Ở Thụy Sỹ hiện đang có chuyện pháp lý chưa từng thấy trong lịch sử.
Ở Thụy Sỹ hiện đang có chuyện pháp lý chưa từng thấy trong lịch sử. Nó là một cuộc chiến về uy quyền pháp lý tối cao và tạo ra cái lệ pháp lý mới mà không biết tốt hay không tốt đối với đất nước này. Bản chất vấn đề liên quan thật ra không đáng được chú ý đến bằng khía cạnh pháp lý của vụ việc.
 |
| Ở Thụy Sỹ, một cặp vợ chồng có hôn thú bị đánh thuế thu nhập gộp. |
Thụy Sỹ là đất nước lập pháp bằng cả phương cách trưng cầu dân ý thường xuyên nhất. Không có đất nước nào khác trên thế giới ngoài Thụy Sỹ mà chuyện từ nhỏ đến lớn đều có thể dễ dàng được đưa ra trưng cầu dân ý. Dân chủ trực tiếp như thế được đề cao ở đất nước này.
Chỉ cần tập hợp được một số lượng nhất định chữ ký ủng hộ của người dân cho sáng kiến lập pháp nào đấy, là cuộc trưng cầu dân ý về dự luật được tiến hành, và trưng cầu dân ý được coi là cách thể hiện quyền lực cao nhất.
Năm 2016, một đảng phái chính trị ở Thụy Sỹ khởi xướng trưng cầu dân ý về “huỷ bỏ đánh thuế hôn nhân” như đúng cụm từ được đảng này sử dụng. Ở phía sau đấy mà một bộ luật khác mà đảng này muốn vô hiệu hoá.
Cụ thể như sau: Theo luật pháp hiện hành của Thụy Sỹ, một cặp vợ chồng có hôn thú bị đánh thuế thu nhập gộp, tức là thu nhập của cả vợ và chồng được cộng lại đánh thuế chung. Vì thu nhập càng cao thì mức độ bị tính thuế và phải nộp thuế càng lớn.
Trong khi đó những đôi chung sống với nhau nhưng lại không đăng ký kết hôn thì không bị gộp chung thu nhập; mà từng bên bị tính thuế và đánh thuế, như thế cả hai đều không phải nộp thuế nhiều như trong trường hợp họ kết hôn với nhau. Cơ quan thuế Thụy Sỹ đưa ra một con số về số cặp chung sống không hôn thú để làm cơ sở thông tin cho cử tri.
Con số này không lớn. Đảng kia kiến nghị huỷ bỏ bộ luật đánh thuế kia vì cho rằng như thế rất bất lợi và không công bằng với những cặp chung sống với nhau có hôn thú. Kết quả cuộc trưng cầu dân ý là 50,8% cử tri bác bỏ dự luật của đảng kia.
Đảng này sau đấy kiện lên tòa án hiến pháp và đưa ra bằng chứng là phía chính phủ Thụy Sỹ đã không cung cấp thông tin chính xác về số lượng những cặp đôi chung sống với nhau không có hôn thú, cho rằng trên thực tế còn lớn hơn nhiều. Chính phủ Thụy Sỹ xác nhận điều này nhưng bác bỏ cáo buộc về chủ ý và cho rằng đấy chỉ là sai sót về kỹ thuật.
Tòa án hiến pháp Thụy Sỹ chấp nhận khiếu kiện của đảng kia và tuyên bố huỷ bỏ kết quả cuộc trưng cầu dân ý năm 2016, lập luận rằng con số nhỏ kia chi phối rất đáng kể tâm lý của cử tri khi quyết định bỏ phiếu trong cuộc trưng cầu dân ý; và tỷ lệ chênh lệch trong kết quả trưng cầu dân ý không thể đảm bảo rằng nếu cử tri biết rõ số lượng liên quan lớn hơn nhiều thì vẫn bỏ phiếu đưa lại kết quả như năm 2016.
Phán quyết của tòa án này có giá trị như luật. Kết quả cuộc trưng cầu dân ý cũng có giá trị như luật. Đành rằng tòa đưa ra lý do để biện minh cho phán xử nhưng trên thực tế và trong thực chất vẫn là tòa bác bỏ luật cao nhất ở đất nước này là trưng cầu dân ý.
Thụy Sỹ chưa khi nào xảy ra tình huống như thế trong lịch sử đất nước đến nay. Trên lý thuyết không loại trừ có cuộc trưng cầu dân ý về quyết định của tòa án nói chung và cả của tòa án hiến pháp liên bang nói riêng; nhưng không có quy định trong luật pháp hiện hành là tòa án có quyền bác bỏ cả kết quả của cuộc trưng cầu dân ý.
Vậy là một cái lệ pháp lý mới đã hình thành, mở đường cho tới đây sẽ có không ít lần tòa án phải phán xử về kết quả của các cuộc trưng cầu dân ý khác nữa. Như thế tốt hay xấu, đúng hay sai, nên hay không nên là chuyện khác. Đáng nói đến là nguy cơ bùng phát cuộc hỗn chiến pháp lý dai dẳng như trong vòng luẩn quẩn mãi không có lối thoát.
