Hà Nội: Xót xa 3 cây đa "di sản xanh" của làng Thượng Cát có dấu hiệu bị bức tử

Hình ảnh khô héo, không còn sức sống, khó có thể hồi phục của 3 cây đa ở thời điểm hiện tại

Nghi ngờ những cây đa bị "bức tử" vì động cơ, lợi ích nhóm, người dân làng Thượng Cát gửi đơn tới cơ quan chức năng yêu cầu điều tra, làm rõ, xử lý nghiêm nếu phát hiện sai phạm.

Mới đây, báo Pháp luật Việt Nam nhận được một lá đơn với chữ ký của nhiều người dân làng Thượng Cát (cũ), nay thuộc Tổ dân phố số 8, 11, 13 cụm Thượng Thanh (phường Việt Hưng, Hà Nội). Nội dung đơn khẩn thiết đề nghị các cơ quan chức năng, các cơ quan ngôn luận lên tiếng làm rõ những dấu hiệu bất thường trong việc 3 cây đa đầu làng Thượng Cát bị đốn chặt cụt hết cành dẫn đến suy kiệt dần mòn, chết khô. Các cây đa này còn đang đứng trước nguy cơ bị bứng khỏi vị trí đầu làng, nhường mặt tiền thoáng đãng cho một công trình xây dựng nhiều tầng ở phía sau.

Cũng theo đơn thư, trước đó, một nhóm công nhân xây dựng công trình đã có hành vi chặt cụt các cành đa, vào ngày 11/11/2025 đã có hành vi đốn chặt lần hai, và hành vi này đã bị nhiều người dân làng Thượng Cát ngăn cản. Người dân đã chụp ảnh, quay lại video clip để làm chứng cứ, cung cấp cho các cơ quan ngôn luận.

Sau khi bị chặt cụt cành, các cây đa suy kiệt, héo úa, chết mòn, rồi khô hẳn. Đến nay, các cây đa đã mất hoàn toàn sự sống, không thể hồi phục trong sự xót xa, tiếc nuối về những ký ức xa xưa, với cây đa đầu làng tỏa bóng mát che chở; là nơi nghỉ ngơi, vui chơi và gắn chặt với văn hóa tâm linh người dân làng Thượng Cát.

Xác minh đơn thư, ngày 21/12/2025, PV đã về làng Thượng Cát và chứng kiến hình ảnh 3 cây đa đã chết khô, đứng chơ vơ bên cạnh một công trình ngổn ngang vật liệu xây dựng. Bên cạnh các gốc đa, công nhân xây dựng đang lát nền, tạo dựng cảnh quan mặt tiền công trình.

Qua tìm hiểu, được biết đây là công trình xây dựng Dự án chợ Thượng Cát, do Công ty Cổ phần Tập đoàn Hóa chất nhựa làm chủ đầu tư. Công trình đang thi công phần nổi, dự kiến hoàn thành quý I/2026. Theo hồ sơ, dự án được UBND quận Long Biên (cũ) lựa chọn nhà đầu tư và phê duyệt từ tháng 3/2008, UBND TP Hà Nội cấp giấy chứng nhận đầu tư cùng năm, với thời hạn hoạt động là 50 năm.

Gặp gỡ những bậc cao niên trong làng, PV được biết, trên vị trí của 3 cây đa bị chết khô, trước kia có tồn tại một cây đa cổ thụ, gốc cây to hàng vài chục người ôm không xuể, bộ rễ khổng lồ chằng chịt, tỏa bóng rất rộng. Cây đa được người dân nơi đây coi là biểu tượng của sự trường tồn, bình yên, nơi gắn kết cộng đồng dân cư làng Thượng Cát cổ.

Cụ Lê Văn Âu, một lão nông cao niên của làng, đã viết bài thơ “Bóng đa xưa” để mô tả về hình ảnh của một “cây thánh”, biểu tượng của sự linh thiêng và tín ngưỡng của người dân trong vùng. Cụ Phạm Truy, năm nay 92 tuổi, cũng đã sưu tầm được một tấm ảnh còn lưu giữ hình ảnh cây đa cổ này. Hàng năm, vào ngày rằm tháng Giêng, nhân dân làng Thượng Cát và làng Thái Bình bên kia sông Đuống mở lễ hội kết Chạ rất tưng bừng, nhộn nhịp. Chính tại các gốc đa làng Thượng Cát, bà con nhân dân tổ chức nghênh đón Chạ và ca hát giao lưu bằng những làn điệu văn nghệ truyền thống…

Bức ảnh lưu niệm chụp năm 1962 dưới gốc cây đa cổ làng Thượng Cát. Sau khi "cụ" đa cổ chết, thì tại nơi này được tái sinh 03 cây đa mới, phát triển to khỏe, sum suê - chính là 3 cây đa đang bị "bức tử".

Theo thời gian, với sự tàn phá của bom đạn chiến tranh, với sự khắc nghiệt của môi trường, cây đa cổ thụ bị chết trong sự tiếc nuối của các thế hệ người làng Thượng Cát. Nhưng điều linh nghiệm là, sau khi cụ đa cổ thụ chết, thì trên nền cây đa nghìn năm đó, đã tự nhiên chồi lên các gốc đa con. Sau này tái sinh thành 03 cây đa to khỏe, cành lá sum suê tạo thế chân kiềng vững chãi như nối tiếp sự trường tồn của cây đa cổ. Thấm thoắt, các cây đa tái sinh từ cụ đa ngàn tuổi cũng đã có tuổi đời hơn nửa thế kỷ...

Ảnh chụp 1 trong 3 cây đa trước khi bị đốn chặt chụt các cành, khiến cây suy kiệt rồi chết khô trong nỗi xót xa, tiếc nuối của dân làng.

Tuổi thơ của các bậc cao niên làng Thượng Cát gắn bó sâu đậm với gốc đa làng. Cây đa như biểu tượng về sức mạnh, ý chí, quyết tâm của người dân nơi đây. Vì thế, khi những cây đa bị “bức tử”, người dân cảm thấy như mất đi mối liên hệ sâu xa với sự tồn tại lâu dài của làng, mất đi một biểu tượng hy vọng của dân làng về tương lai.

Cụ N.T.T.M, sinh năm 1940, xúc động chia sẻ: Cây đa cổ và sau đó là các cây đa con nối tiếp đã gắn bó máu thịt, hiện diện trong mọi lĩnh vực của đời sống sinh hoạt, tinh thần và tình cảm của người dân làng Thượng Cát. “Khi phát hiện cây đa bị chặt phá, chúng tôi cảm thấy đau lắm, như cắt vào máu thịt chúng tôi vậy”.

Các cụ cao niên làng Thượng Cát bày tỏ nỗi buồn, xót xa, tiếc nuối khi những cây đa di sản xanh gắn bó với nhiều thế hệ người dân trong làng bị "bức tử" . (ảnh: PV)

Bà N.T.H, một công dân của làng, cũng cho biết, ngay khi phát hiện ra việc công nhân xây dựng cắt cành và rễ đa, ông H. (một người dân Tổ 13) đã gọi điện cho ông Tr - Trưởng ban Văn hóa di tích của làng. Tiếp đó, gọi cho Th. là Chủ tịch UBND phường Thượng Thanh (cũ) để thông báo về hành vi chặt phá cành, thu hẹp rễ của các gốc đa.

Sau đó, UBND phường có tổ chức cuộc họp với thành phần bao gồm 3 tổ trưởng dân phố và một số ít người trong Hội tư văn của làng Thượng Cát và yêu cầu chủ đầu tư trồng trả các cây đa. Đại diện chủ đầu tư công trình tại cuộc họp đó đã thừa nhận việc chặt đa và có đề xuất trồng mới cho các cụ một cây đa gần về phía đường lớn.

Đồng thời, sẽ công đức vào đình chùa làng Thượng Cát 500 triệu đồng để đóng góp vào việc bảo tồn, tôn tạo di tích cũng như duy trì hoạt động của đình, chùa.

Người dân cho biết, cuộc họp này không bao gồm tất cả các người dân, không có đại diện Hội người cao tuổi, không có các bậc cao niên, mà chỉ có 7 người nên không xác nhận tính đại diện cho toàn bộ dân cư làng Thượng Cát xưa và nay là cư dân các Tổ dân phố số 8, 11, 13 cụm Thượng Thanh.

Người dân đề nghị chính quyền địa phương nhanh chóng tổ chức cuộc họp để yêu cầu chủ dự án trồng lại 3 cây đa mới, có độ tuổi và vị trí tương đương với 3 cây đã bị hủy hoại. Trong trường hợp không trồng lại, đề nghị bồi thường để nhân dân tự trồng cây. Cuộc họp này cần phải tổ chức trước thời điểm chủ đầu tư bứng cây đi, xóa toàn bộ dấu tích về các cây đa của làng.

Ông N.V.T, một công dân cao tuổi làng Thượng Cát bức xúc bày tỏ, người dân muốn giữ lại những cây đa, bởi đó là lịch sử, truyền thống và văn hiến của làng. Việc phá hủy những cây cổ thụ đã gắn bó với đời sống, truyền thống văn hóa của người dân chỉ vì mục đích làm thoáng mặt tiền công trình là điều khó chấp nhận. Theo người dân, chủ đầu tư có thể mở cửa chính của dự án ra phía đường lớn, để giữ lại cảnh quan cho làng.

Nhiều ý kiến cho rằng, chính quyền địa phương cần lắng nghe và tiếp thu ý kiến của người dân, cần xác minh làm rõ động cơ, mục đích của việc chặt phá và làm chết cây? Cần điều tra làm rõ có hay không hành vi đổ hóa chất vào các gốc đa, khiến các cây đa nhanh chóng chết khô như hiện trạng? Cũng cần công khai thông tin cho người dân được biết đất cấp cho dự án công trình có bao gồm khu vực có trồng 3 cây đa cổ thụ hay không? Nếu không, đề nghị xử lý nghiêm cả hành vi xây dựng ngoài diện tích được cấp phép.

Thiết nghĩ, những nội dung phản ánh nêu trên của người dân thuộc Tổ dân phố số 8, 11, 13 cụm Thượng Thanh, là rất chính đáng; đề nghị các cơ quan chức năng của phường Việt Hưng và TP Hà Nội lưu tâm, xem xét. Bên cạnh đó, các cơ quan chức năng cũng cần xác minh, làm rõ và có biện pháp xử lý, giải quyết thỏa đáng, bảo vệ quyền lợi người dân, tránh những khiếu nại, bức xúc không đáng có.