Đôi khi hành vi bạo lực gia đình hết sức “vô hình”, rất khó nhận diện như bạo lực về tinh thần, bạo lực về kinh tế…
Hỏi: Từ khi lấy chồng, em được chồng lo cho cuộc sống vật chất đầy đủ, có thể nói là sung sướng, ngoại trừ nỗi ám ảnh kinh hoàng trên giường ngủ. Em đã từng bị sảy thai, thậm chí nhiều lần phải nhập viện do sức khỏe sa sút trầm trọng vì bị cưỡng bức tình dục triền miên nhưng không dám hé răng vì xấu hổ.
Em không biết hành vi của chồng em như vậy có bị coi là bạo lực gia đình hay không vì anh ấy chưa bao giờ đánh đập vợ? Em phải làm sao để thoát khỏi hoàn cảnh bế tắc này...? (chị Hà Hương, 34 tuổi ở TP HCM).
 |
| Hình minh họa. |
Trả lời: Cần phải trả lời ngay rằng, không phải cứ đánh đập, chửi bới, hành hạ, ngược đãi… mới là hành vi bạo lực gia đình. Đôi khi hành vi bạo lực gia đình hết sức “vô hình”, rất khó nhận diện như bạo lực về tinh thần, bạo lực về kinh tế… Điều 2 Luật Phòng chống bạo lực gia đình quy định về các hành vi bạo lực gia đình như sau:
“1. Các hành vi bạo lực gia đình bao gồm: a) Hành hạ, ngược đãi, đánh đập hoặc hành vi cố ý khác xâm hại đến sức khoẻ, tính mạng; b) Lăng mạ hoặc hành vi cố ý khác xúc phạm danh dự, nhân phẩm; c) Cô lập, xua đuổi hoặc gây áp lực thường xuyên về tâm lý gây hậu quả nghiêm trọng;
d) Ngăn cản việc thực hiện quyền, nghĩa vụ trong quan hệ gia đình giữa ông, bà và cháu; giữa cha, mẹ và con; giữa vợ và chồng; giữa anh, chị, em với nhau; đ) Cưỡng ép quan hệ tình dục; e) Cưỡng ép tảo hôn; cưỡng ép kết hôn, ly hôn hoặc cản trở hôn nhân tự nguyện, tiến bộ;
g) Chiếm đoạt, huỷ hoại, đập phá hoặc có hành vi khác cố ý làm hư hỏng tài sản riêng của thành viên khác trong gia đình hoặc tài sản chung của các thành viên gia đình; h) Cưỡng ép thành viên gia đình lao động quá sức, đóng góp tài chính quá khả năng của họ; kiểm soát thu nhập của thành viên gia đình nhằm tạo ra tình trạng phụ thuộc về tài chính; i) Có hành vi trái pháp luật buộc thành viên gia đình ra khỏi chỗ ở.
2. Hành vi bạo lực quy định tại khoản 1 Điều này cũng được áp dụng đối với thành viên gia đình của vợ, chồng đã ly hôn hoặc nam, nữ không đăng ký kết hôn mà chung sống với nhau như vợ chồng.” Như vậy, theo điểm đ, khoản 1 Điều 2 kể trên thì việc chị bị người chồng thường xuyên cưỡng ép quan hệ tình dục cũng là hành vi bạo lực gia đình.
Và thực tế đã từng xảy ra việc chị bị sảy thai, nhập viện nghĩa là hậu quả của bạo lực gia đình rất trầm trọng. Tuy nhiên, đây là hành vi thuộc lĩnh vực nhạy cảm, riêng tư trong quan hệ vợ chồng nên cũng rất khó để xử lý.
Thực tế, trong các vụ bạo hành gia đình nói chung, nạn nhân phải bị gây thương tích với vết thương làm tổn hại sức khỏe đến một tỉ lệ thương tật mà pháp luật quy định thì thủ phạm mới bị xử lý. Mà một khi pháp luật hình sự đã vào cuộc xử lý bạo lực gia đình thì đồng nghĩa với việc gia đình đó sẽ tan vỡ.
Vậy nên biện pháp hữu hiệu trong hoàn cảnh này trước hết chị hãy khéo léo góp ý với chồng mình để hai bên cùng tháo gỡ vấn đề khó nói.
Nếu không tìm được tiếng nói chung, chị cần chia sẻ, tâm sự với người thân trong gia đình mình và đặc biệt người thân trong gia đình chồng như mẹ chồng, chị em gái của chồng để nhờ có tiếng nói góp ý, phân giải.
Việc nhờ đến chính quyền, đoàn thể được coi là biện pháp sau cùng, khi các phương án trên không phát huy tác dụng. Ở một góc độ khác, thực tế đã ghi nhận ly hôn cũng được coi là giải pháp hữu hiệu, triệt để đối với trường hợp người vợ bị chồng cưỡng bức, bạo hành tình dục thường xuyên, liên tục mà không tìm được biện pháp cải thiện.
Hỏi: Thời trẻ dại, em trót mang thai và phải vào bệnh viện giải quyết. Tại đây, em được chị y sĩ sản khoa thương cảm, còn tận tình dạy em cách tự chăm sóc bản thân để tránh hậu quả về sau. Số phận thật trớ trêu, em không ngờ chị y sĩ đó lại chính là chị gái của chồng em sau này.
Em đã cầu xin chị ấy tha thứ và giữ bí mật cho em nhưng chị không chấp nhận. May mắn cho em là chồng em biết chuyện vẫn thương em, đến nay chúng em đang chờ đón đứa con đầu lòng. Thế rồi gần đây bỗng dưng xuất hiện những “tờ rơi” thể hiện việc em siêu âm, phá thai ngày trước tại nơi em làm và nơi em ở…
Em biết rõ chị chồng đã làm chuyện này vì muốn vợ chồng em phải ly dị. Em phải làm sao để chị ấy chấm dứt hành vi trả thù này? (Chị Thu Ngân, 25 tuổi ở Quảng Nam).
Trả lời: Hành vi của người chị gái chồng bạn rất đáng trách, hành vi đó không chỉ vi phạm đạo đức mà còn có dấu hiệu vi phạm pháp luật. Vậy nên trước mắt bạn hãy chủ động đến gặp người chị chồng để nói chuyện, thẳng thắn yêu cầu chị ta chấm dứt ngay hành vi phát tán các tờ rơi tiết lộ bí mật đời tư của bạn gây tổn hại đến danh dự, nhân phẩm của bạn. Nếu không bạn sẽ yêu cầu pháp luật xử lý hành vi của chị ta.
Bạn cần viện dẫn các quy định của pháp luật chứng minh hành vi của chị ta là vi phạm pháp luật. Cụ thể, Điều 51 Mục 4 Nghị định 67 năm 2013 về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực phòng chống bạo lực gia đình quy định biện pháp xử lý đối với hành vi xúc phạm danh dự, nhân phẩm của thành viên gia đình như sau:
“1. Phạt tiền từ 500.000 đồng đến 1.000.000 đồng đối với hành vi lăng mạ, chì chiết, xúc phạm danh dự, nhân phẩm thành viên gia đình.
2. Phạt tiền từ 1.000.000 đồng đến 1.500.000 đồng đối với một trong những hành vi sau đây: a) Tiết lộ hoặc phát tán tư liệu, tài liệu thuộc bí mật đời tư của thành viên gia đình nhằm xúc phạm danh dự, nhân phẩm; b) Sử dụng các phương tiện thông tin nhằm xúc phạm danh dự, nhân phẩm thành viên gia đình; c) Phổ biến, phát tán tờ rơi, bài viết, hình ảnh, âm thanh nhằm xúc phạm danh dự, nhân phẩm của nạn nhân.
3. Biện pháp khắc phục hậu quả: a) Buộc xin lỗi công khai khi nạn nhân có yêu cầu đối với hành vi quy định tại Khoản 1 và Khoản 2 Điều này; b) Buộc thu hồi tư liệu, tài liệu, tờ rơi, bài viết, hình ảnh, âm thanh đối với hành vi quy định tại Điểm a, c Khoản 2 Điều này.”
Bạn cũng cần nói cho chị ta biết, nếu chị ta không chấm dứt hành vi, khắc phục hậu quả mà tiếp tục hành động gây ra hậu quả nghiêm trọng nhằm xúc phạm danh dự, nhân phẩm của bạn thì chị ta còn có thể bị yêu cầu truy cứu trách nhiệm hình sự về tội “Làm nhục người khác” theo Điều 155 Bộ luật Hình sự năm 2015 với khung hình phạt cao nhất có thể lên tới 5 năm tù.
Hỏi: Do không chịu đựng được chồng bạo hành, ngược đãi nên chị tôi xin ly hôn. Trong lúc chờ tòa án giải quyết ly hôn, chị ấy tiếp tục bị chồng đối xử rất tàn tệ, mức độ ngày càng trầm trọng hơn. Chị ấy không được khỏe mạnh, nhanh nhẹn nên không có điều kiện thuê nhà ra ở riêng; quê lại ở xa nên không thể về nhà cha mẹ đẻ tá túc, cũng không có người thân nào để nương nhờ.
Nơi chị tôi sống cũng không có “Ngôi nhà bình yên” để có thể xin tạm lánh. Xin luật sư cho biết trong hoàn cảnh này chị tôi có thể đến cơ sở nào để xin trợ giúp nạn nhân bạo lực gia đình? (chị Hoài Anh ở Thanh Hóa).
Trả lời: Mô hình “Ngôi nhà bình yên” mới được xây dựng thí điểm ở một vài tỉnh để hỗ trợ phụ nữ và trẻ em là các nạn nhân bị xâm hại tình dục, bạo hành gia đình và bị buôn bán. Hiện các mái ấm này vẫn tiếp nhận các nạn nhân ở địa phương khác tới.
Tuy nhiên, như bạn trình bày thì chị bạn có một số hạn chế như không được khỏe mạnh, nhanh nhẹn, lại đang chờ làm thủ tục ly hôn tại địa phương nên chắc cũng khó có điều kiện tiếp cận sự trợ giúp từ “Ngôi nhà bình yên”.
Vậy các nạn nhân bị bạo hành gia đình có thể tìm sự trợ giúp ở những cơ sở nào trong xã hội? Theo quy định tại Điều 26 Luật Phòng, chống bạo lực gia đình thì: “1. Cơ sở trợ giúp nạn nhân bạo lực gia đình là nơi chăm sóc, tư vấn, tạm lánh, hỗ trợ những điều kiện cần thiết khác cho nạn nhân bạo lực gia đình.
2. Cơ sở trợ giúp nạn nhân bạo lực gia đình bao gồm: a) Cơ sở khám bệnh, chữa bệnh; b) Cơ sở bảo trợ xã hội; c) Cơ sở hỗ trợ nạn nhân bạo lực gia đình; d) Cơ sở tư vấn về phòng, chống bạo lực gia đình; đ) Địa chỉ tin cậy ở cộng đồng.”
Như vậy, ngoài việc nhờ sự trợ giúp của các cơ sở (thực chất là các cơ quan chức năng hữu quan), chị bạn còn có thể trình bày hoàn cảnh và nhờ sự giúp đỡ ở những địa chỉ tin cậy trong cộng đồng.
Đó là cá nhân, tổ chức có uy tín, khả năng và tự nguyện giúp đỡ nạn nhân bạo lực gia đình tại cộng đồng dân cư; có thể là nhà văn hóa thôn, nhà sinh hoạt của tổ dân phố hoặc cũng có thể một gia đình ai đó tốt bụng và an toàn… Mong chị của bạn được bình an.
