Hàng chục nghìn hiện vật từ thời Lý, Trần được phát hiện khi khai quật di tích tại khu vực nền chùa cũ của chùa Ba Tự ở Hà Giang.
Ngày 14/5, Sở Văn hóa Thể thao và Du lịch Hà Giang đã phối hợp với huyện Bắc Mê tổ chức hội nghị báo cáo sơ bộ khai quật khảo cổ tại khu vực nền chùa cũ (chùa Ba Tự).
Trước đó, cuối năm 2023, ngành chức năng tỉnh Hà Giang đã tiến hành khảo sát chùa Ba Tự, thuộc thôn Bó Củng, thị trấn Yên Phú, huyện Bắc Mê, tỉnh Hà Giang.
Di tích chùa Ba Tự nằm trên một quả đồi, phía Bắc, phía Đông, phía Tây thoáng đãng được bao bọc bởi dòng sông Gâm; phía Nam có núi cao che chắn, đây là vị trí đẹp, phù hợp với những công trình lớn, quan trọng.
Theo tính toán sơ bộ diện tích phân bổ của kiến trúc khoảng 2.720m2, các công trình kiến trúc được quy hoạch thành 5 cấp nền có quy mô và cao độ khác nhau.
Qua khảo sát đoàn sưu tầm được 173 hiện vật. Trong đó, thời nhà Trần có 156 hiện vật gồm gạch, ngói, trang trí kiến trúc, mảnh tháp, gốm men, sành mịn, sành thô. Thời Lê Sơ có 8 hiện vật là gốm men trắng vẽ lam và men trắng; Thời Lê Trung hưng có 3 hiện vật là gốm trắng; Thời Nguyễn có 3 hiện vật gạch bìa…
 |
| Trưng bày các hiện vật cổ phát hiện trong quá trình khai quật tại của Ba Tự. |
Qua nghiên cứu các di vật, di tích, giới khảo cổ bước đầu xác định đây là một ngôi chùa cổ, khởi dựng từ thời nhà Trần. Ngôi chùa có quy mô khá lớn, được xây dựng với nhiều đặc điểm kiến trúc của các ngôi chùa thế kỷ XIII - XIV, trong cương vực lãnh thổ miền núi phía Bắc của nhà Trần.
Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch đã cho phép Bảo tàng tỉnh Hà Giang khai quật khảo cổ tại khu vực nền chùa cũ (chùa Ba Tự).
Sau hơn 1 tháng tiến hành khai quật trên khu vực với diện tích 80m2. Bước đầu các nhà khảo cổ đã có những khám phá quan trọng.
Trong quá trình khai quật di tích đã phát hiện 12.456 hiện vật có niên đại từ thời Lý đến thời Nguyễn. Trong đó có 2 hiện vật gốm men thời Lý; 161 hiện vật thời Trần là vật liệu kiến trúc ngói, trang trí kiến trúc (tượng rồng, lá đề), mảnh tháp, đồ dùng sinh hoạt.
Ngoài ra, còn phát hiện 7.172 hiện vật thời Lê Sơ là đồ gốm men, ngói cong; 33 hiện vật thời Lê Trung hưng hoàn toàn là gốm men trắng; 6 hiện vật gốm men trắng vẽ lam thời Nguyễn cùng 17 hiện vật đồ kim loại là đinh, chuông, tiền và mảnh sành hình chữ nhật…
Các hiện vật có hoa văn trang trí phong phú như hoa sen, lá đề, rồng, là biểu tượng đặc trưng của mỹ thuật Phật giáo truyền thống.
Sự đa dạng này cho thấy kỹ thuật chế tác tinh xảo, đồng thời phản ánh ảnh hưởng của các triều đại khác nhau đối với kiến trúc và nghệ thuật tại địa phương.
Dựa trên những phát hiện ban đầu các chuyên gia đánh giá chùa Ba Tự có giá trị cao về mặt khảo cổ học, mang ý nghĩa lớn trong nghiên cứu lịch sử văn hóa và Phật giáo của tỉnh Hà Giang, cần sớm lập hồ sơ di tích để khoanh vùng bảo vệ và tiếp tục công tác nghiên cứu lâu dài.
