Về Hà Nội thăm làng cốm Mễ Trì đậm nét tinh hoa

Thưởng thức nét đẹp bình dị của sen Hà thành

Giới trẻ hào hứng nghe hát ca trù ở chợ sách cũ Hà thành

Với mục đích làng cốm Mễ Trì trở thành địa điểm thăm quan, chứa đựng dư âm trong đời sống, mang nét ẩm thực hoài cổ trong chương trình Du lịch Văn hóa làng nghề của Thủ đô Hà Nội, ngày 2/10/2016 vừa qua, ngày hội văn hóa cốm Mễ Trì đã được tổ chức nhằm quảng bá sản phẩm với khách du lịch.

Có lẽ không ai từng đặt chân đến mảnh đất Thủ đô "ngàn năm văn hiến" mà lại chưa một lần được nghe người Hà Thành kể nhau nghe câu chuyện về đặc sản cốm làng Vòng. Hương cốm đã làm nên những ý thơ, gợi lên cái chân chất, mộc mạc của làng quê Hà Nội. Cùng với cốm làng Vòng, còn có cốm Mễ Trì (Từ Liêm — Hà Nội) bằng hương sắc của riêng mình đã tạo nên cái hồn, đượm chất tinh hoa của làng Việt.

Cứ vào đầu thu, hầu như nhà ai trong làng Mễ Trì cũng làm cốm. Đây là một trong những món ăn nổi tiếng của làng Mễ Trì nói riêng và của mảnh đất Hà Thành nói chung. Hương vị mộc mạc ấy đã làm say lòng biết bao kẻ đến, người đi, để rồi ai đó đã từng được thưởng thức thì sẽ nhớ mãi không quên...

Cô Trịnh Thị Kim Tiến (áo dài), một du khách đến dự ngày hội văn hóa cốm Mễ Trì cho biết, "cốm Mễ Trì mang hương vị riêng biệt của làng quê Việt Nam. Hạt cốm dẻo và rất thơm, tạo nên hương vị đặc trưng. Người làm nghề cốm tại đây vừa khéo tay lại vừa nhiều kinh nghiệm và mang cái duyên dáng của Hà Nội cổ xưa..".

Thu này về với làng Mễ Trì, từ đầu làng đến cuối ngõ, nhịp chày giã cốm tạo nên những âm thanh mộc mạc, dân dã. Những cơn gió thu mang theo hương cốm cứ lan tỏa, bay đi khắp làng. Có lẽ thật khó tìm đâu khác trên mảnh đất Hà Thành phồn hoa này một chốn yên bình, nên thơ và ấm cúng đến vậy.

Dù cuộc sống có muôn ngàn đổi thay nhưng đến nay làng nghề vẫn giữ được những nét tinh túy cổ xưa, tạo nên cái hồn riêng cho làng. Điểm tạo nên sự khác biệt cho cốm Mễ Trì chính là nguyên liệu, bởi nó là lúa chiêm nên hạt cốm mỏng, dẻo và rất thơm, tạo nên hương vị đặc trưng, rất riêng của cốm Mễ Trì.

Để làm nên một mẻ cốm ngon, người làm phải thực sự khéo tay, nhiều kinh nghiệm. Bác Ngô Thị Hoa, một người dân Mễ Trì cho biết, "cốm được làm ra từ các loại lúa khác nhau, nhưng thơm và ngon nhất vẫn là cốm nếp cái hoa vàng. Hiện nay diện tích trồng nếp ở Mễ Trì không còn nữa nên người ta phải lấy ở Bắc Ninh, Bắc Giang, Vĩnh Phúc về để làm cốm".

Người làm cốm thường chọn lúa mùa (từ rằm tháng 7 âm lịch đến hết tháng 9 âm lịch). Ngày trước, do gặt lúa sớm nên có thêm một mẻ “cốm mùa hạ”. Cốm Mễ Trì thường sử dụng lúa ở khu vực cánh đồng Gôi (Dịch Vọng, Từ Liêm).

Cốm Mễ Trì thường sử dụng lúa nếp cái hoa vàng, chọn bông lúa non bấm ra sữa, các hạt đều nhau thì mới tạo nên những mẻ cốm xanh, ngon, ngọt và dẻo. Nếu chọn lúa già một chút thì cốm sẽ cứng, không đảm bảo màu sắc cho sản phẩm.

Người làm nghề giỏi phải biết chọn lúa và gặt đúng thời điểm. Ngày nay, người làm cốm không còn vất vả như xưa bởi sự hỗ trợ của máy móc, nhưng không phải vì thế mà nó mất đi cái riêng, cái vốn có của nó nhưng hiện nay ở Mễ Trì vẫn còn một số hộ sản xuất, làm cốm theo quy trình thủ công, bằng chính các bàn tay khéo léo của người dân.

Thông thường một mẻ cốm rang thủ công mất khoảng hơn một giờ đồng hồ. Người rang phải luôn chú ý, không được cho to hoặc nhỏ lửa, tránh làm cốm chín ép. Hơn nữa luôn phải đảo đều tay, đảm bảo tất cả các hạt cốm đều phải chín.

Sau khi rang chín, cốm sẽ được làm nguội rồi cho vào cối giã. Khi giã cần tẩm thêm một chút nước vừa phải thì hạt cốm sẽ không bị gãy và nát. Một mẻ lúa sữa non khoảng 10kg sẽ tạo thành khoảng 2kg cốm. Khi giã xong, cốm sẽ được gói trong hai lớp lá rồi buộc bằng những sợi rơm vàng. Lớp bên trong là lá ráy xanh mát nên nó sẽ giữ cốm không bị khô và không phai nhạt màu xanh ngọc. Lớp ngoài là lá sen có hương thơm thoang thoảng.

Do cốm là món ăn đặc trưng mang hương vị Hà thành nên cần phải bảo quản kỹ, tranh thời tiết khô hanh mới giữ được độ dẻo, bùi. Cốm ngày nay không chỉ là món ăn bình dân, mà nó còn kết hợp với những món ăn sang trọng, tạo hương vị trong những món ăn vừa dân dã vừa sang trọng, e ấp nét tinh khiết. Và người ăn cốm cũng phải tinh tế khi thưởng thức thì mùi vị của cốm mới đọng lại được và mới cảm nhận được độ thơm, ngon đặc trưng của cốm…