoặc trang tin điện tử của cơ quan hành chính nhà nước trong thời hạn 12 giờ kể từ khi ký văn bản ủy quyền. 2. Người phát ngôn, Người được ủy quyền phát ngôn quy định tại Điểm b, Điểm c Khoản 1 Điều này không được ủy quyền tiếp cho người khác. 3. Người phát ngôn hoặc Người được ủy quyền phát ngôn theo Điểm b, Điểm c Khoản 1 Điều này phải bảo đảm các tiêu chuẩn sau: a) Là cán bộ, công chức thuộc biên chế chính thức và đang công tác tại cơ quan hành chính nhà nước; b) Có lập trường chính trị, tư tưởng vững vàng, có phẩm chất đạo đức tốt, có thái độ trung thực khách quan; c) Có am hiểu sâu về chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, cơ cấu tổ chức và lĩnh vực quản lý của cơ quan hành chính nhà nước mà mình đang công tác; có hiểu biết nhất định về lĩnh vực báo chí, nắm vững các quy định pháp luật về báo chí; d) Có năng lực phân tích, tổng hợp, xử lý thông tin báo chí và có khả năng giao tiếp với báo chí. 4. Các cá nhân của cơ quan hành chính nhà nước được cung cấp thông tin cho báo chí theo quy định pháp luật nhưng không được nhân danh cơ quan hành chính nhà nước để phát ngôn, cung cấp thông tin cho báo chí; không được tiết lộ bí mật điều tra, bí mật công vụ, thông tin sai sự thật; trung thực khi cung cấp thông tin cho báo chí và chịu trách nhiệm trước pháp luật về nội dung thông tin đã cung cấp. (Trích Quy chế phát ngôn và cung cấp thông tin cho báo chí, ban hành kèm theoQuyết định số 25/2013/QĐ-TTg ngày 04 tháng 5 năm 2013) Điều 4. Phát ngôn và cung cấp thông tin trong trường hợp đột xuất, bất thường Người phát ngôn hoặc Người được ủy quyền phát ngôn có trách nhiệm phát ngôn và cung cấp thông tin kịp thời, chính xác cho báo chí trong các trường hợp đột xuất, bất thường sau đây: 1. Khi thấy cần thiết phải thông tin trên báo chí về các sự kiện, vấn đề quan trọng có tác động lớn trong xã hội thuộc phạm vi quản lý của cơ quan hành chính nhà nước nhằm cảnh báo kịp thời và định hướng dư luận. Trường hợp xảy ra vụ việc cần có ngay thông tin ban đầu của cơ quan hành chính nhà nước thì Người phát ngôn hoặc Người được ủy quyền phát ngôn có trách nhiệm chủ động phát ngôn, cung cấp thông tin cho báo chí trong thời gian chậm nhất là một (01) ngày, kể từ khi vụ việc xảy ra. 2. Khi cơ quan báo chí hoặc cơ quan chỉ đạo, quản lý nhà nước về báo chí có yêu cầu phát ngôn hoặc cung cấp thông tin về các sự kiện, vấn đề của cơ quan, lĩnh vực thuộc phạm vi quản lý của cơ quan đã được nêu trên báo chí hoặc về các sự kiện, vấn đề nêu tại Khoản 1 Điều này. 3. Khi có căn cứ cho rằng báo chí đăng tải thông tin sai sự thật về lĩnh vực, địa bàn do cơ quan mình quản lý, Người phát ngôn hoặc Người được ủy quyền phát ngôn yêu cầu cơ quan báo chí đó phải đăng tải ý kiến phản hồi, cải chính theo quy định của pháp luật. (Trích Quy chế phát ngôn và cung cấp thông tin cho báo chí, ban hành kèm theoQuyết định số 25/2013/QĐ-TTg ngày 04 tháng 5 năm 2013) |
