Mấy ngày qua, dư luận xã hội râm ran với thông tin một số địa phương “vận động” người dân không về quê ăn Tết với lý do phòng, chống dịch COVID-19. Và những “thư ngỏ” như vậy, thật sự đang làm rất nhiều người xa quê có nhu cầu về quê ăn Tết băn khoăn.
 |
| Về quê đón Tết là nhu cầu rất chính đáng của mỗi người con phải dời quê hương đi làm ăn, học tập ở những nơi xa mỗi khi Tết đến xuân về. |
Đối với mỗi một người con đất Việt, Tết là dịp rất quan trọng để thăm nom cha mẹ, đoàn tụ gia đình, cũng là những ngày ngắn ngủi để những người xa quê được sống trong không khí ấm áp của người thân, họ hàng, làng xóm. Đây cũng là dịp để các thế hệ sau kết nối, tri ân, nhớ về tổ tiên, dòng tộc...; là dịp để bạn bè gặp gỡ, giao lưu, cũng chính là xốc lại tinh thần với người lao động sau 1 năm làm việc vất vả trong điều kiện vừa lao động vừa phòng chống dịch như năm 2021… Chính vì vậy, về quê ăn Tết là nhu cầu rất chính đáng của mỗi người con phải dời quê hương đi làm ăn, học tập... ở những nơi xa mỗi khi Tết đến xuân về.
Ý nghĩa là vậy. Nhưng trong những ngày qua, một số địa phương lại có văn bản “vận động” bà con quê mình đang làm ăn nơi xa không nên về quê ăn Tết hoặc ra quy định yêu cầu lao động về sớm để cách ly. Cụ thể, thành phố Thanh Hóa (tỉnh Thanh Hóa) gửi thư ngỏ vận động người thân sinh sống, học tập, công tác xa tạm thời không về quê dịp Tết nếu không thực sự cần thiết. Tương tự, Chủ tịch UBND huyện Nông Cống Nguyễn Lợi Đức cũng gửi thư ngỏ về việc chung tay cùng cấp ủy, chính quyền địa phương phòng chống dịch COVID-19 với nội dung tương tự bức thư của thành phố Thanh Hóa.
Trong khi đó Quảng Ngãi lại đưa ra quy định, người đến/về từ các tỉnh, thành có số ca mắc COVID-19 cao như TP Hồ Chí Minh, Bình Dương, Đồng Nai… và các khu vực có nguy cơ cao và nguy cơ rất cao, đã tiêm đủ 2 liều vắc-xin hoặc đã khỏi mắc COVID-19 trong vòng 6 tháng (tính đến thời điểm về) thì sẽ xét nghiệm bằng phương pháp RT-PCR vào ngày đầu tiên đến Quảng Ngãi; tự theo dõi sức khỏe tại nhà, nơi lưu trú trong vòng 7 ngày kể từ ngày về địa phương...
Tháng trước, tỉnh Vĩnh Phúc ra công văn, ngoài yêu cầu giấy xét nghiệm âm tính, còn kêu gọi các gia đình vận động người thân đang học tập, làm việc xa quê hạn chế đi về tỉnh dịp Tết dương lịch lẫn Tết Nguyên đán. Chính quyền tỉnh Quảng Nam cũng đề nghị các địa phương vận động người thân đang sinh sống, làm việc ở nơi có dịch không trở về tỉnh "khi không thật sự cần thiết"...
Thậm chí có nơi còn khuyến cáo nếu có về thì phải tới quê trước Tết 22 ngày và phải xét nghiệm âm tính 3 lần với SARS-CoV-2. Có nơi lại yêu cầu người về quê từ vùng dịch cấp độ 3 phải tự cách ly trong nhà 10 ngày... Trong khi đó Tết người dân được nghỉ 9 ngày, đi lại mất từ một - hai ngày tùy theo phương tiện, khoảng cách xa hay gần. Và cách ly ở nhà 1 tuần đã hết 9 ngày nghỉ Tết chứ đừng nói đến việc cách ly 14 ngày... Vì thế, những “vận động” cùng với những quy định như vậy đã dấy lên nhiều lo ngại, thậm chí kể cả phản ứng từ phía người dân có nhu cầu về quê đón Tết cũng như gia đình, người thân của họ tại địa phương.
Trước việc nhiều địa phương có thư ngỏ, văn bản vận động người dân hạn chế về quê dịp Tết "nếu không cần thiết", PGS.TS Nguyễn Đức Lộc, Viện trưởng Viện nghiên cứu Đời sống Xã hội (Viện Social Life) nhận định, những lời kêu gọi kiểu này không tạo cảm xúc tích cực cho xã hội, còn có thể gây tâm lý kỳ thị người ở xa về với cộng đồng tại địa phương. "Điều đó có thể khiến người dân bức xúc khi chính quyền vô cảm với nỗi nhọc nhằn của lao động xa quê", vị chuyên gia này đánh giá.
Chung quan điểm với PGS.TS Nguyễn Đức Lộc, một số ý kiến cho rằng, khi độ bao phủ vaccine cả nước đã ở tỷ lệ cao, nếu cứ sợ, thì chẳng lẽ đợi ngày Zero COVID-19 mới về quê ăn Tết chăng? Hay việc ra quy định như thế này là "làm khó" người dân về quê dịp Tết sẽ tạo ra tiền lệ không hay….
Mặt khác, Chính phủ không hề ngăn cản, không hề vận động kiều bào không về quê hương dịp Tết thì can cớ gì các địa phương lại có thể hành xử như vậy? Một cách hành xử làm tổn thương chính những dân quê mình.
Thiết nghĩ, việc lựa chọn về quê ăn Tết hay không phải là lựa chọn của mỗi người dân, chính quyền không cần thiết phải “can thiệp” để họ không trở về. Mặc dù sự lo lắng của các địa phương âu cũng là điều dễ hiểu, khi dịch COVID-19 vẫn còn phức tạp, hằng ngày tổng số ca nhiễm của cả nước đều trên 10 nghìn ca. Nhưng đừng vì lí do sợ dịch, hay tệ hơn là lãnh đạo địa phương sợ “bung”, sợ “toang”, sợ ... mà dùng các biện pháp hạn chế làm người dân phải cân đo đong đếm trước quyết định về với quê hương của họ.
Bởi ngay cả trong lúc dịch bùng phát mà độ bao phủ vaccine chưa cao như bây giờ, Chính phủ cũng đã từng phải “tuýt còi” một số địa phương đưa ra quy định không hợp lý về cách ly, xét nghiệm đối với người từ địa phương khác về. Còn mới đây nhất, Chính phủ đã có Công điện yêu cầu ngành Giao thông phải phục vụ nhu cầu đi lại của người dân, không để xảy ra tình trạng không được về quê ăn Tết do không có tàu, xe; bảo đảm linh hoạt, an toàn và kiểm soát hiệu quả dịch bệnh...
Vì vậy, thay vì vận động hoặc ra quy định “làm khó” người dân, chính quyền các địa phương có thể xây dựng một thông điệp khác có ý nghĩa hơn nhiều. Đó chính là thông điệp "đón Tết an toàn" mà PGS.TS Trần Đắc Phu, nguyên Cục trưởng Cục Y tế dự phòng (Bộ Y tế) đề xuất. Thực hiện điều này, người lao động vừa thấy an lòng khi có quê hương ở phía sau, vừa truyền cảm xúc tích cực, người dân sẽ ý thức, trách nhiệm tự bảo vệ mình và người thân trước dịch.
Và điều quan trọng nhất “đón Tết an toàn” là hoàn toàn phù hợp với Nghị quyết 128 của Chính phủ là thích ứng an toàn, linh hoạt, kiểm soát hiệu quả dịch COVID-19 trong đều kiện “bình thường mới”. Thay vì “vận động” người dân không về quê đón Tết chúng ta nên yêu cầu họ thực hiện nghiêm các quy định về công tác phòng chống dịch. Đó là thực hiện nghiêm quy định 5K, khai báo y tế đầy đủ, thông tin cho chính quyền địa phương, tránh “té ngang tạt dọc”. Nên chủ động xét nghiệm khi về quê để tăng ý thức phòng dịch cho cả bản thân lẫn người nhà. Không tổ chức ăn uống linh đình, hạn chế thăm nom, tụ tập đông người... Những “thông điệp” này chắc chắn sẽ là dịp truyền cảm xúc tích cực cho người dân trong cuộc sống nói chung và trong cuộc chiến với đại dịch COVID-19 nói riêng…/.
