Một trong những "điểm nghẽn" chính, làm chậm đà giải ngân vốn đầu tư công của Hà Nội là khó khăn trong giải phóng mặt bằng (GPMB). Do đó, Hà Nội đã tích cực tìm phương án tháo gỡ “điểm nghẽn” này.
LTS: Năm 2025, với nhiều địa phương trên cả nước nói chung, Thành phố Hà Nội (Hà Nội) nói riêng, được coi là năm bản lề, có vai trò quyết định thành công của cả nhiệm kỳ. Do đó, Hà Nội xác định rất nhiều nhiệm vụ trọng tâm, trong đó, đẩy mạnh giải ngân vốn đầu tư công, lấy đó là động lực dẫn dắt phát triển kinh tế xã hội, được ưu tiên hàng đầu trong lãnh đạo, chỉ đạo và tổ chức thực hiện của các cấp, các ngành.
Hà Nội đã tích cực tăng cường chỉ đạo, điều hành, huy động cả hệ thống chính trị cùng vào cuộc, tháo gỡ những “điểm nghẽn”, đưa kế hoạch giải ngân 100% vốn đầu tư công về đích.
 |
| Hà Nội đặt mục tiêu tăng trưởng 8% trong năm 2025 và lấy đầu tư công làm động lực dẫn dắt thu hút đầu tư |
“Điểm nghẽn” giải phóng mặt bằng
Trong năm 2025, kế hoạch đầu tư công Hà Nội được Thủ tướng Chính phủ giao là 87.130 tỷ đồng, gấp 1,13 lần so với kế hoạch năm 2024, chiếm 10,5% tổng số vốn của cả nước được Quốc hội phân bổ. Dự kiến cả năm giải ngân đạt 100% kế hoạch được giao.
Thành phố đã xây dựng kế hoạch chi tiết tiến độ, giải ngân từng dự án; tổ chức giao ban xây dựng cơ bản toàn thành phố; nhiều cuộc giao ban chuyên đề; định kỳ giao ban tuần đối với các dự quan trọng; chỉ đạo phân luồng, rút ngắn thời gian giải quyết thủ tục hành chính, đặc biệt là thủ tục đầu tư công; phân luồng "làn xanh"...
Tuy nhiên, tính đến tháng 4/2025, Hà Nội giải ngân vốn đầu tư công đạt khoảng gần 12% kế hoạch, là chưa đạt như kì vọng. Nguyên nhân lớn nhất là do vướng mắc ở khâu giải phóng mặt bằng dẫn tới dự án chậm tiến độ triển khai.
Cụ thể, Hà Nội có 4 dự án sử dụng vốn sách trung ương; 62/282 dự án cấp thành phố và 31/570 dự án cấp huyện sử dụng ngân sách thành phố gặp vướng mắc trong giải phóng mặt bằng. Một số dự án trải qua quy định của hai Luật Đất đai, tồn tại 2 chính sách hỗ trợ khác nhau gây khó khăn cho giải phóng mặt bằng.
Điển hình như dự án đường sắt đô thị TP Hà Nội tuyến số 2, Nam Thăng Long - Trần Hưng Đạo, dự án Nhà máy xử lý nước thải Yên Xá đều chậm tiến độ, không đạt kế hoạch giải ngân vốn hằng năm và phải đề xuất chuyển sang giai đoạn 2026-2030 đều do GPMB chậm, thủ tục điều chỉnh chủ trương đầu tư, dự án, hiệp định kéo dài, phức tạp; tiêu chuẩn, quy chuẩn, định mức, đơn giá đường sắt đô thị chưa có dẫn đến khó thực hiện.
 |
| Dự án đường Tam Trinh vẫn ngổn ngang chưa hẹn ngày "về đích" vì vướng mắc trong khâu GPMB (ảnh: Vũ Lành) |
Hay như Dự án đầu tư xây dựng đường Tam Trinh trên địa bàn quận Hoàng Mai có tổng mức đầu tư trên 3 nghìn tỷ đồng, dự kiến về đích vào 2/2026. Tuy nhiên, do GPMB chậm, nhiều lần phải gia hạn tiến độ, thế nên nhà thầu chỉ cầm chừng thi công, thậm chí dừng hẳn hoạt động xây dựng vì phải chờ mặt bằng sạch.
Ông Hoàng Anh Tuấn, Giám đốc BQLDA Sơn Tây cho biết, do thay đổi về chính sách, nên người dân không đồng thuận về giá, phương án bồi thường dẫn tới GPMB gặp nhiều khó khăn. Hiện nay, tỉ lệ giải phóng mặt bằng của địa phương đạt 60-70%, dẫn tới chậm tiến độ dự án.
Cụ thể, Luật Đất đai năm 2024 quy định không hỗ trợ với tài sản “xây dựng không hợp pháp” (nhà xây dựng không phép, trên đất chưa cấp sổ...), nhưng Luật Đất đai 2013 thì có hỗ trợ đối với tài sản loại này. Từ đó dẫn tới việc không đồng bộ, thống nhất về giải phóng mặt bằng trong cùng một dự án... Do đó, nhiều dự án, tài sản của người dân được xác định là “xây dựng không hợp pháp” nên bị thu hồi với giá 0 đồng, dẫn tới không đồng thuận, vướng mắc trong đền bù, tái định cư. Bên cạnh đó, một số khó khăn khác như việc xác định nguồn gốc đất, quản lý đất, phối hợp của người dân trong kiểm đếm, đền bù... còn rất nhiều khó khăn và bất cập, cũng là nguyên nhân khiến các dự án đầu tư công bị chậm tiến độ.
Do đó, việc chậm trễ giải phóng mặt bằng là tình trạng chung đang diễn ra ở hàng loạt các dự án trên địa bàn Hà Nội, dẫn tới chậm tiến độ.
 |
| Vướng mắc trong GPMB là "điểm nghẽn" cần được tháo gỡ để các dự án không còn thực trạng chậm tiến độ |
Ngoài ra, một số dự án khác lại gặp vướng trong công tác quy hoạch, xác định chỉ giới đường đỏ, đánh giá tác động môi trường, biến động giá nguyên vật liệu... Dự án sử dụng vốn ODA vướng do công nghệ phức tạp, lại khác biệt về quy định pháp luật và hợp đồng quốc tế… Có thể kể đến như Dự án tuyến đường sắt đô thị đoạn Nhổn - Ga Hà Nội gặp khó khăn trong việc ký Phụ lục hợp đồng và điều chỉnh giá gói thầu CP03; Các dự án chuẩn bị đầu tư như tuyến đường sắt đô thị 3.2 Ga Hà Nội - Hoàng Mai hay đường sắt đô thị tuyến số 5, thủ tục đầu tư kéo dài, phức tạp, cần lấy ý kiến nhiều đơn vị liên quan.
Phát huy điểm mạnh, chuyển hóa điểm yếu kém
| Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính yêu cầu các Bộ trưởng, Trưởng ngành, Chủ tịch Ủy ban Nhân dân cấp tỉnh nêu cao tinh thần trách nhiệm, phát huy vai trò của người đứng đầu, thường xuyên rà soát, đôn đốc, tháo gỡ kịp thời khó khăn, vướng mắc; cá thể hóa trách nhiệm đến từng cá nhân; coi kết quả giải ngân đầu tư công là căn cứ quan trọng để đánh giá mức độ hoàn thành nhiệm vụ; từ đó quyết tâm giải ngân đạt 100% kế hoạch giao, nhằm tạo công ăn việc làm, sinh kế cho người dân; tạo không gian phát triển mới; giảm chi phí logictics, giảm chi phí đầu vào của hàng hóa; giải quyết các khó khăn, vướng mắc, huy động mọi nguồn lực cho phát triển. |
Theo báo cáo, trong 3 tháng đầu năm 2025, Ban Quản lý dự án các công trình giao thông Hà Nội đã xây dựng, ban hành chương trình công tác và nỗ lực giải ngân vốn ngân sách TP Hà Nội giao. Đối với vốn ngân sách trung ương, do công tác triển khai Dự án thành phần 3, thuộc Dự án đường Vành đai 4 vướng nhiều thủ tục liên quan đến việc lựa chọn nhà đầu tư; Dự án thành phần 2 thuộc Dự án Cải tạo, nâng cấp đường Quốc lộ 6 đoạn Ba La - Xuân Mai vướng mắc chính sách liên quan đến công tác giải phóng mặt bằng, khả năng giải ngân của 2 dự án này dự kiến đạt hơn 4.,2 nghìn tỷ đồng/10.619 tỷ đồng (hơn 40%).
Hiện nay, Ban đang tập trung hoàn thành thủ tục để khởi công loạt dự án lớn. Trong đó, các dự án sẽ khởi công trong quý II/2025 gồm: Dự án thành phần 3 thuộc Dự án đường Vành đai 4 (đang triển khai lựa chọn nhà đầu tư); cầu Tứ Liên (dự kiến khởi công ngày 19/5/2025); Dự án thành phần 2 Đầu tư xây dựng tuyến đường Mỹ Đình - Ba Sao - Bái Đính (đã khởi công ngày 18/5); Dự án Đầu tư xây dựng cầu Vân Phúc qua sông Hồng và tuyến đường kết nối ra Quốc lộ 32, huyện Phúc Thọ; Dự án Đầu tư xây dựng hầm chui tại nút giao Cổ Linh...
Quý III/2025 dự kiến sẽ khởi công xây dựng Dự án đường Vành đai 3.5 đoạn từ cầu Thượng Cát đến Quốc lộ 32; cầu Trần Hưng Đạo (dự kiến khởi công ngày 30/9/2025). Dự án Cải tạo, nâng cấp Đường 70 đoạn Hà Đông - Văn Điển - nút giao Tứ Hiệp phấn đấu khởi công trong quý IV/2025.
 |
| Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà đề nghị Hà Nội tập trung báo cáo những dự án trọng điểm của quốc gia và thành phố đang chậm tiến độ liên quan đến áp dụng cơ chế, chính sách thuộc thẩm quyền của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, các bộ, ngành. |
Phát biểu tại Hội nghị giao ban công tác xây dựng cơ bản Quý I năm 2025, nhằm đôn đốc, đẩy mạnh giải ngân vốn đầu tư công, Phó Chủ tịch UBND TP Hà Nội Nguyễn Trọng Đông nhấn mạnh, năm 2025, là năm then chốt quyết định sự thành công của cả nhiệm kỳ, đề nghị các đơn vị phối hợp chặt chẽ để đạt mục tiêu giải ngân vốn đầu tư công trên 95%, góp phần tăng trưởng của thành phố là 8%.
Do đó, đối với những đơn vị giải ngân đầu tư công thấp cần phải rút kinh nghiệm. Đối với những đơn vị thực hiện đạt mức cao phải tiếp tục phát huy các cách làm tốt, để các đơn vị khác nhìn vào học hỏi, khắc phục hạn chế, có những giải pháp thực hiện tốt hơn. Người đứng các đơn vị, quận, huyện phải thực sự gương mẫu, thẳng thắn nhìn nhận khi tại sao một số đơn vị thực hiện tốt, một số đơn vị lại không hoàn thành nhiệm vụ?
Nói giải phóng mặt bằng là điểm nghẽn, khó khăn, nhưng tại sao một số đơn vị thực hiện tốt? Không thể nào phủ nhận những khó khăn, vướng mắc, nhưng nếu quyết liệt, dồn lực vào, chắc chắn tỷ lệ giải ngân và mức độ hoàn thành sẽ được nâng cao hơn.
Do đó, Phó Chủ tịch UBND TP Nguyễn Trọng Đông đề nghị, lãnh đạo các đơn vị, quận, huyện phải tập trung dồn lực thực hiện các nhiệm vụ về đầu tư công, giải ngân đầu tư công của năm 2025.
“Các dự án này là động lực đối với thành phố, đặc biệt những công trình trọng điểm, các dự án kết nối vùng, hạ tầng khung để dẫn dắt các nhiệm vụ khác của thành phố phát triển. Nếu các đơn vị, sở ngành, quận huyện có bất kỳ khó khăn, vướng mắc, phải báo cáo ngay tới lãnh đạo TP để sớm tháo gỡ, giải quyết” - Phó Chủ tịch UBND TP Hà Nội Nguyễn Trọng Đông nhấn mạnh trong một hội nghị.
Cũng tại hội nghị này, Phó Chủ tịch UBND TP Hà Nội Dương Đức Tuấn đề nghị, lãnh đạo phụ trách các địa bàn phải tâm huyết, dành thời gian, thực hiện tốt giải ngân vốn đầu tư công ngay từ đầu năm. Trong đó, phải phát huy những điểm mạnh, chuyển hoá những đơn vị thực hiện kém. Phải tổ chức quản lý giải ngân vốn đầu tư công - giải ngân phải đi liền với đầu tư để thực hiện tốt hơn…
| Bên cạnh các thủ tục hành chính khác, Hà Nội tập trung chỉ đạo, coi tháo gỡ khó khăn giải phóng mặt bằng là nhiệm vụ chính trị quan trọng nhất, trong thúc đẩy kế hoạch đầu tư công năm 2025. Mời bạn đọc đón đọc Bài 3: Tháo gỡ “điểm nghẽn” là nhiệm vụ chính trị quan trọng nhất! |
