Nhà nghiên cứu Hoàng Anh Tuấn cho rằng, sau khi Hội nghị Thượng đỉnh lần thứ 2 giữa Tổng thống Mỹ Donald Trump và Chủ tịch Triều Tiên Kim Jong Un kết thúc, nhiều người tỏ ra “buồn” và “tiếc nuối” vì không có thỏa thuận nào được ký kết. Tuy nhiên, nhìn tổng thể, “không bên nào mất gì, thậm chí những người tham gia trực tiếp và cao nhất ở tiến trình này như Tổng thống Trump và Chủ tịch Kim lại là những người được nhiều nhất!
 |
| Phái đoàn Mỹ - Triều Tiên tại hội nghị thượng đỉnh tại Hà Nội. |
Khi không đạt được thỏa thuận lại là lúc được nhiều nhất
Làm rõ nhận định của mình, ông Tuấn chỉ ra rằng, nghe kỹ phần họp báo lúc 14h00 ngày 28/2/2019 của Tổng thống Trump, rõ ràng Mỹ và Triều Tiên đã đạt được cái cần đạt: Tổng thống Trump được Chủ tịch Kim đảm bảo sẽ không có các vụ thử hạt nhân và tên lửa nữa trong tương lai khi hai bên tiến hành đàm phán. “Đổi lại”, Tổng thống Trump cam kết sẽ không thắt chặt thêm cấm vận. “Điều này có nghĩa Tổng thống Trump tạm thời “đóng gói”, không phải lo đối phó với câu chuyện Triều Tiên ít nhất trong 2 năm tới cho đến hết nhiệm kỳ của mình, trong khi lại chẳng “mất gì”. Việc hứa không cấm vận thêm cũng không phải “quà” hay nhượng bộ vì thực tế các lệnh cấm vận liên tục của Liên hợp quốc trong hai chục năm qua đã quá hà khắc và cũng chẳng thắt chặt thêm được bao nhiêu”, ông Tuấn phân tích.
Nhà nghiên cứu này cũng chỉ ra rằng Mỹ và Triều Tiên dừng để tiếp tục đàm phán trong bầu không khí khá thân thiện, tôn trọng nhau, chứ không phải là đàm phán đổ vỡ và hai bên quay trở lại vạch xuất phát. Điều này cho thấy bản thân câu chuyện đàm phán phi hạt nhân hóa trên bán đảo Triều Tiên là hết sức khó khăn. “Hơn hai chục năm qua, qua bốn đời Tổng thống, các cuộc đàm phán hoàn toàn bế tắc. Do đó sẽ hết sức phi thực tế nếu đặt quá nhiều kỳ vọng vào sự đột phá vì thực tế hai bên mới chỉ đàm phán cấp cao trực tiếp có 8 tháng, tính từ thời điểm cuộc gặp thượng đỉnh lần thứ nhất tại Singapore tháng 6/2018”, ông Tuấn nói.
Thậm chí, nhà nghiên cứu này cho rằng, “thực ra, khi không đạt được thỏa thuận nào lại chính là lúc hai bên đạt được nhiều nhất”! “Còn nhớ khi tại Singapore khi hai bên đạt được thỏa thuận, thì cũng là lúc cả Tổng thống Trump lẫn Chủ tịch Kim đều chịu sức ép và phê phán ghê gớm trong nước vì “nhượng bộ” đối phương quá nhiều. Khi dừng đàm phán, ông Trump muốn gửi thông điệp đến những người hoài nghi trong đảng Cộng hòa, những người chỉ trích trong giới truyền thông, cũng như lãnh đạo đảng dân chủ đối lập tại cả 2 viện của Quốc hội vốn chỉ trích Tổng thống hết sức quyết liệt trong mấy tháng qua liên quan đến đề cử Thẩm phán Tòa án Liên bang Tối cao Brett Kavanagh, việc “đóng cửa” một phần Chính phủ, rồi sắc lệnh khẩn cấp của Chính phủ chi tiền xây dựng hàng rào biên giới phía Nam.
Thông điệp đó là: Tổng thống Trump là người ra quyết định nhanh, nhưng tính toán kỹ lưỡng, chuẩn mực, không vội vàng, hấp tấp như mô tả của giới truyền thông hay phe đối lập”, ông Tuấn nhận định. Điều này, theo ông, sẽ giúp Tổng thống Trump có thêm sự ủng hộ tiếp tục, sự tin tưởng của lãnh đạo đảng, các nghị sĩ Cộng hòa cũng như cử tri để chuẩn bị cho các cuộc đấu sắp tới với Hạ viện do Đảng Dân chủ kiểm soát, đồng thời hướng tới mục tiêu xa hơn là tái cử năm 2020.
Đích nhắm tới là Trung Quốc?
Đặc biệt, theo ông Hoàng Anh Tuấn, phi hạt nhân hóa trên bán đảo Triều Tiên là mục tiêu quan trọng, nhưng ông Trump chưa vội vàng mà cái đích nhắm tới là Trung Quốc, là kết quả đàm phán thương mại cấp cao giữa ông và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình. “Trước đây các Tổng thống Mỹ muốn tìm cách xử lý câu chuyện thương mại và các mâu thuẫn khác với Trung Quốc nhưng gần như không thể được. Mỗi khi Mỹ chuẩn bị “cứng rắn” với Trung Quốc thì tình hình trên bán đảo Triều Tiên bỗng “đột ngột căng thẳng” và Mỹ buộc phải “cầu cạnh” Trung Quốc giúp hòa giải để làm dịu tình hình trên bán đảo Triều Tiên. Tuy nhiên, cách tiếp cận Triều Tiên của Tổng thống Trump thì khác hẳn. Trước khi áp thuế với Trung Quốc vào 6/2018, ông Trump đi vào hòa dịu với Triều Tiên trước. Khác với các lần trước, trong suốt quá trình căng thẳng quan hệ với Trung Quốc lần này, tình hình trên Bán đảo Triều Tiên lại hết sức ổn định”, ông Tuấn nhận định.
Theo nhà nghiên cứu này, đây là điều ông Trump rất cần khi đi vào cuộc đàm phán quyết định trong vòng một tháng tới với Trung Quốc, mà đỉnh cao là cuộc gặp cấp cao giữa ông và Chủ tịch Tập Cận Bình tại Florida cuối 3/2019, trong đó Trung Quốc buộc phải tính toán có hay không trong việc nhân nhượng các vấn đề cốt lõi: “Một là, Tổng thống Trump và ê kíp sẽ không chịu sức ép vì bị chỉ trích ở trong nước về thỏa thuận (nếu đạt được) với Triều Tiên và giờ đây họ có thể tập trung và dồn toàn bộ nỗ lực vào đàm phán với Trung Quốc. Hai là, thông điệp với Trung Quốc là nếu Trung Quốc không nhân nhượng đủ lớn, đủ hấp dẫn thì sẽ không có bất kì thỏa thuận nào. Đây sẽ là “đòn tâm lý” và sức ép rất lớn lên phía Trung Quốc, đó là Trung Quốc sẽ chịu rủi ro rất cao khi không có thỏa thuận. Ba là, Tổng thống Trump cũng chuẩn bị trước cho dư luận Mỹ và thế giới là tuy hy vọng, tuy có những tín hiệu tích cực nhưng không nên đặt quá nhiều kỳ vọng, cũng như gánh nặng buộc phải thành công cho ông và ê kíp của mình. Mỹ đã sẵn sàng cho kịch bản không có thỏa thuận với Trung Quốc”, ông Tuấn nói.
Theo nhà nghiên cứu này, trong trường hợp đạt được thỏa thuận với Trung Quốc thì ông Trump sẽ “đủng đỉnh” vì có sức mạnh mới để tiếp tục ép ông Kim có những nhượng bộ lớn hơn. Trường hợp, không có thỏa thuận với Trung Quốc lẫn Triều Tiên thì ông Trump vẫn ung dung bước vào cuộc chiến tái tranh cử năm 2020.
