Đây là nội dung được đề cập trong Tờ trình của Chính phủ thẩm tra về việc chuyển tiếp áp dụng một số cơ chế, chính sách đặc thù đã được Quốc hội cho phép thực hiện tại một số địa phương sau khi thực hiện sắp xếp bộ máy, mở rộng địa giới hành chính theo chủ trương của Đảng, Nhà nước, tại phiên họp Quốc hội ngày 19/5.
Theo Tờ trình của Chính phủ, Nghị quyết số 60-NQ/TW ngày 12/4/2025 của Hội nghị lần thứ 11 Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII đã quyết nghị: Tổ chức chính quyền địa phương 02 cấp: cấp tỉnh (tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương).
Về cấp xã (xã, phường, đặc khu trực thuộc tỉnh, thành phố); kết thúc hoạt động của đơn vị hành chính (ĐVHC) cấp huyện và số lượng ĐVHC cấp tỉnh sau sáp nhập là 34 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương.
Việc tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp nhằm mục tiêu tinh gọn, hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả của chính quyền địa phương.
Việc thực hiện sắp xếp ĐVHC cấp tỉnh nhằm phát huy tối đa tiềm năng, lợi thế phát triển kinh tế - xã hội của mỗi địa phương, hỗ trợ lẫn nhau để thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội chung của ĐVHС sau sắp xếp.
Tính đến nay, cả nước có 10 địa phương (bao gồm các tỉnh, thành phố: Hà Nội, Hải Phòng, Thanh Hóa, Nghệ An, Huế, Đà Nẵng, Khánh Hòa, Buôn Ma Thuột thuộc tỉnh Đắk Lắk, TP HCM và Cần Thơ) đang được áp dụng các cơ chế, chính sách đặc thù theo các Luật, Nghị quyết riêng của Quốc hội.
Thực hiện Nghị quyết số 60-NQ/TW sẽ có 06/10 địa phương nêu trên chịu ảnh hưởng trực tiếp từ việc tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp.
 |
| Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng trình bày Tờ trình của Chính phủ. Ảnh: VGP |
Cụ thể, các tỉnh, thành phố: Hải Phòng, Đà Nẵng, Khánh Hòa, Đắk Lắk (liên quan đến thành phố Buôn Ma Thuột), TP HCM và Cần Thơ.
Trình bày Tờ trình trước Quốc hội, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng nhấn mạnh, việc sáp nhập ĐVHC cấp tỉnh và kết thúc hoạt động của ĐVHC cấp huyện dẫn đến thay đổi về ranh giới địa lý, phạm vi quản lý, địa vị pháp lý, quy mô dân số, tình hình phát triển kinh tế - xã hội... của các địa phương.
Điều này đặt ra yêu cầu cấp thiết phải có quy định chuyển tiếp về việc tiếp tục áp dụng các cơ chế, chính sách đặc thù đang được thực hiện tại các địa phương thuộc diện sắp xếp.
Qau đó, nhằm đảm bảo tính liên tục, ổn định của quy định pháp luật, trong quản lý, điều hành và phát triển kinh tế - xã hội tại các địa phương này.
Bộ trưởng Bộ Tài chính cũng nhấn mạnh sự cần thiết của việc ban hành quy định chuyển tiếp áp dụng một số cơ chế đặc thù tại các địa phương thuộc diễn sắp xếp.
Đó là: Bảo đảm tính liên tục, không ảnh hưởng tới môi trường đầu tư kinh doanh và tiếp tục phát huy kết quả đã đạt được.
Việc sắp xếp ĐVHC 2 cấp không làm mất đi vai trò và đặc điểm riêng biệt của địa phương; tạo cơ sở pháp lý cho việc xử lý các vấn đề chuyển tiếp, tránh tạo ra khoảng trống pháp lý; tạo cơ sở thực tiễn cho việc hoàn thiện pháp luật.
Để phát huy hết các tiềm năng, lợi thế cũng như tạo thế và lực mới cho các địa phương và thực hiện ý kiến chỉ đạo của Bộ Chính trị, Chính phủ đề xuất Quốc hội cho phép các địa phương sau sáp nhập ĐVHC cấp tỉnh.
Qua đó, bao gồm các tỉnh, thành phố: Hải Phòng, Đà Nẵng, Khánh Hòa, TPHCM và Cần Thơ) được tiếp tục thực hiện các cơ chế, chính sách đặc thù mà Quốc hội đã cho phép thực hiện tương ứng tại các địa phương trước khi sáp nhập ĐVHC cấp tỉnh.
Đồng thời cho phép các xã, phường mới tương ứng tại địa bàn thành phố Buôn Ma Thuột thuộc tỉnh Đắk Lắk sau khi thực hiện sắp xếp ĐVHC cấp xã được áp dụng các cơ chế, chính sách đặc thù mà Quốc hội đã cho phép thực hiện.
Giao Chính phủ chỉ đạo các cơ cơ quan có liên quan thực hiện việc tổng kết, đánh giá các cơ chế, chính sách đặc thù cho các địa phương (sau khi hoàn thành việc sắp xếp ĐVHC 2 cấp) để điều chỉnh, bổ sung cho phù hợp với tình hình mới hoặc luật hoá những vấn đề đã rõ, được thực tiễn kiểm nghiệm để áp dụng trong toàn quốc.
| Ủy ban Kinh tế và Tài chính tán thành với chủ trương Báo cáo thẩm tra nội dung này, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội Phan Văn Mãi thông tin, việc Chính phủ trình Quốc hội xem xét, quyết định việc chuyển tiếp áp dụng một số cơ chế, chính sách đặc thù đã được Quốc hội cho phép thực hiện tại một số địa phương sau khi thực hiện sắp xếp bộ máy, mở rộng địa giới hành chính theo chủ trương của Đảng, Nhà nước có đủ căn cứ chính trị, căn cứ pháp lý và cơ sở thực tiễn. Do vậy, Ủy ban Kinh tế và Tài chính tán thành với chủ trương này. Ủy ban Kinh tế và Tài chính nhận thấy, trên thực tế, việc cho phép chuyển tiếp áp dụng một số cơ chế, chính sách đặc thù tại các địa phương sau khi sắp xếp đơn vị hành chính. Cùng với đó, không chỉ đơn thuần là việc mở rộng phạm vi áp dụng cơ chế, chính sách đặc thù tại một số địa phương, mà theo đó sẽ có liên quan đến nhiều mặt về kinh tế, ngân sách (nguồn lực thực hiện, các chính sách thu, chi ngân sách nhà nước). Vì vậy, cơ quan thẩm tra đề nghị Chính phủ chỉ đạo chú trọng việc đánh giá tác động của chính sách bảo đảm giữ vững nguyên tắc cân đối thu chỉ theo đúng Luật Ngân sách nhà nước. Bên cạnh đó, cũng có ý kiến cho rằng cần đánh giá, tổng kết để luật hóa, áp dụng cho tất cả các địa phương. Đối với các thành phố áp dụng cơ chế, chính sách đặc thù sáp nhập vào các tỉnh, cần xác định lại tỷ lệ điều tiết để hạch toán, phân chia ngân sách trung ương, ngân sách địa phương... |
