Oan tình của sư trụ trì ngôi chùa nổi tiếng miền Trung

Tháp Trắng đứng sừng sững trong vườn tháp mộ ở chùa Thập Tháp.

Trong khuôn viên chùa Thập Tháp (ở thôn Vạn Thuận, phường Nhơn Thành, thị xã An Nhơn, tỉnh Bình Định) ngoài giai thoại ly kỳ về hòn đá chém đầu còn tồn tại một giếng cổ được cho là có từ thời vua Chế Mân (vương quốc Chămpa). Cạnh đó là cây phi lao cổ thụ như một kiệt tác của tự nhiên thách thức sự phong hóa của thời gian…

Giếng của vua

Chùa Thập Tháp là một trong những ngôi chùa cổ nổi tiếng nhất miền Trung. Ít người biết, ngôi chùa này sở hữu một cây phi lao cổ thụ độc đáo nhất nhì Việt Nam. Cây phi lao này nằm cạnh tấm bình phong phía sau cổng chùa, cách chánh điện khoảng 30m.

Theo quan sát của chúng tôi, thân chính của cây phi lao cao khoảng 6m, tính cả các nhánh chĩa lên trời thì chiều cao đạt tới 20m. Đường kính thân cây rất lớn, nhiều người ôm không xuể. Thân cây nhuốm màu thời gian với nhiều ụ, hốc lồi lõm cổ quái.

Phần gốc đã xuất hiện những hốc sâu bằng bàn tay rỗng vào trong chứng tỏ cây phi lao đại thụ đã trải qua nhiều biến thiên lịch sử. Phật tử phải dùng xi măng đắp thành lớp dày phía thân bị mục để bảo vệ phần gốc và giúp cây đứng vững.

Có điều đặc biệt, dù thuộc hàng đại thụ trong vườn nhưng cây phi lao vẫn xanh tốt, cành lá tỏa bóng che phủ cả góc vườn. Các bậc cao niên sống gần chùa cho biết, họ lớn lên đã thấy cây phi lao đứng sừng sững, chẳng khác bây giờ là mấy. Nhiều người tin rằng cây phi lao có từ ngày ngôi chùa được xây dựng cách đây 335 năm.

Cây phi lao cổ thụ ở chùa Thập Tháp.

Cách cây phi lao đại thụ này khoảng 20m là một giếng cổ hình vuông, miệng giếng cao hơn mặt đất khoảng 50cm. Lòng giếng được xây bằng những viên đá ong lớn, giống như những viên đá được đào lên từ nền móng của những ngôi tháp Chăm sụp đổ.

“Xưa kia, khu vực đồi Long Bích này là khu vườn Lãng Uyển của các vua Chămpa. Cái giếng được chùa sử dụng lấy nước từ xưa đến nay chính là di tích còn lại của vườn Lãng Uyển”, đại đức Thích Viên Kiên (chùa Thập Tháp) cho biết.

Tương truyền, vườn Lãng Uyển là nơi vua Chế Mân cùng hoàng hậu là Huyền Trân công chúa thưởng lãm cây cảnh, chim muông, hoa lá. Cái giếng trong vườn dùng để lấy nước tưới cây. Giếng nằm trên nền mặt bằng đá ong nên nước lúc nào cũng trong và ngọt.

“Giếng được bảo dưỡng và cảo (làm vệ sinh) mỗi năm một lần. Nhờ nguồn nước trong và ngọt này mà chùa không lo thiếu nước mỗi mùa hạn hán, dù hạn gay gắt tới đâu giếng vẫn có đủ nước cho nhà chùa dùng”, đại đức Thích Viên Kiên cho biết.

Ngoài ra, hồ sen trước mặt chùa cũng hình vuông, thành hồ được xây bằng những viên đá ong lớn. Nhiều nhà nghiên cứu văn hóa dân gian, khảo cổ đến chùa Thập Tháp tìm hiểu đều nhất trí rằng hồ sen, giếng nước là vết tích của vườn hoa Lãng Uyển là từ thời vua Chế Mân còn sót lại.

Theo truyền thuyết người dân trong vùng kể lại, sau vua Chế Mân, vua Chế Bồng Nga (vị vua thứ 3 thuộc vương triều thứ 12 Chiêm Thành) thấy người dân cực khổ khi phải gánh nước ở xa về nhà nên đã cho đào nhiều giếng tương tự như giếng trên đồi Long Bích. Những cái giếng này giờ vẫn còn rải rác và được người dân coi như báu vật cha ông để lại vì nguồn nước trong, ngọt, mát lành.

Ông Đinh Bá Hòa - nguyên Giám đốc Bảo tàng Tổng hợp Bình Định, cho biết: “Nhiều công trình nghiên cứu về giếng Chăm cổ đã khẳng định rằng cư dân Chămpa cổ là bậc thầy về chọn mạch nước ngầm để xây dựng giếng. Ngay cả những địa điểm khô cằn rất khó để xác định mạch nước ngầm như ở đồi Long Bích nhưng họ vẫn xác định đúng địa điểm có mạch nước ngầm tốt nhất để xây dựng giếng”.

Oan tình của vị trụ trì

Trong khuôn viên chùa Thập Tháp có 20 tháp mộ rất lớn với kiến trúc độc đáo. Theo lời đồn, khi biết mình không đã đến những ngày cuối của cuộc đời trần thế, các trụ trì của chùa thường tự nhốt mình vào tháp mộ xây sẵn và phiên tịch (qua đời) trong thanh thản.

Điều khá đặc biệt là có một ngôi tháp chứa rất nhiều xương cốt. Chuyện kể rằng, vào năm 1876, trong lúc tổ chức khai khẩn vùng đất hoang sau chùa, hòa thượng Minh Lý gặp rất nhiều hài cốt của lính Tây Sơn và nhà Nguyễn chết trong trận chiến ở thành Hoàng Đế nên cho gom lại, rồi xây một tháp để thờ cúng. Ngày nay gọi là tháp Hội đồng.

Cũng trong khuôn viên tháp mộ này có 2 mộ tháp rất đặc biệt khác. Một tháp luôn giữ màu trắng dù đã có tuổi đời cả trăm năm, một tháp là nơi chôn cất một con Bạch Hổ. Tháp mộ luôn giữ màu trắng liên quan đến oan tình của một vị trụ trì ở ngôi chùa này.

Giếng nước của vua Chămpa (phía trước) và tháp Hội đồng (phía sau).

Chuyện kể rằng, sau khi sư phụ là hòa thượng Minh Giác mất, hòa thượng Liễu Triệt (1702 - 1764) đang làm trụ trì chùa Thiên Mụ (ở tỉnh Thừa Thiên - Huế) được gọi về làm trụ trì chùa Thập Tháp. Một thời gian sau, vào một đêm mưa gió có người mẹ ôm con nằm trước cửa chùa. Người mẹ bị câm nên không nói được. Hòa thượng Liễu Triệt thương tình cho xây một cái am nhỏ gần chùa để hai mẹ con người này tá túc.

Cũng vì thế người dân trong vùng đồn rằng, trong thời gian làm trụ trì ở chùa Thiên Mụ, hòa thượng Liễu Triệt thường được vua mời vào cung, ông đã tơ tình với một cung nữ. Kết quả của mối tình ấy là có một đứa con. Tuy nhiên, bỏ qua tất cả những đàm tiếu, hòa thượng Liễu Triệt không có lời giải thích, thanh minh nào.

Điều kỳ lạ là từ khi xây am nhỏ cho mẹ con người lạ tá túc thì đêm nào cũng có một con Bạch Hổ đến trước chánh điện, ngồi nghe tụng kinh. Lúc đầu, thấy cọp đến chùa, các tăng đồ rất sợ. Nhưng sau 3 đêm thấy cọp chỉ đến ngồi im cho đến khi xong tuần kinh kệ mới trở ra rừng, hòa thượng Liễu Triệt biết là con cọp này đã ngộ đạo, đêm đêm đến chùa để nghe kinh mà tu tỉnh, nên bảo mọi người đừng sợ vì con cọp này không hại ai.

Sau 3 năm đến nghe kinh kệ thì vào một đêm, tất cả mọi người đều không thấy Bạch Hổ đến. Đêm hôm đó, hòa thượng Liễu Triệt nằm mộng thấy một ông già râu tóc trắng phơ xuất hiện bảo rằng tuổi thọ của cọp đã mãn và vừa qua đời, xin nhờ hòa thượng và tăng chúng tụng kinh cầu siêu.

Hòa thượng Liễu Triệt biết Bạch Hổ đã thoát kiếp nên sai đệ tử đi tìm và phát hiện xác cọp ở vườn sau chùa. Cảm phục con cọp ngộ đạo, hòa thượng Liễu Triệt cho xây dựng một tháp mộ, rồi mai táng cọp vào tháp. Tháp này gọi là tháp Bạch Hổ.

Ban đầu, tháp Bạch Hổ được xây dựng bằng gạch Chăm nhưng đã bị sụp đổ. Hiện tại, ngôi tháp đã được xây dựng lại, còn bộ xương của cọp thì đã bị kẻ gian lấy mất trong những năm kháng chiến chống Pháp. Tháp mộ không có bi ký, chữ nghĩa gì ngoài tượng một con cọp bằng sứ trắng đặt trong nhà mộ.

Lại nói về hòa thượng Liễu Triệt, trước khi viên tịch, ông gọi đệ tử tập trung lại và bảo: “Người đời nói oan cho ta dính án tình với phụ nữ. Ta một đời tu hành thanh tịnh, sau khi xả bỏ báo thân này, tháp của ta cũng sẽ luôn luôn tinh bạch”.

Chính vì thế, cho đến ngày nay, trong khuôn viên chùa có 20 tháp mộ rất lớn, nhưng có một tháp luôn giữ màu trắng, mà mọi người quen gọi là tháp Trắng. Người nằm bên trong tháp mộ này không ai khác chính là hòa thượng Liễu Triệt.

Có nhiều giai thoại về chùa Thập Tháp được truyền tụng trong dân gian địa phương, song, trong đời sống văn hóa, tín ngưỡng của người dân Bình Định, ngôi chùa là điểm tựa tinh thần rất lớn. Hàng năm, mỗi dịp lễ, Tết người dân thập phương lại tìm về chùa Thập Tháp để thành kính cầu nguyện, với mong ước cuộc sống bình yên, an lành.