Hà Nội 27 °C
TP Hồ Chí Minh 32 °C
Hải Phòng 24 °C
Đà Nẵng 26 °C
Yên Bái 21 °C
  • Hà Nội Hà Nội 27°C
  • TP Hồ Chí Minh Hà Nội 32°C
  • Hải Phòng Hà Nội 24°C
  • Đà Nẵng Hà Nội 26°C
  • Yên Bái Hà Nội 21°C

Lương tâm người làm báo

Hình sự & tố tụng hình sự
16/06/2019 09:27
Diệu Bảo
aa
So với các ngành nghề khác, nghề báo có những áp lực đặc thù.


Người làm báo được coi là nhân chứng vô hình khắc họa lại thực tế một cách chân thực và khách quan nhất, mà không được can thiệp vào dòng chảy sự kiện hay làm méo mó lịch sử. Nhưng cùng với đó là những mâu thuẫn của người làm báo trước những nghịch cảnh. Trong quá khứ, đã có những bức ảnh, những câu chuyện báo chí có ảnh hưởng lớn đến nhân loại, nhưng đồng thời cũng mang đến bi kịch với chính tác giả.

Tác giả Kevin Carter sau khi đoạt giải 3 tháng đã tự kết liễu cuộc đời.

Tác giả Kevin Carter sau khi đoạt giải 3 tháng đã tự kết liễu cuộc đời.

Bức ảnh đạt giải Pulitzer và … một vụ tự tử

Bức ảnh một bé trai da màu gầy nhom, gục xuống đất vì đói, bên cạnh một con kền kền ăn xác đang chờ đợi từng giây phút cuối cùng của cậu bé để lao vào cậu bé, đó chính là bức ảnh “Kền kền chờ đợi” – bức ảnh đã đem đến cho nhiếp ảnh gia Kenvin Carter giải Pulitzer vào năm 1994 và... một vụ tử tự ba tháng sau khi anh được nhận giải.

Được biết, tháng 3/1993, Kenvin Carter cùng với Joao Silva, một thành viên của Câu lạc bộ Bang-Bang, đến Sudan để điều tra về cuộc nội chiến và nạn đói. Trên đường đến làng Ayod, Carter bắt gặp một đứa trẻ gầy giơ xương đang trên đường bò đến trạm cung cấp thực phẩm, theo sát là một con kền kền. Bị xúc động mạnh mẽ trước khung cảnh đó, Carter nâng máy ảnh lên và chụp; anh chờ trong 20 phút, hy vọng con kền kền sẽ bay đi, giang đôi cánh của nó để có được một bức ảnh có sức nặng hơn, nhưng chuyện đó không xảy ra. Hai mươi năm sau này, bạn đồng hành của anh – Silva kể lại: “Sau khi Carter đuổi con kền kền đi, anh chạy một mạch hai dặm, vừa chạy vừa gạt nước mắt. Lúc đó, anh ấy rõ ràng bị quẫn trí khi giải thích cho tôi những gì anh ấy đã chụp được, anh ấy nói không ngừng và chỉ tay vào không trung. Anh ấy nói về cô con gái Megan và mong muốn ôm chặt cô bé trong tay. Chắc chắn Carter đã bị ảnh hưởng bởi hình ảnh anh ấy chụp được và nó đã ám ảnh anh cho đến những ngày cuối đời”.

Ngày 26/3/1993, tờ New York Times công bố bức hình và ngay sau đó, tòa soạn nhận được rất nhiều thư của độc giả yêu cầu được biết số phận của đứa trẻ trong bức hình. Sau đó, tòa soạn đã đăng tải một thông báo rằng đứa trẻ có thể đã vào được trung tâm cứu trợ nhưng không chắc là bé được cứu sống. Một năm sau, bức ảnh đã mang đến cho Carter giải Pulitzer danh giá nhưng cũng chính là lúc bi kịch lần trước được nhắc lại. Giải thưởng uy tín này mang lại cho Carter một cơn lốc chỉ trích khắc nghiệt. “Người đàn ông không từ bỏ mục tiêu của mình để giúp đỡ người khác trong lúc hoạn nạn chỉ có thể là một động vật ăn thịt, một con kền kền trên hiện trường”, tờ St Petersburg Times viết. Hầu hết mọi người đều chỉ trích nhiếp ảnh gia là người vô nhân tính, đặt câu hỏi tại sao anh lại không giúp đứa trẻ trong bức ảnh. Carter đã tự tử sau ba tháng nhận giải Pulitzer.

Nhưng câu chuyện vẫn chưa kết thúc. Vào năm 2011, Alberto Rojas - một phóng viên ảnh cho tờ El Mundo, nhật báo của Tây Ban Nha, đi công tác tại Ayod (Sudan) đã quyết định tìm kiếm thông tin về bức hình “Kền kền chờ đợi”. Qua nhiều mối liên hệ và các cuộc gặp gỡ với các nhân chứng trong những bài báo thời điểm xảy ra sự việc, Rojas đã gặp được cha của đứa trẻ trong bức ảnh của Kevin Carter. Điều bất ngờ là trong làng Ayod, không một ai từng nhìn thấy bức ảnh này hay ngôi làng mình đã nổi tiếng trên thế giới. Sự xuất hiện của con kền kền, một điềm xấu so với những người phương Tây thì ở đây thấy rất bình thường. Và bất ngờ hơn nữa, đứa bé thực sự đã sống sót sau nạn đói nhưng đã chết 14 năm sau đó vì một cơn sốt rét. Nhờ Alberto Rojas, chúng ta biết rằng cậu bé trong bức ảnh không bị chết đói, không bị bỏ rơi để trở thành xác thối, làm bữa ăn cho kền kền như các độc giả đã suy đoán. Nhưng Kevin Carter đã không còn sống để nhận được tin đó.

Ở một góc độ khác, điều dẫn đến cái chết của nhiếp ảnh gia này có lẽ không chỉ nằm ở những lời chỉ trích của dư luận mà hơn hết những ký ức dai dẳng về các vụ giết người, nạn đói và các xác chết đã ám ảnh anh từng giây, từng phút. Có lẽ đối với anh lúc chụp bức hình, nhiệm vụ của phóng viên ảnh là ghi lại thực tế khắc nghiệt trước mắt để cho thế giới thấy được thực trạng thảm khốc của nạn đói kém và nghèo khó ở đất nước này, nhưng cùng lúc ấy anh phải đối mặt với bản án lương tâm của chính mình, cùng với những ám ảnh, dằn vặt với nỗi đau của những con người nơi đây. Không nói đến những vinh quang của giải thưởng Pulitzer, cái giá để sự thật được công bố quá đắt, lấy đi không chỉ một sự hi sinh.

'Kền kền chờ đợi’ - bức ảnh đoạt giải thưởng gây ám ảnh về nạn đói ở Sudan

'Kền kền chờ đợi’ - bức ảnh đoạt giải thưởng gây ám ảnh về nạn đói ở Sudan

“Số phận bi đát”

Bức ảnh “Số phận bi đát” chụp lại những giây phút cuối cùng của một người đàn ông bị chết vì rơi xuống đường tàu điện, được thực hiện bởi một phóng viên ảnh tự do cộng tác thường xuyên với tờ New York Post (Mỹ) tên là R. Umar Abbasi năm 2012. Trong ảnh, người đàn ông gốc Hàn có tên Ki Suk Han đã bị một kẻ lạ mặt đẩy xuống đường tàu điện ngầm ở thành phố New York, Mỹ và số phận của ông như thế nào thì ai cũng có thể tưởng tượng ra được. Điều gây tranh cãi lớn nhất là bức ảnh chụp lại bi kịch này đã xuất hiện trên trang bìa tờ New York Post với dòng tít ảnh: “Bị đẩy xuống đường tàu, người đàn ông này sắp phải chết. Số phận bi đát”.

Ngay sau đó, Abbasi bị dư luận phê phán kịch liệt với cáo buộc đáng lẽ anh ta nên giúp đỡ nạn nhân thay vì chụp những bức hình máu lạnh, vô nghĩa như vậy. Giải thích cho hành động của mình, Abbasi phát biểu trên tờ Post rằng anh ta chỉ đơn giản là làm theo bản năng của mình và thực tế không có đủ thời gian để giải cứu người đàn ông: “Tôi không biết làm gì ngoài việc nháy đèn flash trên chiếc máy ảnh, hy vọng rằng người lái tàu có thể nhìn thấy và dừng lại. Tôi thậm chí còn không ý thức rằng mình đang chụp ảnh. Tôi chỉ biết nhìn đoàn tàu lao tới. Tất cả diễn ra quá nhanh, từ khi tôi nghe thấy tiếng quát tháo cho đến khi đoàn tàu đâm vào người đàn ông này chỉ chớp nhoáng trong khoảng 22 giây”. Abbasi cho rằng những bức hình của anh chụp lại nạn nhân là để cảnh báo những người bảo vệ dọc đường ray tàu hỏa; họ cần được cảnh báo về những tình huống bất ngờ phát sinh để phản ứng kịp thời. Song dư luận đã không hài lòng với những lý do này. Đồng thời, người sáng lập - CEO của hãng tin News Corporation – ông Rupert Murdoch cũng liên tiếp hứng chịu “búa rìu” dư luận.

Hàng trăm ngàn lượng bình luận trên trang Twitter chỉ trích tờ báo và Murdoch là “vô nhân đạo”, “vô đạo đức”, “thiếu tôn trọng với người quá cố và càng khoét sâu nỗi đau của người vợ và cô gái con ông Han”, “không ai muốn nhìn thấy chồng mình, bố mình, bạn mình, con trai mình… trên một tấm bìa báo như thế này?”, “Lấy bi kịch của một con người ra làm trò gây sốc rẻ tiền”…Song, bên cạnh những lời chỉ trích, một số độc giả khác lại cho rằng, công bằng mà nói nếu đặt câu hỏi tại sao vị phóng viên này không cứu người đàn ông bất hạnh kia thì cũng phải đặt câu hỏi này với tất cả những người đang có mặt tại ga tàu lúc đó. Việc người phóng viên đang làm là ghi lại một khoảnh khắc lịch sử nhưng việc bức ảnh được đưa lên trang bìa với dòng tít vô cảm đã gây phản cảm với người xem cũng như gia đình người đã khuất.

Những câu chuyện trên đã phần nào nói lên một áp lực, gánh nặng vô hình đè nặng lên nghề báo, ở đó luôn tồn tại một ranh giới mong manh giữa việc lựa chọn lương tâm và ứng xử như một người bình thường hay trách nhiệm của người làm báo. Công bố một sự thật không phải lúc nào cũng dễ dàng với tất cả mọi người, đặc biệt khi sự thật đó về những bi kịch con người, thảm kịch chiến tranh, thảm họa thiên nhiên, bệnh dịch... Một sự thật bị giảm nhẹ có thể bị cho là “bóp méo sự thật” nhưng nếu quá khắc nghiệt và trần trụi lại khó có thể chấp nhận đối với tất cả mọi người. Quả thực, “lương tâm nhà báo” là một khái niệm rất khó để định nghĩa, càng khó để thực hiện một cách đúng mực trên thực tế. Như nhiếp ảnh gia Kenvin Carter, trong tình huống của anh có thể cứu được một đứa trẻ, nhưng anh có thể ngăn chặn được cả nạn đói và cái chết đang rình rập hàng trăm đứa trẻ khác hay không?.

Câu trả lời có lẽ là không. Nhiệm vụ của anh ở đây là phơi bày những góc khuất đen tối đáng sợ về cuộc nội chiến, nạn phân biệt chủng tộc và nạn đói ở lục địa đen đến với toàn thế giới. Và không thể phủ nhận, bức ảnh của anh đã có tầm ảnh hưởng lớn như vậy. Thế nhưng cũng vì lý tưởng cao đẹp đó đã đưa Carter đến với cái chết như một sự giải thoát cuối cùng. Hay như việc ông Rupert Murdoch lựa chọn công bố bức ảnh của Abbasi có thấy trước được sự phẫn nộ của dư luận về sự vô cảm trước nỗi đau của người khác hay không? Liệu đó có phải là vô cảm của người chụp bức ảnh hay sự vô cảm của những người đang có mặt tại đó, hay sự vô cảm của dư luận, vẫn là câu hỏi gây tranh cãi đến tận ngày nay.

bài liên quan
Nhà báo Cảnh Chi Tuyên giữ chức Tổng Biên tập Tạp chí Điện tử Thương hiệu và Pháp luật

Nhà báo Cảnh Chi Tuyên giữ chức Tổng Biên tập Tạp chí Điện tử Thương hiệu và Pháp luật

Sáng ngày 2/8, tại Hà Nội, Hội Nghệ nhân và Thương hiệu Việt Nam đã long trọng tổ chức Lễ công bố và trao Quyết định bổ nhiệm nhà báo Cảnh Chi Tuyên, Uỷ viên Ban Thường vụ, Phó Chủ tịch Hội Nghệ nhân và Thương hiệu Việt Nam, Bí thư Chi bộ Tạp chí giữ chức vụ Tổng Biên tập Tạp chí điện tử Thương hiệu và Pháp luật.
Đạo đức nghề nghiệp - tấm

Đạo đức nghề nghiệp - tấm 'căn cước' quan trọng của nhà báo

Trong môi trường truyền thông hỗn hợp, đạo đức nghề nghiệp thực sự là "phòng tuyến cuối cùng" để báo chí chính thống bảo vệ niềm tin của công chúng và khẳng định vai trò xã hội của mình.
Gặp mặt “Nhà báo & Nhân chứng”: Tái hiện những trang sử báo chí hào hùng trên quê hương Xô viết

Gặp mặt “Nhà báo & Nhân chứng”: Tái hiện những trang sử báo chí hào hùng trên quê hương Xô viết

Sự kiện là dịp tri ân các nhà báo, nhân chứng lịch sử và tái hiện những trang sử báo chí hào hùng trên quê hương Xô viết.
Kỷ nguyên mới của báo chí cách mạng Việt Nam: Mở ra nhiều vận hội, thách thức

Kỷ nguyên mới của báo chí cách mạng Việt Nam: Mở ra nhiều vận hội, thách thức

Tác động từ nền kinh tế thị trường và mở rộng hợp tác quốc tế đã và đang tác động không nhỏ đến đời sống báo chí, đội ngũ những người làm báo. Nó vừa mang đến cơ hội nhưng cũng đặt ra nhiều thử thách.
Nhà báo Trung Hoàng mong muốn quảng bá vẻ đẹp, con người thông qua Hoa hậu Biển Việt Nam 2024

Nhà báo Trung Hoàng mong muốn quảng bá vẻ đẹp, con người thông qua Hoa hậu Biển Việt Nam 2024

Nhà báo Trung Hoàng người luôn tâm huyết với nhiều cuộc thi sắc đẹp anh đã không ngừng lan tỏa, phát triển, xây dựng những cuộc thi sắc đẹp uy tín, truyền tải những thông điệp, hình ảnh về biển đảo, quê hương đất nước Việt Nam trong mắt du khách gần xa và bè bạn quốc tế.
Làm giả thẻ Nhà báo, cưỡng đoạt tài sản doanh nghiệp

Làm giả thẻ Nhà báo, cưỡng đoạt tài sản doanh nghiệp

Hai đối tượng Hoàng Công Trình và Đặng Hữu Biểu tự xưng là nhà báo đã thực hiện hành vi cưỡng đoạt tài sản của nhiều doanh nghiệp trong và ngoài địa bàn tỉnh Nghệ An với số tiền hàng trăm triệu đồng.
Mới nhất
Đọc nhiều
Khám xét nơi ở, nơi làm việc của các đối tượng trong vụ án lừa đảo tiền điện tử quy mô lớn

Khám xét nơi ở, nơi làm việc của các đối tượng trong vụ án lừa đảo tiền điện tử quy mô lớn

Các đối tượng chủ chốt trong đường dây lừa đảo quy mô lớn bị Công an khám xét nơi ở, nơi làm việc.
Sau màn môi giới bán dâm chuyên nghiệp, 9X bị bắt giữ

Sau màn môi giới bán dâm chuyên nghiệp, 9X bị bắt giữ

Sau khi phát hiện một đôi nam nữ có hành vi mua bán dâm, cơ quan công an đã đấu tranh khai thác và xác định đối tượng môi giới mại dâm là Dương Thị Hoàng Yến.
Cảnh sát biển bắt giữ 2 tàu cá vận chuyển 47.000 lít dầu không rõ nguồn gốc

Cảnh sát biển bắt giữ 2 tàu cá vận chuyển 47.000 lít dầu không rõ nguồn gốc

Tại thời điểm bị bắt giữ, 2 tàu đang chở khoảng 47.000 lít dầu DO không có giấy tờ chứng minh nguồn gốc hợp pháp.
Tin bài khác
Khám xét nơi ở, nơi làm việc của các đối tượng trong vụ án lừa đảo tiền điện tử quy mô lớn

Khám xét nơi ở, nơi làm việc của các đối tượng trong vụ án lừa đảo tiền điện tử quy mô lớn

Đường dây lừa đảo chiếm đoạt tài sản thông qua dự án tiền điện tử mang tên Kayple, với số tiền bị chiếm đoạt lên đến hàng nghìn tỷ đồng.
Sau màn môi giới bán dâm chuyên nghiệp, 9X bị bắt giữ

Sau màn môi giới bán dâm chuyên nghiệp, 9X bị bắt giữ

Sau khi phát hiện một đôi nam nữ có hành vi mua bán dâm, cơ quan công an đã đấu tranh khai thác và xác định đối tượng môi giới mại dâm là Dương Thị Hoàng Yến.
Bắt đối tượng rạch mùng, chích điện thực hiện hành vi “Giết người, Cướp tài sản”

Bắt đối tượng rạch mùng, chích điện thực hiện hành vi “Giết người, Cướp tài sản”

Ngày 22/12, Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an tỉnh An Giang (Phòng Cảnh sát hình sự) vừa ra quyết định tạm giữ đối với Nguyễn Văn Thù, sinh năm 1986 (trú tại ấp Đông An, xã Tân Hiệp, tỉnh An Giang) để điều tra về hành vi “Giết người, Cướp tài sản”.
Khởi tố, bắt tạm giam đối tượng cho vay lãi nặng thu lợi hơn 1,2 tỷ đồng

Khởi tố, bắt tạm giam đối tượng cho vay lãi nặng thu lợi hơn 1,2 tỷ đồng

Chiều 22/12, Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an tỉnh An Giang đã ra Quyết định khởi tố vụ án hình sự, Quyết định khởi tố bị can và thi hành Lệnh bắt bị can để tạm giam đối với Nguyễn Công Trọng để điều tra về hành vi “Cho vay lãi nặng trong giao dịch dân sự”.
Khởi tố 4 đối tượng về hành vi chế tạo, tàng trữ, sử dụng, mua bán trái phép vũ khí quân dụng

Khởi tố 4 đối tượng về hành vi chế tạo, tàng trữ, sử dụng, mua bán trái phép vũ khí quân dụng

Phòng An ninh mạng và phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao đã phối hợp với Cơ quan An ninh điều tra Công an tỉnh Bắc Ninh và các đơn vị liên quan làm rõ, khởi tố vụ án, khởi tố 04 bị can để điều tra về hành vi chế tạo, tàng trữ, sử dụng, mua bán trái phép vũ khí quân dụng.
Tạm giữ tài xế gây tai nạn liên hoàn trên Quốc lộ 5, khiến 2 người tử vong

Tạm giữ tài xế gây tai nạn liên hoàn trên Quốc lộ 5, khiến 2 người tử vong

Công an TP Hải Phòng đã tạm giữ khẩn cấp tài xế Nguyễn Văn Thịnh để điều tra vụ tai nạn giao thông liên hoàn nghiêm trọng xảy ra trên Quốc lộ 5, đoạn qua phường Tứ Minh, khiến 2 người tử vong, 1 người bị thương và 7 phương tiện hư hỏng nặng. Vụ việc đang được các lực lượng chức năng tiếp tục làm rõ.
Giả danh cán bộ Công an nhằm lừa đảo chiếm đoạt tài sản

Giả danh cán bộ Công an nhằm lừa đảo chiếm đoạt tài sản

Công an xã Cẩm Xuyên (tỉnh Hà Tĩnh) vừa kịp thời hỗ trợ người dân trên địa bàn ngăn chặn một vụ giả danh cán bộ Công an, Viện kiểm sát để lừa đảo chiếm đoạt tài sản
Bắt 14 đối tượng, thu giữ gần 2,3 tạ pháo nổ tại Nghệ An

Bắt 14 đối tượng, thu giữ gần 2,3 tạ pháo nổ tại Nghệ An

Các đối tượng móc nối mua pháo từ nước ngoài, sau đó vận chuyển về Việt Nam để tiêu thụ trong dịp cận Tết.
Một cán bộ Ban quản lý dự án đầu tư xây dựng ở Tuyên Quang bị khởi tố

Một cán bộ Ban quản lý dự án đầu tư xây dựng ở Tuyên Quang bị khởi tố

Bằng thủ đoạn gian dối, Hinh đã lập hợp đồng thuê nhân công không đúng thực tế, gây thiệt hại tài sản cho tổ chức, cá nhân trên địa bàn.
Đối tượng trộm cắp xe máy ven đường tại Tuyên Quang sa lưới

Đối tượng trộm cắp xe máy ven đường tại Tuyên Quang sa lưới

Để xe máy ven đường để cắt cỏ trâu, sau khi lấy xong cỏ lên đến vị trí để xe thì phát hiện chiếc xe đã “bốc hơi”.
tong bi thu to lam lam viec voi 2 tinh an giang kien giang

Tổng Bí thư Tô Lâm làm việc với 2 tỉnh An Giang, Kiên Giang

Ngày 4/6, Tổng Bí thư Tô Lâm và Đoàn công tác Trung ương đã có buổi làm việc với Ban Thường vụ Tỉnh ủy Kiên Giang và Thường trực Tỉnh ủy An Giang về tình hình triển khai các nghị quyết, kết luận của Trung ương; công tác tổ chức bộ máy; quốc phòng, an ninh
tien giang dieu tra vu chu doanh nghiep gao nghi bi lua hon 420 ty dong

Tiền Giang: Điều tra vụ chủ doanh nghiệp gạo nghi bị lừa hơn 420 tỷ đồng

Công an tỉnh Tiền Giang đang tiến hành điều tra, làm rõ vụ một chủ doanh nghiệp kinh doanh lúa gạo nghi bị lừa đảo trên không gian mạng với số tiền trên 420 tỷ đồng.
quang ninh can canh xe tai cho dat chay ram rap suot ngay dem dan lo hong duong o nhiem

Quảng Ninh: Cận cảnh xe tải chở đất chạy rầm rập suốt ngày đêm, dân lo hỏng đường, ô nhiễm

Gần 1 tháng nay trên tuyến tỉnh lộ 337 và Quốc lộ 279 đoạn từ xã Thống Nhất đến cảng Làng Khánh (TP Hạ Long), thường xuyên xuất hiện hàng chục xe tải lớn chở đất chạy rầm rập suốt ngày đêm, cuốn theo bụi mù mịt.
trao quyet dinh bo nhiem thu truong bo tu phap nguyen thanh tu

Trao quyết định bổ nhiệm Thứ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Thanh Tú

Chiều 17/3, Bộ Tư pháp tổ chức Hội nghị công bố quyết định của Thủ tướng Chính phủ về việc bổ nhiệm đồng chí Nguyễn Thanh Tú, Vụ trưởng Vụ Pháp luật Dân sự - Kinh tế giữ chức Thứ trưởng Bộ Tư pháp.
cong nhan tp phu quoc la do thi loai i truc thuoc tinh kien giang

Công nhận TP Phú Quốc là đô thị loại I trực thuộc tỉnh Kiên Giang

Ngày 21/1, Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà vừa ký quyết định về việc công nhận TP Phú Quốc là đô thị loại I trực thuộc tỉnh Kiên Giang.