Đại biểu Quốc hội đề nghị cần tái cấu trúc hệ thống pháp luật để đáp ứng yêu cầu phát triển mới

Quang cảnh phiên thảo luận tại Hội trường Diên Hồng sáng 30/10.

Tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 10, Quốc hội tiếp tục thảo luận tại Hội trường, Đại biểu cho rằng những kết quả đạt được đã và đang khẳng định năng lực, bản lĩnh, tầm nhìn và vai trò dẫn dắt của Đảng và Nhà nước trong kỷ nguyên mới của dân tộc, cũng như thể hiện sự đồng lòng, ủng hộ và khát vọng phát triển đất nước của nhân dân.

Góp ý về giải pháp trong thời gian tới, đại biểu Mai Thị Phương Hoa đã đề xuất nhiều giải pháp nhằm tái cấu trúc hệ thống pháp luật. Đại biểu cho rằng, thời gian qua, Quốc hội, Chính phủ, Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Tòa án Nhân dân Tối cao, Viện Kiểm sát Nhân dân Tối cao đã tập trung thực hiện và có nhiều giải pháp đột phá, khung pháp luật được thiết lập khá cơ bản, đầy đủ trên nhiều lĩnh vực của đời sống xã hội. Hệ thống văn bản quy phạm pháp luật được thiết lập và duy trì theo thứ bậc rõ ràng, tư duy lập pháp được đổi mới căn bản.

Tuy nhiên, theo đại biểu vẫn có những thời điểm nhất định, có những văn bản quy phạm pháp luật được xây dựng và phát triển theo hướng tự phát, không thực sự tuân thủ những nguyên lý cơ bản của hệ thống pháp luật dẫn đến mâu thuẫn, chồng chéo, tạo điểm nghẽn, cản trở sự phát triển.

Đại biểu Mai Thị Phương Hoa, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội (Đoàn ĐBQH tỉnh Ninh Bình) phát biểu tại Hội trường.

Trước yêu cầu phát triển bứt phá của đất nước trong giai đoạn mới, từ nay đến năm 2045, thực hiện cuộc cách mạng tinh gọn bộ máy của hệ thống chính trị, thực hiện mô hình chính quyền địa phương hai cấp, thực hiện các nghị quyết trụ cột gần đây của Bộ Chính trị, trong đó có Nghị quyết 66. Và đặc biệt để triển khai chỉ đạo của đồng chí Tổng Bí thư Tô Lâm, đó là: pháp luật phải đồng bộ, khả thi, minh bạch, ổn định, lấy thực tiễn phát triển làm thước đo, đồng thời có tính dự báo cao, chủ động dẫn dắt sự phát triển, chứ không chỉ chạy theo điều chỉnh. Đại biểu Mai Thị Phương Hoa cho rằng cần tái cấu trúc hệ thống pháp luật.

Theo đó, ngoài Hiến pháp là đạo luật gốc, thì hệ thống pháp luật hiện nay cần phải xác định được nhóm một số văn bản pháp luật có tính chất trụ cột, nền tảng, trung tâm, có tính ổn định cao, để các văn bản pháp luật khác phải tuân theo và bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ và gắn kết cao.

Ví dụ như xác định được nhóm luật trụ cột như: nhóm các luật về tổ chức bộ máy nhà nước, nhóm các luật liên quan đến quyền con người, quyền công dân, nhóm các luật về kinh doanh, nhóm các luật về thuế và ngân sách nhà nước.... “Làm được điều này sẽ tránh được tình trạng luật chuyên ngành nào cũng có điều khoản ưu tiên áp dụng, hoặc luật chuyên ngành nào cũng có thể sửa đổi những nguyên tắc cơ bản, ổn định của những văn bản pháp luật có tính chất trụ cột, phá vỡ tính thống nhất của hệ thống pháp luật”- đại biểu Mai Thị Phương Hoa nhấn mạnh.

Đại biểu đề nghị, các luật cơ bản cần quy định theo lĩnh vực, không nên quy định theo đối tượng để tránh tình trạng mâu thuẫn, chồng chéo, trùng lắp hoặc thiếu đồng bộ. Những lĩnh vực mới phát sinh như kinh tế số, kinh tế dữ liệu, trí tuệ nhân tạo cần được kịp thời luật hóa hoặc ban hành nghị quyết thí điểm. Việc chậm hình thành các ngành lĩnh vực pháp luật mới sẽ làm cho việc điều chỉnh pháp luật trong một số trường hợp trở nên bị động, thiếu tính dẫn dắt và thiếu tính dự báo.

Cần thể hiện rõ nét hơn vai trò kiến tạo phát triển của Nhà nước, thông qua việc ban hành hợp lý, các luật thúc đẩy phát triển các ngành, lĩnh vực được ưu tiên phát triển. Như các cơ chế đặc thù vượt trội, có sức cạnh tranh quốc tế để kích hoạt các cực tăng trưởng, thúc đẩy các ngành công nghiệp, các công nghệ chiến lược.

Để khắc phục tình trạng hệ thống pháp luật hiện hành còn nhiều tầng nấc, nhiều loại văn bản, cần nghiên cứu giảm bớt một số loại văn bản quy phạm pháp luật, đồng thời cần xác định rõ hơn nữa phạm vi điều chỉnh của từng loại văn bản quy phạm pháp luật. Ví dụ vấn đề nào phải được quy định trong luật, pháp lệnh, những vấn đề nào quy định trong nghị định, thông tư và phân định rành mạch hơn nữa thẩm quyền ban hành văn bản quy phạm pháp luật của các chủ thể ban hành.

Về công tác pháp điển hóa, hợp nhất văn bản quy phạm pháp luật, tổ chức cơ sở dữ liệu pháp luật, phổ biến giáo dục pháp luật cần nhanh chóng và thuận tiện hơn, lấy người dân làm trung tâm và thực hiện chuyển đổi số nhiều hơn nữa nhằm đáp ứng nhu cầu tra cứu, tìm hiểu và áp dụng pháp luật.

Đại biểu cho rằng hiện nay, Bộ Tư pháp đang chủ trì đề án hoàn thiện cấu trúc hệ thống pháp luật Việt Nam đáp ứng nhu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới, đây là một việc làm rất quan trọng và cần thiết trong giai đoạn hiện nay. “Nếu tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị đã thẳng hàng, ngay lối, thì hệ thống pháp luật cũng phải được tái cấu trúc để các văn bản pháp luật thẳng hàng, vững chãi và ổn định hơn. Như vậy, thể chế sẽ không còn là điểm nghẽn, mà sẽ là động lực cho kiến tạo phát triển”- Đại biểu Mai Thị Phương Hoa nhấn mạnh.