Dự án đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng là đòn bẩy để chuyển giao công nghệ

Tại phiên họp, các đại biểu Quốc hội cơ bản thống nhất sự cần thiết đầu tư dự án, đồng thời cho biết, dự án được lập cơ bản phù hợp chiến lược, kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội và Quy hoạch tổng thể quốc gia thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050, Quy hoạch mạng lưới đường sắt thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050, các Quy hoạch vùng và các Quy hoạch tỉnh có liên quan đã được phê duyệt.

Một số ý kiến đề nghị làm rõ hơn sự phù hợp của dự án với Quy hoạch sử dụng đất quốc gia thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050 và việc phân bổ, khoanh vùng đất đai cho dự án tại các quy hoạch tỉnh của địa phương có dự án đi qua.

Đại biểu Hoàng Văn Cường, Đoàn ĐBQH Tp. Hà Nội phát biểu. Ảnh: quochoi.vn

Phát biểu thảo luận tại phiên họp, đại biểu Hoàng Văn Cường, Đoàn ĐBQH TP Hà Nội cho biết, dự án đường sắt không chỉ giải quyết vấn đề giao thông mà còn là đòn bẩy để chuyển giao công nghệ và phát triển ngành công nghiệp đường sắt trong nước, do đó, cần ưu tiên đặt hàng cho doanh nghiệp trong nước trong ba lĩnh vực: xây dựng hạ tầng (đường, cầu, hầm), sản xuất đường ray và đóng toa xe.

Đại biểu cho rằng, các doanh nghiệp trong nước đã khẳng định năng lực đáp ứng nếu được Nhà nước đặt hàng.

Việc này có thể tốn kém hơn mua hàng nước ngoài, nhưng sẽ tạo tăng trưởng kinh tế và GDP trong nước.

Ngược lại, mua hàng nước ngoài sẽ không mang lại lợi ích này và không giúp chúng ta có ngành công nghiệp đường sắt.

Đại biểu nhấn mạnh, cần mạnh dạn đưa vào Nghị quyết chủ trương ưu tiên đặt hàng, đồng thời cam kết đảm bảo thị phần cho doanh nghiệp, để họ dám đầu tư công nghệ và sản xuất.

Dẫn bài học từ ngành ô tô, đại biểu cho rằng, chia nhỏ thị phần khiến doanh nghiệp không thể đầu tư công nghệ, phải mua linh kiện về lắp ráp.

Đại biểu Trần Văn Tiến, Đoàn ĐBQH tỉnh Vĩnh Phúc phát biểu tại kỳ họp. Ảnh: quochoi.vn

Tham gia ý kiến về phương án tuyến đường sắt chạy song song và bám sát đường bộ cao tốc Nội Bài - Hà Nội và Hà Nội - Hải Phòng, đại biểu Trần Văn Tiến, Đoàn ĐBQH tỉnh Vĩnh Phúc cho rằng đây là quyết định hợp lý, tuy nhiên việc tuyến đường sắt bám sát vào đường cao tốc sẽ làm hạn chế việc bố trí các ga và kết nối với mạng lưới giao thông tại các địa phương.

Do vậy, đại biểu đề nghị quan tâm tới việc kết nối giữa ga với các đường hiện có và các tuyến đường có trong quy hoạch của từng địa phương.

Cùng với đó, về công trình ga, đại biểu cũng đề nghị rà soát vị trí và quy định chức năng ga để đảm bảo phù hợp với quy hoạch các địa phương có đường sắt chạy qua về sự kết nối giao thông cũng như phục vụ phát triển kinh tế - xã hội của từng địa phương.

Đại biểu Sùng A Lềnh, Đoàn ĐBQH tỉnh Lào Cai phát biểu. Ảnh: quochoi.vn

Bên cạnh đó, đại biểu cũng cho biết, khi dự án đường sắt hoàn thành sẽ tồn tại nhiều tuyến đường song hành cùng trên một khu vực với các tỉnh, với các hình thức vận tải khác nhau như đường sắt khổ đơn, đường sắt khổ đôi, đường bộ cao tốc và đường quốc lộ.

Do vậy, đại biểu đề nghị cần đánh giá tác động khi dự án đường sắt này hoàn thành sẽ tác động như thế nào đến thị phần vận tải và hoạt động kinh doanh vận tải trên từng tuyến đường để có phương án xử lý phù hợp.

Kiến nghị bổ sung thêm cơ chế để đảm bảo tiến độ dự án, đại biểu Sùng A Lềnh, Đoàn ĐBQH tỉnh Lào Cai cho rằng, về hỗ trợ khác để ổn định chỗ ở, ổn định đời sống, sản xuất cho Nhân dân, cần cho phép Ủy ban nhân dân cấp tỉnh căn cứ tình hình thực tế tại địa phương chủ động quyết định biện pháp hỗ trợ, mức hỗ trợ đối với từng trường hợp cụ thể theo quy định hiện hành của pháp luật.

Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải Trần Hồng Minh phát biểu giải trình. Ảnh: quochoi.vn

Phát biểu giải trình tại phiên họp, Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải Trần Hồng Minh cho biết, về hướng tuyến, dự án đã nghiên cứu và lựa chọn theo nguyên tắc tuyến ngắn nhất, thẳng nhất, giảm các công trình trên tuyến, giảm các khối lượng trên tuyến để cân đối được khối lượng đào cũng như khối lượng đắp.

Bộ trưởng cũng khẳng định, các công trình trên tuyến được thiết kế để bảo đảm được khả năng chịu lực, đáp ứng các tiêu chuẩn thiết kế của quốc gia cũng như của thế giới.

Về cơ chế, chính sách đặc thù, đặc biệt, Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải cho biết, Dự án có tiến độ rất gấp, quy mô lớn, nếu thực hiện theo điều kiện hiện hành sẽ không đáp ứng được tiến độ yêu cầu.

Đồng thời, với chủ trương của Đảng về tăng trưởng 2 con số giai đoạn 2026-2030 thì việc đẩy nhanh tiến độ đầu tư các dự án sẽ là một động lực để góp phần tăng trưởng.

Trên cơ sở nghiên cứu các chính sách đã được Quốc hội thông qua cho đường sắt tốc độ cao và những đặc thù của dự án, tiếp thu ý kiến của cơ quan thẩm tra, Kết luận của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, ý kiến của các đại biểu, Bộ Giao thông vận tải kiến nghị sử dụng 15/19 cơ chế chính sách đã được Quốc hội thông qua tại Nghị quyết số 172/2024/QH15 của Quốc hội về chủ trương đầu tư Dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc – Nam.

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải phát biểu kết luận. Ảnh: quochoi.vn

Đồng thời, thêm vào 3 cơ chế chính sách khác. Bộ trưởng cho biết, cơ quan soạn thảo sẽ nghiêm túc tiếp thu, nghiên cứu kỹ lưỡng ý kiến của các đại biểu để hoàn thiện dự thảo Nghị quyết đáp ứng các yêu cầu đặt ra.

Kết luận nội dung thảo luận, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải nêu rõ, các đại biểu Quốc hội nhất trí về sự cần thiết đầu tư dự án xây dựng tuyến đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng nhằm thể chế hóa chủ trương của Đảng, tạo bước đột phá trong phát triển, hiện đại hóa kết cấu hạ tầng giao thông đường sắt.

Các đại biểu tham gia ý kiến về phương án và hiệu quả tài chính, kinh tế - xã hội của dự án, các chính sách đặc thù, đề nghị áp dụng việc khai thác đồng bộ với các tuyến đường sắt hiện hữu khổ 1m và kết nối với các tuyến đường bộ, đường cao tốc và các tuyến đường sắt quốc tế sẽ kết nối.

Phó Chủ tịch Quốc hội khẳng định, Ủy ban Thường vụ Quốc hội sẽ chỉ đạo cơ quan thẩm tra phối hợp chặt chẽ với cơ quan soạn thảo và các cơ quan liên quan nghiên cứu, tiếp thu ý kiến phát biểu hôm nay và tại tổ để tiếp thu, hoàn chỉnh dự thảo Nghị quyết trình Quốc hội xem xét, quyết định.