"Tăng nặng hình phạt là mầm mống cho tội phạm mới. Hệ thống hình phạt nhẹ tội phạm ít". PGS - TS - Trung tướng Trần Văn Độ nhận định.
Hình phạt phạt tỷ lệ thuận với tội phạm
Mặc dù chưa có thống kê chính thức, nhưng tình trạng giết người, giết người thân rồi tự sát xảy ra ngày càng nhiều, với tính chất nghiêm trọng, đặc biệt nguy hiểm, khiến cho những người có lương tri không thể không day dứt.
Vì sao trong một xã hội phát triển văn minh con người lại có cách hành xử bạo lực đến như vậy?,
Là người từng giảng dạy và nghiêu cứu sâu sắc về luật Hình sự cũng như tội phạm học; Trung tướng Trần Văn Độ (nguyên Chánh án Tòa án Quân sự Trung ương, Phó Chánh án Tòa án nhân dân tối cao) nêu quan điểm: Rất nhiều vụ án mạng đau lòng xảy ra trong thời gian qua, vợ giết chồng rồi ôm hai con tự tử, hay như vụ án cha sát hại con rồi tự tử....
Đó thực sự là điều nhức nhối và ám ảnh. Khi xảy ra những vụ án mạng như vậy thường dư luận cho rằng, dã man, hết tính người, hoặc chế tài không nghiêm.
Giết người là tử hình, tham nhũng tử hình sao lại nói chế tài không nghiêm, chưa đủ mạnh?
Chúng ta cần thay đổi cách nhìn khác đó là, nếu vụ án mạng xảy ra, cần phải xét tới nguyên nhân, bối cảnh xã hội, môi trường sống, môi trường làm việc của người phạm tội để thấy rõ hành vi giết người của họ là do bộc phát, do tâm lý bị dồn nén, do thần kinh bị kích động mạnh.
Phải tìm ra nguyên nhân sâu xa, có thể do mâu thuẫn mà người trong cuộc không thể giải quyết được; Tìm hiểu về môi trường sống trong gia đình, môi trường giáo dục, xã hội, cơ quan.
Để từ đó, rút ra nguyên lý phòng chống tội phạm có hiệu quả.
Một thực tế cho thấy, hình phạt rất nặng, như chung thân, tử hình, thế nhưng, tội phạm lại không có chiều hướng giảm, trái lại tỉ lệ thuận với hình phạt. Vậy mấu chốt vấn đề nằm ở đâu?
 |
| PGS -TS- Trung tướng Trần Văn Độ, trao đổi với PV Phapluatplus.vn. |
Thực tế, nhiều người phạm tội trong trạng thái u uất, không lối thoát, do những mâu thuẫn xung đột trong môi trường làm việc mà tự họ không thể giải quyết được.
Hay đơn giản có trường hợp làm cả đời cũng không đủ ăn, trong khi tình trạng tham nhũng tràn lan dẫn đến sự chênh lệch về giàu nghèo rất lớn, đó là những tiêu cực tác động tới tâm lý người phạm tội.
Nếu chúng ta chú trọng tới công bằng xã hội, vấn đề người giàu, người nghèo không quá chênh lệch, hoặc những mâu thuẫn được sẻ chia và giải quyết kịp thời, đó mới thực sự là phòng chống tội phạm.
Nói cách khác, phải tạo môi trường gia đình, môi trường xã hội phải lành mạnh, cải thiện môi trường sống, đừng đợi đến khi người ta trầm cảm dẫn đến phạm tội rồi đem ra bỏ tù. Đó không phải là cách giải quyết, cũng không phải chấn áp tội phạm.
Ở nước ngoài không may xảy ra tai nạn giao thông làm chết người, họ ngồi lại với nhau, bồi thường cho gia định nạn nhân, nhưng ở Việt Nam dứt khoát phải đi tù.
Bỏ tù một người biết bao hệ lụy kèm theo, khi gia đình họ tan nát, con cái họ không thể ngẩng mặt lên được, bởi lẽ, lý lịch ghi có cha là tội phạm. Và đó là mầm mống cho tội phạm kế tiếp.
Dư luận xã hội méo mó
Nhìn nhận về một hiện tượng xã hội, Trung tướng Độ cho rằng, Dư luận xã hội nhiều khi méo mó.
Không phải tất cả những đối tượng giết người đều là sát thủ máu lạnh. Có vụ án giết người do trầm cảm, tự kỷ, loạn thần, có vụ do bộc phát...
Mới đây án mạng từ vụ nổ súng sát hại Giám đốc rồi tự sát xảy ra tại Bắc Giang; hay vụ án mạng giết vợ sắp cưới mà cả hai đều là giáo viên..; trong trường hợp này, người phạm tội trong trạng thái thần kinh bị dồn nén, thiếu kiềm chế, thiếu kiểm soát bản thân.
Đó là một trạng thái tâm lý. Vì vậy không thể đánh đồng họ là sát thủ máu lạnh.
Cũng không phải chế tài càng mạnh thì tội phạm sẽ thuyên giảm.
Tôi lấy ví dụ, chúng ta từng xét xử bỏ tù, thậm chí là tử hình những cán bộ tha hóa, biến chất, tham nhũng.
Thế nhưng, tội phạm tham nhũng ngày càng nhiều, bắt nơi này, nơi khác lại xuất hiện nhiều hơn, tinh vi hơn.
Việc bắt bỏ tù tội phạm tham nhũng hiện nay chỉ là giải pháp tình thế, chữa phần ngọn, phần gốc nó vẫn sinh trưởng ra những cây sâu, cây bệnh.
Vấn đề quan trọng cần chăm sóc cây đó để nó không thể sinh ra cành sâu.
Tăng nặng hình phạt không thể giảm hay ngăn ngừa tội phạm, mà cần trú trụng tới bối cảnh xã hội, môi trường sống, đó chế độ đãi ngộ, mức thu nhập cũng là một trong những yếu tố căn bản để ngăn ngừa mọi loại tội phạm.. Cần nhận thức rằng, việc xử lý chỉ là biện pháp cuối cùng.
Phạm tội trong trạng thái tâm lý bị dồn nèn hay thần kinh bị kích động mạnh?
Theo đó, Ngày 2/5, tại Trạm trộn bê tông của công ty Cổ phần bê tông Giang Ninh, có trụ sở tại thôn Hàm Long, xã Tiền Phong, huyện Yên Dũng, Bắc Giang đã xảy ra vụ nổ súng làm chết 1 người, bị thương 1 người.
Cụ thể, khoảng 8h cùng ngày, chị Lương Thị Lan Anh (44 tuổi, trú ở xã Dĩnh Kế, TP Bắc Giang), là Giám đốc Công ty Giang Ninh và ông Lương Thế Vinh (54 tuổi, trú ở thị xã Đông Triều, Quảng Ninh), là Phó Giám đốc cùng họp với nhau tại phòng làm việc của ông Vinh.
