Vào tháng trước, các quốc gia từ Maldives đến Montenegro đã phát hiện ra mặt tối của Sáng kiến “Vành đai, Con đường” của Trung Quốc, một kế hoạch trị giá hàng tỷ USD để tài trợ cho cơ sở hạ tầng ở gần 70 quốc gia.
 |
| Thủ tướng Malaysia Najib Razak gặp Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình hồi năm 2016. (Nguồn: Jason Lee / AFP / Getty Images) |
Theo The Washington Post, các cảng, đường sắt và các dự án khác đang được xây dựng bằng nguồn vốn vay từ Bắc Kinh, nhưng các chính phủ đang phát hiện ra rằng khoản nợ khổng lồ mà họ đã vay Trung Quốc chính là một cái bẫy kinh tế và chính trị. Tại sao họ lại tự “chui đầu vào rọ”? Câu trả lời, trong ít nhất một vài trường hợp, là tham nhũng.
Một bài báo trên Wall Street Journal tuần này đã đưa ra một ví dụ ấn tượng. Theo các tài liệu được các phóng viên của tờ báo này điều tra, các quan chức cấp cao của Trung Quốc đã đề nghị giúp đỡ Cựu Thủ tướng Malaysia Najib Razak thoát khỏi vụ bê bối tài chính để đổi lấy việc ký kết các dự án đường sắt và đường ống khổng lồ sẽ được các công ty nhà nước Trung Quốc xây dựng với giá cao vay từ ngân hàng Trung Quốc.
Trước đây, các phóng viên của Wall Street Journal đã tiết lộ rằng hàng trăm triệu USD từ một quỹ đầu tư nhà nước Malaysia đã chảy vào tài khoản ngân hàng của ông Najib Razak, theo điều tra của các công tố viên Hoa Kỳ và Thụy Sĩ.
Bên cạnh đó, bài báo mới đây của Wall Street Journal cho biết, trong một loạt các cuộc họp vào năm 2016, các quan chức Malaysia đã đồng ý bảo lãnh quỹ phát triển 1MDB bằng cách ký hợp đồng chi 16 tỷ USD cho một tuyến đường sắt, tương đương hơn gấp đôi mức chi phí dự kiến và 2,5 tỷ USD khác cho dự án đường ống khí đốt.
Các quan chức cấp cao của Trung Quốc, những người nói rằng họ đang hành động theo chỉ thị của Chủ tịch Tập Cận Bình, đã đưa ra một ưu ái phi thường cho Cựu Thủ tướng Najib khi nói rằng họ đang thực hiện giám sát hoạt động tổng thể của Văn phòng tờ Wall Street Journal tại Hong Kong, và sẽ trao cho ông một lượng lớn dữ liệu liên quan đến Malaysia.
Hơn nữa, các quan chức Trung Quốc này còn hứa sẽ giúp ông Najib xác định các nguồn tin người Malaysia đã tiết lộ vụ việc cho tờ Wall Street Journal và dùng quyền lực của họ để ngăn chặn các cuộc điều tra ở Hoa Kỳ và các nơi khác.
Tuy nhiên, kế hoạch này đã phản tác dụng.
Ông Najib đã ký hợp đồng với Trung Quốc, nhưng sau đó lại thua trong cuộc bầu cử vào tháng 5. Một chính phủ mới đã nhanh chóng mở cuộc điều tra hình sự và đưa ra các cáo buộc đối với ông Najib, người phủ nhận hành vi sai trái của mình.
Thủ tướng Malaysia đương nhiệm, ông Mahathir Mohamad, đã đình chỉ các dự án của Trung Quốc trong khi đến thăm Bắc Kinh, và nói thẳng thừng với Trung Quốc rằng chúng tôi không muốn một phiên bản mới của chủ nghĩa thực dân.
Việc ông Mahathir giành chiến thắng trong cuộc bầu cử cũng đã ngăn chặn những nỗ lực của Trung Quốc nhằm biến Malaysia thành con nợ, mặc dù Trung Quốc vẫn đang xây dựng một cảng lớn trên eo biển chiến lược Malacca, và một ngày nào đó có thể chứa các tàu sân bay của Trung Quốc. Nhưng cách mà chính phủ Malaysia không hề khuất phục trước Trung Quốc sẽ được các quốc gia khác lấy làm bài học về những thỏa thuận khổng lồ và không minh bạch mà chính phủ của họ đang thực hiện với Bắc Kinh.
