Sau khi nhận được phản ánh của một số nhà thầu về việc Ban Quản lý dự án các công trình giao thông tỉnh Điện Biên (gọi tắt là Ban QLDA GT Điện Biên) gây khó dễ cho các nhà thầu ngoại tỉnh bằng việc dùng xã hội đen đe dọa, cản trở nhà thầu mua hồ sơ mời thầu, phóng viên báo Bảo vệ pháp luật tìm hiểu và xác minh được nhiều vấn đề liên quan đến gói thầu này.
Kỳ 1: Ai thuê “xã hội đen” cản trở nhà thầu mua hồ sơ?
Nhiều nhà thầu kêu cứu
Ba gói thầu giao thông lớn (từ gói số 01 – 03) thuộc Dự án Đầu tư xây dựng công trình: Đường Na Sang (Km 146 + 200/QL.12) - trung tâm xã Huổi Mí - Nậm Mức (Km 452+300/QL.6) – thị trấn Tủa Chùa – Huổi Lóng, tỉnh Điện Biên (Phân đoạn thị trấn Tủa Chùa – Nậm Mức – Huổi Mí) do Ủy ban nhân dân tỉnh Điện Biên là Chủ đầu tư và Ban QLDA GT Điện Biên là đơn vị mời thầu.
Đây là 3 gói thầu xây lắp lớn (mỗi gói thầu có quy mô hàng trăm tỷ đồng), sử dụng nguồn vốn trái phiếu Chính phủ giai đoạn 2017 – 2020, được đấu thầu rộng rãi trong nước theo phương thức 1 giai đoạn 2 túi hồ sơ. Thời gian phát hành hồ sơ mời thầu từ 7h ngày 06/02/2018 đến 8h ngày 06/3/2018. Thời gian phát hành hồ sơ mời thầu từ 7h ngày 06/02/2018 đến 8h ngày 06/3/2018.
Tuy nhiên, ngay từ khi phát hành hồ sơ mời thầu (6/2), đã có nhiều nhà thầu gửi đơn kêu cứu vì bị các đối tượng xã hội đen vào tận trụ sở Ban QLDA GT Điện Biên lôi kéo, cản trở, thậm chí xé giấy tờ, dọa đánh khiến nhà thầu phải bỏ cuộc. Đây là hành vi vi phạm pháp luật tại trụ sở của một cơ quan nhà nước.
Nhiều nhà thầu cho biết, dù có lọt được vào trong phòng bán hồ sơ của Ban thì cũng không thể mua được hồ sơ. Nhân viên của Ban đều thờ ơ trả lời là không biết hoặc không giải quyết được việc bán hồ sơ mời thầu, bảo các nhà thầu ngồi chờ Lãnh đạo Ban giải quyết.
 |
| Cần làm rõ việc nhà thầu tố bị xã hội đen quây thầu. |
Trước những diễn biến phức tạp nêu trên, ngày 6/3/2018, ông Mùa A Sơn, Chủ tịch UBND tỉnh Điện Biên có văn bản yêu cầu Công an tỉnh Điện Biên xác minh, làm rõ kiến nghị của nhà thầu về tình trạng xã hội đen đe dọa, cản trở nhà thầu mua hồ sơ mời thầu (HSMT) tại 3 gói thầu giao thông lớn do Ban QLDA GT Điện Biên mời thầu.
Đồng thời, Cục Quản lý đấu thầu (QLĐT) thuộc Bộ Kế hoạch và Đầu tư (KH&ĐT) cũng có văn bản gửi Sở KH&ĐT tỉnh Điện Biên đề nghị cơ quan này khẩn trương xem xét, xác minh sự việc nhà thầu phản ánh cho biết khi đến mua hồ sơ mời thầu (HSMT) tại Ban QLDA GT Điện Biên (bên mời thầu) thì nhân viên trực tại địa chỉ này trả lời là không biết. Đồng thời, có rất nhiều nhà thầu tỉnh Điện Biên đi cùng các thành phần xã hội đen dọa dẫm, xé các giấy tờ của nhà thầu.
Việc đe dọa này diễn ra ngay trong khuôn viên của Ban QLDA GT Điện Biên, trong đó có cả những thành phần mặc quân phục, đeo phù hiệu thương binh và cựu chiến binh tỉnh Điện Biên. Cục QLĐT khẳng định, nếu phản ánh của nhà thầu là chính xác thì đây là những vi phạm rất nghiêm trọng, coi thường pháp luật. Sau khi xác minh sự việc, nếu phát hiện các hành vi vi phạm pháp luật về đấu thầu thì Sở KH&ĐT tỉnh Điện Biên cần kiến nghị người có thẩm quyền xử lý nghiêm khắc theo quy định để bảo vệ tính nghiêm minh của pháp luật và bảo vệ quyền lợi chính đáng của nhà thầu.
Hồ sơ mời thầu có nhiều sai sót?
Sau khi có chỉ đạo tích cực của các cơ quan chức năng, đặc biệt là từ phía UBND tỉnh Điện Biên, nhiều nhà thầu đã mua được hồ sơ dự thầu của ba gói thầu này. Tuy nhiên, khi mua được hồ sơ mời thầu, nhà thầu phát hiện nhiều chiêu trò của bên mời thầu biến những điều kiện không bắt buộc thành điều kiện tiên quyết để loại nhà thầu; cài cắm “điều kiện riêng” nhằm hạn chế sự tham gia của các nhà thầu có năng lực.
Cụ thể là tại Hồ sơ mời thầu gói thầu số 01, mục 2 tiêu chuẩn đánh giá về năng lực và kinh nghiệm, Ban QLDA GT Điện Biên quy định cụ thể số lượng hợp đồng tương tự là > 01 hợp đồng (là hợp đồng thi công công trình đường giao thông cấp IV), có giá trị tối thiểu là 160.000.000.000 VNĐ. Điều này thể hiện sai sót nghiêm trọng, không thể chấp nhận được ở một gói thầu hàng trăm tỷ vì trong gói số 01 có thi công công trình cầu mà lại không đưa vào tiêu chuẩn cầu tương tự. Điều phi lý nữa là theo tiêu chí này, dù nhà thầu có thi công công trình giao thông đường giao thông cấp cao hơn cấp IV thì vẫn bị đánh trượt?
Cũng tại gói thầu số 01 này, tại Mục b về thiết bị thi công chủ yếu dự kiến huy động để thực hiện dự án, Ban QLDA GT Điện Biên yêu cầu nhà thầu phải đính kèm bản chụp giấy tờ chứng minh chủ quyền của mình đối với các phương tiện cụ thể như: Máy đào < 1,6m3, máy nghiền sàng di động 125m3/h, ô tô thùng 7 tấn, sà lan 200 tấn…
Ngoài ra, còn một loạt sai sót khác liên quan đến tiêu chuẩn đánh giá về kỹ thuật, biểu mẫu dự thầu, điều kiện hợp đồng và biểu mẫu hợp đồng… Nhiều nhà thầu đặt ra nghi vấn: Việc Ban QLDA GT Điện Biên đưa ra các tiêu chí quá cụ thể, chi tiết về phương tiện máy móc thi công nhằm phù hợp với năng lực của một doanh nghiệp nào đó đã được chủ định từ trước? Chẳng hạn như: việc vận chuyển vật liệu xây dựng, máy móc của nhà thầu thì không nhất thiết cứ phải dùng sà lan 200 tấn vì nhà thầu có thể lựa chọn phương tiện vận tải khác, thậm chí dùng sà lan nhỏ hơn hoặc lớn hơn 200 tấn.
Tương tự, khi Ban QLDA GT Điện Biên “đánh đố” các nhà thầu khi đưa ra yêu cầu phải có máy nghiền sàng di động, trong khi theo phản ánh của các nhà thầu, tại khu vực này không hề có mỏ đá nên không cần thiết có máy nghiền sàng tại chỗ, nhà thầu có thể tận dụng mua đá ở đâu là quyền của nhà thầu. Ở gói thầu số 02, tiêu chí mời thầu do Ban QLDA GT Điện Biên đưa ra cũng xảy ra hàng loạt các sai sót nghiêm trọng tương tự như vậy.
 |
| Lễ mở thầu diễn ra căng thẳng vì sự nghi ngờ tính minh bạch của gói thầu. |
Pháp luật về đấu thầu quy định: “HSMT không được nêu bất cứ điều kiện nào nhằm hạn chế sự tham gia của nhà thầu hoặc nhằm tạo lợi thế cho một hoặc một số nhà thầu gây ra sự cạnh tranh không bình đẳng” (Khoản 2 Điều 34 Nghị định số 63/2014/NĐ-CP). Dư luận đặt nhiều nghi vấn về năng lực hoặc động cơ không trong sáng của Ban QLDA GT Điện Biên khi đưa thêm điều kiện riêng, tiêu chí có chủ đích nhằm loại bỏ các nhà thầu có năng lực.
Sau khi có ý kiến của các nhà thầu, Ban QLDA GT Điện Biên buộc phải thừa nhận sai sót, ban hành Quyết định số 190 ngày 01/3/2018 phê duyệt sửa đổi hồ sơ mời thầu Gói thầu số 01 và Quyết định số 191 ngày 01/3/2018 phê duyệt sửa đổi hồ sơ mời thầu Gói thầu số 02 với nội dung sửa đổi hàng chục tiêu chí theo ý kiến của các nhà thầu.
Sau khi có quyết định phê duyệt lại HSMT đối với 3 gói thầu nói trên, Ban cũng đã thông báo tới 51 nhà thầu đã mua HSMT của các gói thầu. Việc gia hạn thời điểm đóng/mở thầu đến ngày 16/3/2018 là để đảm bảo các nhà thầu đã mua HSMT có đủ thời gian chỉnh sửa, chuẩn bị hồ sơ dự thầu.
Theo TS. Nguyễn Việt Hùng, chuyên gia đấu thầu, để giảm thiểu những tiêu cực trong đấu thầu phải bắt đầu từ việc nâng cao năng lực và phẩm chất đạo đức của những người làm công tác này. “Chừng nào các chủ đầu tư, bên mời thầu chưa ý thức sâu sắc vấn đề này thì pháp luật về đấu thầu dù có hoàn thiện đầy đủ, hiệu quả của hoạt động đấu thầu sẽ vẫn chỉ nằm trên giấy”.
Đề nghị UBND tỉnh Điện Biên chỉ đạo các cơ quan chức năng tăng cường giám sát đối với các gói thầu trọng điểm này trong tình hình thắt chặt đầu tư công hiện nay, xem xét về năng lực, trách nhiệm, trình độ chuyên môn của các tập thể, cá nhân để xảy ra sai sót nghiêm trọng ngay từ khi bán hồ sơ mời thầu này, xử lý nghiêm theo đúng tinh thần Chỉ thị số 47/CT-TTg của Thủ tướng Chính phủ về việc chấn chỉnh công tác đấu thầu trong các dự án đầu tư phát triển và hoạt động mua sắm thường xuyên sử dụng vốn nhà nước.
Báo BVPL sẽ tiếp tục đăng tải thông tin liên quan đến vụ việc này.
*Tiêu đề do Pháp luật Plus đặt lại.
