Cho ý kiến về dự luật Đơn vị hành chính kinh tế đặc biệt (đặc khu) tại phiên họp UB Thường vụ QH sáng nay, nhiều ý kiến tranh luận xung quanh mô hình tổ chức chính quyền tại đặc khu như thế nào, nhà đầu tư được thuê đất bao nhiêu năm.
Theo dự luật lần này, ngoài 2 phương án không lập và lập HĐND, UBND, còn có phương án 3 theo hướng kết hợp các ưu điểm của 2 phương án, trên cơ sở đó sẽ lập hội đồng đặc khu và ủy ban đặc khu.
Chủ nhiệm UB Giáo dục Văn hoá Thanh thiếu niên và Nhi đồng Phan Thanh Bình cho rằng người đứng đầu đặc khu rất quan trọng, nên có tổ chức đi cùng để đánh giá giám sát. Vì vậy ông đồng ý với phương án 3, có hội đồng đặc khu nhưng đó phải là những nhân sĩ trí thức để tư vấn chứ không phải kiểm soát đơn thuần như HĐND.
 |
| Chủ nhiệm UB Giáo dục Văn hoá Thanh thiếu niên và Nhi đồng Phan Thanh Bình |
Trách nhiệm quản lý thuộc về trưởng đặc khu và văn phòng đặc khu làm nhiệm vụ tư vấn. Cần tách bạch quản lý nhà nước, quản lý chuyên môn.
“Trưởng đặc khu phải báo cáo hàng năm để hội đồng cho ý kiến. Thủ tướng chịu trách nhiệm trước QH về vấn đề điều hành 3 đặc khu này, có hội đồng tư vấn hay không là việc của Thủ tướng”, ông Bình nói và cho rằng nhân sự ở đây trình độ phải là từ phó bí thư tỉnh uỷ trở lên.
Phó chủ tịch QH Đỗ Bá Tỵ thì chọn phương án 1 theo mô hình trưởng đặc khu. “Đã nói đặc biệt là phải khác và đột phá về cơ chế chính sách và tổ chức bộ máy tinh gọn, hiệu quả, nâng cao trách nhiệm người đứng đầu. Không tổ chức HĐND ở đặc khu nhưng có HĐND cấp tỉnh giám sát”, ông nói và cho rằng trưởng đặc khu phải quyết định và chịu trách nhiệm, nếu làm sai thì đi tù.
“Tôi tin chủ trương này đã có mấy chục năm, thế giới đã làm nhiều. Đã làm thì đừng sợ, đã sợ thì đừng làm. Ban hành luật này là quyết tâm rất lớn, tôi rất đồng tình”, Chủ nhiệm UB An ninh Quốc phòng Võ Trọng Việt cũng chọn phương án 1 và lưu ý không nên cứng nhắc quá, làm gì cũng phải có cái lợi, cái mất nhưng tổng thể phải được nhiều mất ít.
Giá đất Phú Quốc đang tăng ngất ngưởng
Về cơ chế đặc thù, Phó Chủ tịch QH Phùng Quốc Hiển cho rằng dự luật chỉ mới trình ra chính sách đất đai, thuê đất, còn tài chính, ngân sách thì thế nào.
Ông băn khoăn, dường như vẫn đang theo tư duy cũ, cứ hơn mức bình thường thì cho là nổi trội, như việc chuyển từ thuê đất sang miễn giảm thì nổi trội. Đó là tư duy 30 năm trước.
 |
| Phó Chủ tịch QH Phùng Quốc Hiển |
Theo ông, đây là 3 khu đất vàng. Ví dụ như Phú Quốc, bây giờ vào đã là khó. “Việt Nam là cô gái đẹp, tất cả cơ thể chỗ nào cũng đẹp. Chúng ta phải lựa chọn bàn tay tinh túy nhất, giỏi nhất để đưa vào”, ông ví von và đề nghị phải đấu thầu để lựa chọn nhà đầu tư chiến lược thì mới có bước phát triển quan trọng, không cần thiết cho nhà đầu tư thuê đất 99 năm mà cứ theo luật 70 năm, ông nào vào được thì vào.
Với vai trò của cơ quan thẩm tra, Chủ nhiệm UB Pháp luật Nguyễn Khắc Định cho rằng, việc quy định thời hạn sử dụng đất tối đa đến 99 năm như dự thảo nhằm thể hiện tính vượt trội.
Hơn nữa, thời hạn sử dụng đất tối đa đến 99 năm chỉ được áp dụng trong phạm vi hẹp, đối với một số dự án thuộc các lĩnh vực ưu tiên, theo trình tự, thủ tục chặt chẽ và do Thủ tướng quyết định.
Do đó, ông Định khẳng định: “Đa số ý kiến Thường trực UB Pháp luật tán thành quy định thời hạn sử dụng đất tối đa là 99 năm như trong dự thảo”.
“Đang bàn đặc khu mà giá đất Phú Quốc tăng lên ngất ngưởng, tăng lên từng ngày. Bộ trưởng phải giải trình xem, nếu ưu đãi cho nhà đầu tư thuê đất thì 100 năm sau chúng ta thu được gì, phải thể hiện rõ để mọi người yên tâm”, Chủ nhiệm UB KH-CN-MT Phan Xuân Dũng đề nghị.
Nếu không đột phá, Việt Nam tụt hậu tiếp
Giải trình các ý kiến băn khoăn, Bộ trưởng KH-ĐT Nguyễn Chí Dũng cho hay, thực tế Việt Nam đang tụt hậu rất xa so khu vực, thế giới và đã bỏ qua nhiều cơ hội trong khi thế giới liên tục cải cách để tranh thủ cơ hội phát triển nhanh. Trong khu vực ta chỉ hơn Lào, Campuchia, nếu không đột phá lại nguy cơ tụt hậu tiếp.
Trả lời câu hỏi quy định như dự luật có trái Hiến pháp không, Bộ trưởng Dũng cho rằng đang có cách giải thích, cách hiểu khác nhau, cần có sự giải thích của QH hoặc UB Thường vụ QH.
 |
| Bộ trưởng KH–ĐT Nguyễn Chí Dũng |
“Quan điểm chúng tôi không trái Hiến pháp, bởi đặc khu không phải cấp chính quyền, đây là 1 thiết chế chính quyền được xây dựng thiết chế khác là trưởng đặc khu”, Bộ trưởng KH-ĐT khẳng định.
Ông cho rằng, thiết kế luật này là theo nhu cầu cuộc sống, của nhà đầu tư chứ không phải ta cho những gì ta có, ta cho cái người ta không cần, cái người ta cần ta lại không cho thì sức sống, thành công của luật không cao.
Bộ trưởng Dũng cũng cho hay, mô hình tổ chức bộ máy đặc khu có cấp chính quyền là mô hình cũ từ những năm 1980, nay đã không còn phù hợp.
Trước nhiều ý kiến như vậy, Chủ tịch QH Nguyễn Thị Kim Ngân cho rằng, việc này phải xin ý kiến Bộ Chính trị, thậm chí báo cáo TƯ.
Bà cũng lưu ý 3 đặc khu có những đặc thù khác nhau. Như Phú Quốc chưa có đặc khu, nhà đầu tư đã phải xếp hàng xin dự án và làm ăn rất hiệu quả. Vì vậy phải chọn chứ không phải tự nhiên vào đây được, còn Vân Đồn và Vân Phong thì khác. Vì vậy Chủ tịch QH đề nghị ban soạn thảo phải xây dựng 3 chương riêng cho từng đặc khu chứ không áp dụng chung.
