Vĩnh Phúc: Hồ Bắp Cải xuống cấp nghiêm trọng, tiềm ẩn nhiều rủi ro

Khu vực Hồ Bắp Cải

Hồ Bắp Cải (thuộc địa phận thị trấn Gia Khánh, huyện Bình Xuyên, tỉnh Vĩnh Phúc) được xây dựng từ những năm 1971-1972, với diện tích khoảng 10ha có nhiệm vụ cung cấp nước tưới, tiêu phục vụ sản xuất nông nghiệp trên địa bàn tổ dân phố Tam Quang, thị trấn Gia Khánh và các khu vực lân cận, đồng thời tổ chức điều tiết nước bảo vệ sản xuất và đời sống dân sinh khi có mưa lũ về.

Trước đây hồ được quản lý bởi các đơn vị khác nhau, đến năm 2019 được bàn giao cho UBND thị trấn Gia Khánh quản lý. Trải qua thời gian dài sử dụng mà không được trùng tu, bảo dưỡng, cải tạo thường xuyên khiến cho nhiều hạng mục tại hồ xuống cấp nghiêm trọng, tiềm ẩn nhiều nguy cơ mất an toàn. Nhất là vào những mùa mưa lũ.

Đã từng có nhiều đơn vị báo chí lên tiếng về vấn đề này. Nêu ra những vấn đề nổi cộm như: phần tai cống đã bị nước cuốn trôi, nước thúc xoáy ngược vào đường hạ du tạo hàm ếch lấn vào thân đường; dòng chảy xả ngầm chảy thúc vào phần đất thổ cư của các hộ gia đình sinh sống xung quanh, điều tiết hư hỏng, hoạt động không hiệu quả, nước chảy cả ngày lẫn đêm,... nhưng cho đến nay những vấn đề nêu trên vẫn còn tồn tại, thậm chí còn trở nên nghiêm trọng hơn.

Phần bờ kè của hồ vỡ nát sạt lở nghiêm trọng tạo thành hàm ếch

Nhiều hạng mục tại hồ xuống cấp, hư hỏng nặng

Nhận được đơn thư phản ánh của người dân, nhóm phóng viên đã có buổi ghi nhận thực trạng tại hồ Bắp Cải. Theo đó, nhiều hạng mục tại hồ Bắp Cải đã vỡ nát, rời rác, nhiều điểm tại cống xả sạt lở thúc thẳng vào đất của các gia đình sinh sống xung quanh. Ảnh hưởng trực tiếp tới đời sống của bà con trong khu vực.

Có thể dễ dàng thấy bằng mắt thường phần bờ kè bên hồ với kết cấu gồm đất và bê tông, sau thời gian bị bào mòn bởi rễ cây và nước khiến các tấm bê tông bị sạt trượt, nứt vỡ nhiều đoạn với tổng chiều dài khoảng 350m, nhiều đoạn đường biến dạng thành hàm ếch với nhiều kích thước khác nhau lấn vào thân đường. Địa hình khu vực dốc kèm theo kết cấu bờ kè sụt lún, rời rạc lại nằm sát khu vực dân cư tiềm ẩn nhiều rủi ro về người nhưng các phương án cảnh báo nguy hiểm tại đây vẫn còn sơ sài, chỉ có vài tấm biển thông báo mà chưa có các biện pháp nào đảm bảo an toàn.

Vị trí cống xả tràn mới cũng đã vỡ nát

Theo chia sẻ của ông Đỗ Văn Cường (trú tổ dân phố Tam Quang, thị trấn Gia Khánh): “Trước đây khi xây dựng cống xả đáy hồ Bắp Cải, người ta không thiết kế xây dựng tuyến kênh tiêu cứng thoát nước, vì vậy khi xả lũ đã làm xói lở lòng mương và gây sạt lở đất ở, làm ảnh hưởng nghiêm trọng tới các hộ dân, sinh sống hai bên bờ phía hạ lưu công trình.”

Mặc dù phần cống xả đáy này nằm trong khu vực dân sinh nhưng theo chia sẻ của người dân sinh sống tại đây kể lại, phần cống xả đáy này mỗi lần có mưa to, lượng nước tập trung về hồ lớn, dòng nước xoáy và siết gây quá tải cho tràn xả lũ và cống xả đáy của hồ. Đồng thời gây sạt lở sâu vào trong bờ đập cả mét, tạo thành hàm ếch ẩn họa nguy cơ vỡ bờ đập, tràn xả lũ cũng đã sạt lở khoảng 6m, xoáy sâu vào bờ đập. Việc sạt lở đất ở, đất canh tác tại đây diễn ra trong nhiều năm nay nhưng chưa thấy phương án xử lý triệt để vấn đề này.

“Đặc biệt, đợt mưa từ ngày 22 đến 31/5/2022, UBND thị trấn Gia Khánh đã phải tổ chức sơ tán các cụ già, trẻ nhỏ đi nơi khác để đảm bảo an toàn. Đến nay, mỗi khi mùa mưa đến, cư dân địa phương lại lo lắng, bất an trước nguy cơ lũ lụt, sạt lở.” - ông Đỗ Văn Cường cho biết.

Một số hộ dân sinh sống xung quanh luôn phải sống trong cảnh nơm nớp lo sợ, khiến họ phải làm đơn kiến nghị tới các cơ quan chức năng nhiều lần từ năm 2013 tới nay.

Do phần diện tích sạt lở đã lấn sát vào đất canh tác của các hộ gia đình khiến nhiều cây trồng của nhà gãy đổ. Những cây lớn trong vườn nhà đã trồng lâu năm, nằm sát bờ cống xả đáy. Do lo sợ việc đất xói lở có thể khiến cây cao đổ vào nhà hàng xóm nên người dân buộc phải cắt bỏ.

Chính quyền địa phương đã nhiều lần ra thông báo về việc rà soát, xác minh vấn đề, tìm hướng giải quyết nhưng sự việc vẫn tái diễn trong thời gian dài. Gần đây nhất, thị trần Gia Khánh đã phê duyệt chủ trương cải tạo, nâng cấp cống điều tiết nước theo Văn bản 86/NQ-HĐND. Nhưng không nhắc tới việc cải tạo lại bờ kè đang nứt vỡ nghiêm trọng. Theo như văn bản trên, việc cải tạo như thế chưa có sự bàn bạc thống nhất ý kiến với người dân để giải quyết gốc rễ vấn đề.

Được biết, những vấn đề trên đang ảnh hưởng trực tiếp tới người dân sinh sống trong khu vực hồ Bắp Cải nên họ có nguyện vọng được chính quyền địa phương lắng nghe ý kiến, cùng bàn bạc và đưa ra phương án cải tạo tốt nhất để giải quyết triệt để vấn đề.

Giải quyết thấu đáo những vấn đề liên quan đến lợi ích của người dân

Cũng liên quan đến những vấn đề còn tồn tại về cống xả nước của hồ Bắp Cải. Theo chia sẻ của bà Tạ Thị Loan (hộ gia đình đang sinh sống trên phần đất nằm giữa 2 cống xả tràn) cho biết: “Trước đây do cống xả tràn cũ bị vỡ, Công ty MTV Nông công nghiệp Tam Đảo đã tạm khắc phục bằng cách đào mương qua bờ đập xả lũ vào thửa đất của bà Loan (khi đập tràn cũ ở vị trí cổng chính bị vỡ).”

Điểm cống xả tràn mới hiện tại nằm trên đất của bà Tạ Thị Loan, cách cống xả tràn cũ khoảng 50m. Phần bê tông máng xả tràn hư hỏng nặng, bê tông đáy máng bị nước cuốn trôi, gây sạt lở luồng tiêu và sạt lở vào đất vườn, đất sản xuất của người dân.

Phần cống xả chạy qua khu đất nhà bà Tạ Thị Loan hướng cổng chính có thể thấy phần cống xả đáy vỡ nát, ngổn ngang, sạt lở vào sát phần đất canh tác của gia đình bà Tạ Thị Loan, nhiều cây trồng đã bị sạt lở theo đổ rạp xuống lòng cống xả

Thông tin từ phía gia đình bà Loan cung cấp, phần diện tích của cống xả mới này nằm trên phần đất canh tác của gia đình bà, được phân hợp pháp từ năm 1972, đang sử dụng ổn định ranh giới rõ ràng, gia đình đã sinh sống và trồng cây lâu năm, được chính quyền địa phương công nhận nhưng vì một vài vấn đề khách quan đến năm 2000, chính quyền địa phương cấp GCNQSDĐ cho gia đình nhưng đã bị tách mất thửa đất canh tác lâu năm (vị trí xây dựng cổng xả tràn mới).

Sau nhiều lần làm đơn kiến nghị lên chính quyền tỉnh, các sở ban nghành. Ngày 31/3/2017, gia đình bà Loan đã nhận được Văn bản số 2194/UBND-TD1 do UBND tỉnh Vĩnh Phúc ban hành về việc yêu cầu Công ty TNHH Một thành viên thủy lợi Tam Đảo khẩn trương thực hiện mục 3 tại Văn bản số 304/UBND-NN1 ngày 16/01/2015 của UBND tỉnh (yêu cầu đo đạc tách diện tích kênh tiêu tràn theo thiết kế) và thực hiện kè kiên cố để khi xả tràn không ảnh hưởng đến việc sử dụng đất của bà Tạ Thị Loan,...) và giao UBND huyện Bình Xuyên (tỉnh Vĩnh Phúc) xét công nhận quyền sử dụng đất đối với diện tích đất còn lại (sau khi trừ diện tích làm kênh tiêu tràn) cho hộ bà Tạ Thị Loan…”.

Theo gia đình bà Tạ Thị Loan, việc đó là không thỏa đáng. Vì cùng một thửa đất, cùng loại đất, một chủ sử dụng nay tách ra thành hai thửa, hai chủ sử dụng mà không có phương án giải phóng mặt bằng, hỗ trợ, đền bù.

Qua đơn thư của người dân, có 2 vấn đề nổi cộm cần làm rõ. Thứ nhất về công tác cải tạo hồ Bắp Cải, chính quyền cần lắng nghe ý kiến, cùng bàn bạc với người dân để đưa ra phương án cải tạo tốt nhất, giải quyết triệt để vấn đề. Những cải tạo này phải sát với thực tế dân sinh, phải theo thiết kế đúng kỹ thuật mới mang lại hiệu quả lâu dài và đảm bảo an toàn cho người dân. Mọi công tác cải tạo cần được công khai, minh bạch để người dân cùng tham gia giám sát, tránh lãng phí ngân sách địa phương nói riêng và Nhà nước nói chung.

Thứ hai, việc cải tạo phải đảm bảo hài hòa lợi ích cũng như tài sản của người dân. Đặc biệt là những vấn đề liên quan đến đất ở và đất canh tác hợp pháp của người dân trên địa bàn.

Chúng tôi sẽ tiếp tục thông tin tới bạn đọc!