Vụ việc mở tờ khai xuất khẩu gạo lúc nửa đêm: VFA đề nghị kiểm tra, hủy toàn bộ tờ khai

Kim ngạch xuất khẩu gạo giảm 16,9% so với cùng kỳ năm ngoái

Sẽ xem xét điều chỉnh lại các quy định về xuất khẩu gạo

Kiến nghị bỏ điều kiện kinh doanh mua bán nợ, xuất khẩu gạo

Doanh nghiệp gửi kiến nghị lên Thủ tướng về bất cập trong khai hải quan xuất khẩu gạo

Bất thường việc mở tờ khai lúc “nửa đêm”

Ngày 10/4, Thủ tướng Chính phủ đã đồng ý cho phép xuất khẩu gạo trở lại trong tháng 4 như đề xuất của Bộ Công Thương với 400.000 tấn.

Ngay sau đó, Bộ Công Thương đã ban hành Quyết định số 1106/QĐ-BCT về việc công bố hạn ngạch xuất khẩu đối với mặt hàng gạo trong tháng 4/2020, theo đó, áp dụng hạn ngạch xuất khẩu đối với mặt hàng gạo (HS 10.06) trong tháng 4/2020 là 400.000 tấn.

Tuy nhiên, nhiều doanh nghiệp xuất khẩu gạo đã lên tiếng phản ánh về việc “Hải quan cho mở tờ khai lúc nửa đêm” khiến họ không kịp trở tay, không thể tham gia xuất khẩu gạo trong tháng 4 do không kịp đăng ký tờ khai hải quan trực tuyến.

Bàn luận về vấn đề này, Báo GD&TĐ có bài đăng "Thủ tục “đi đêm” làm khó doanh nghiệp xuất khẩu gạo" cho biết, nguyên nhân của sự việc xuất phát từ việc mở tờ khai trực tuyến lúc 0 giờ ngày 12/4.

Chỉ sau vài giờ số lượng đăng ký xuất khẩu gạo đã đủ 400 nghìn tấn. Điều này khiến nhiều doanh nghiệp xếp hàng chờ hàng tháng trời giờ phải tiếp tục “neo” các container gạo ở bến cảng.

Về các bất cập, Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VFA) đã ghi nhận tình trạng một số thương nhân đã gặp phải tình huống sau: các tờ khai đăng ký hải quan kể từ thời điểm 0h ngày 11/4 đã có sổ tờ khai và đã phân vào luồng đỏ, nhưng đến ngày 13/4, sau khi tải kiểm tra trên hệ thống hải quan cập nhật, lại thấy ngày đăng ký của các tờ khai này “tự động” bị lùi về thời điểm 10/4.

Thậm chí, có cả trường hợp các tờ khai hải quan đã có sổ tự khai nhưng chưa phân luồng, đã được ghi nhận trước đó, đến thời điểm sáng 14/4 lại bị mạng hải quan xóa bỏ khi chưa đủ 15 ngày theo quy định.

Ngoài ra còn có tình trạng sau: Trong số các thương nhân truyền được tờ khai rạng sáng 12/4, có không ít thương nhân chưa tập kết hàng ở cảng thời điểm đó hoặc tập kết chưa đủ mà chỉ truyền tờ khai để giữ chỗ.

Trong khi đó, có rất nhiều thương nhân đã tập kết hàng hóa sẵn sàng (nghĩa là đảm bảo đầy đủ điều kiện để đăng ký tờ khai chờ thông quan) ở cảng chờ xếp tàu, đóng container, thậm chí có lô hàng đã đóng container trước ngày 24/3, tính đến nay đã hơn 20 ngày lưu container lưu bãi mà vẫn chưa truyền được tờ khai hải quan…

Đáng chú ý, có nhiều doanh nghiệp đã đăng ký được số lượng xuất khẩu gạo rất lớn. Cụ thể, đó là Công ty Cổ phần Tập đoàn Intimex với số lượng gạo đăng ký xuất khẩu là 96.234 tấn; thứ 2 là Tổng công ty Lương thực Miền Nam với 38.357 tấn, thứ 3 là Công ty Cổ phần xuất nhập khẩu Kiên Giang với 35.677 tấn…

Báo Người Lao động thì có bài đăng "Khuất tất trong xuất khẩu gạo" thì lại chỉ ra một điểm bất thường, đó là trong số 40 doanh nghiệp đã mở tờ khai xuất khẩu gạo, có những doanh nghiệp đã hủy hợp đồng cấp gạo dự trữ quốc gia dù đã trúng thầu trước đó.

Cụ thể, Công ty TNHH Phát Tài trúng thầu 17.940 tấn nhưng đã từ chối ký hợp đồng với Tổng cục Dự trữ Nhà nước. Trong khi đó, doanh nghiệp này đã mở 5 tờ khai xuất khẩu gạo với hơn 13.000 tấn. Tổng Công ty Lương thực Miền Bắc cũng trúng thầu 4.500 tấn cấp gạo dự trữ nhưng cũng không ký hợp đồng, mà đăng ký xuất khẩu gần 7.200 tấn gạo.

Lãnh đạo Tổng cục Hải quan khẳng định việc mở tờ khai là khách quan

Báo Tiền Phong với bài đăng "Có bất thường khi mở tờ khai lúc 0 giờ? " đã đặt ra câu hỏi vì sao Hải quan lại mở tờ khai vào lúc 0 giờ, liệu có sự bất thường nào không, Tổng Cục trưởng Tổng cục Hải quan Nguyễn Văn Cẩn cho biết:

"Việc khai báo của doanh nghiệp hoàn toàn tự động 24/7, không phân biệt là 0h sáng hay chỉ làm giờ hành chính. Doanh nghiệp khai mọi lúc mọi nơi, không có sự can thiệp, tác động chủ quan của công chức Hải quan”.

“Chính phủ họp và Bộ Công Thương có quyết định cho xuất khẩu trở lại, thông tin này được báo chí đăng tải tức thì, rộng rãi. Tổng cục Hải quan cũng mở hệ thống tự động từ 0 giờ ngày 12/4, doanh nghiệp làm xuất khẩu nhiều rồi đều biết khai báo 24/7, kể cả 0h sáng. Việc các doanh nghiệp nói không nắm được thông tin là do họ bị động, không phải do Hải quan”, ông Nguyễn Văn Cẩn bình luận.

Trước câu hỏi “có hay không việc các doanh nghiệp này “thân” với lãnh đạo Tổng cục Hải quan hoặc được “phím” trước thông tin?”, ông Cẩn khẳng định “không thể có chuyện đó”. Bởi theo vị này, sau khi có lệnh tạm dừng xuất khẩu gạo từ 24/3, Hải quan đã dừng luôn.

Đề nghị kiểm tra, hủy toàn bộ tờ khai xuất khẩu gạo lúc 0 giờ

Theo Báo Tiền Phong, ngày 15/4, Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VFA) gửi Văn phòng Chính phủ và các bộ, ngành phản ánh nhiều bất thường trong khai báo hải quan đối với hạn ngạch 400.000 tấn gạo.

VFA đề nghị hủy toàn bộ tờ khai đã được truyền của thương nhân tại hệ thống nếu phát hiện việc khai khống số lượng, khai khống số container và số seal, không xuất trình được hàng hóa khi kiểm hóa.

Theo VFA, các thương nhân kiến nghị, trước hết, giải tỏa toàn bộ lượng gạo hàng hóa đã sẵn sàng tại các cảng. Cụ thể, tạo điều kiện cho các thương nhân khai tiếp những đơn hàng còn đang khai dở dang và cho thông quan hết toàn bộ số lượng gạo hàng hóa đã nằm trên cảng trong thời gian sớm nhất có thể (số lượng thực tế ước không vượt quá 300.000 tấn).

Cho phép xuất khẩu lại gạo nếp (mã HS 1006.30) và các mặt hàng gạo hữu cơ không giới hạn sản lượng do thực tế phân khúc này hoàn toàn không ảnh hưởng đến cân đối cung cầu lương thực trong nước.

Đối với những đơn hàng đã ký hợp đồng nhưng hàng hóa chưa sẵn sàng tại cảng, một số thương nhân tham gia báo cáo cho biết họ đang nỗ lực đàm phán với phía khách hàng nhằm hòa hoãn thời gian giao hàng, qua đó góp phần đảm bảo được mục tiêu an ninh lương thực mà Chính phủ Việt Nam đang theo đuổi giữa bối cảnh khó khăn hiện nay của Việt Nam nói riêng và thế giới nói chung.

Về hạn ngạch 400.000 tấn, các cơ quan có thẩm quyền ngay lập tức cần áp dụng biện pháp chế tài đối với các thương nhân đã truyền tờ khai nhưng không xuất trình đúng, đủ số lượng hàng hóa, số container và số seal của container hàng đã đóng xong như đã khai báo. Hủy toàn bộ tờ khai đã được truyền của thương nhân tại hệ thống nếu phát hiện việc khai khống số lượng, khai khống số container và số seal, không xuất trình được hàng hóa khi kiểm hóa.

Tổng cục Hải quan phải công khai minh bạch về thời gian mở hệ thống cho khai hải quan, có văn bản triển khai cụ thể để Cục Hải quan địa phương, Chi cục Hải quan cửa khẩu và thương nhân biết để thực hiện.

Xem xét miễn giảm thuế, giảm lãi suất ngân hàng để giúp các thương nhân vượt qua giai đoạn khó khăn chung này, tạo điều kiện cho thương nhân tiếp tục thực hiện các hợp đồng bao tiêu tiêu thụ lúa gạo với nông dân (nếu không được xem xét hỗ trợ và cho phép tiếp tục xuất khẩu thì lẽ dĩ nhiên là các hợp đồng bao tiêu này sẽ bị phá sản do thương nhân không đảm bảo được nguồn tín dụng từ các ngân hàng).

* Bài viết có sử dụng một số tư liệu của đồng nghiệp