Ninh Bình là tỉnh không những được thiên nhiên ưu ái khi có một vị trí thuận lợi cùng cảnh quan thiên nhiên hấp dẫn với nhiều khu danh thắng nổi tiếng mà còn là vùng có nhiều hệ thống các di tích lịch sử - văn hóa phong phú, đa dạng. Tuy nhiên, việc bảo tồn, trùng tu các di tích này đang gặp nhiều khó khăn.
Ninh Bình là một tỉnh nằm ở đồng bằng Bắc Bộ với địa hình vừa có đồng bằng, đồi núi, sông biển. Dân số hơn 90 vạn người, diện tích rộng 1400km2. Ở từng khu vực địa lý hành chính đều dày đặc các dấu ấn văn hóa truyền thống được thể hiện ở các công trình kiến trúc như đình, chùa, miếu, phủ, lăng mộ, các làng nghề thủ công truyền thống… cùng với phong tục tập quán, lễ hội dân gian đa dạng, mang đậm màu sắc Việt.
Tuy nhiên, hoạt động bảo tồn, tu bổ, bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa ở tỉnh Ninh Bình hiện nay còn gặp nhiều khó khăn và bất cập.
Do nguồn kinh phí hạn hẹp, một số địa phương đang còn trông chờ vào Nhà nước. Di tích được Nhà nước xếp hạng bị xuống cấp thì trông chờ vào ngân sách Nhà nước hỗ trợ. Trong khi đó lại huy động nhân dân đóng góp cho việc tu sửa những công tình chưa được Nhà nước xếp hạng. Việc tu sửa, xây dựng các công trình di tích bằng nguồn vốn xã hội hóa nhiều khi chưa đảm bảo chuyên môn.
Di sản văn hóa là tài sản của cha ông một thời để lại cho con cháu. Đó là một phần quan trọng trong sự giàu có và bền vững trong nền văn hóa của một đất nước. Có không ít nhà văn hóa nhận xét rằng, những “báu vật sống” đang có nguy cơ dần dần biến mất nếu chúng ta không bảo vệ, giữ gìn và phát huy giá trị văn hóa truyền thống một thời.
 |
| Đình Vân Thị - Một trong khá nhiều di tích khác của tỉnh đang trông chờ kinh phí của Nhà nước để được tôn tạo, tu bổ lại |
Nhiều di tích lịch sử chưa được tôn tạo, tu bổ như: Khu lăng mộ vua Đinh Tiên Hoàng, khu lăng mộ vua Lê Đại Hành, Đình làng Vân Thị, Đình Trai, Đình Yên Trạch, Đình Ngô Hạ Khê…
Riêng ở xã Gia Tân đã có tới 3 ngôi đình được xếp hạng cấp Quốc gia là Đình Vân Thị, Đình Trùng Hạ và Đình Trùng Thượng. Tuy nhiên, đến nay mới chỉ có đình Trùng Thượng được tu sửa hoàn thiện. Đình Trùng Hạ hiện đang làm thì bị bỏ dở dang, Đình Vân Thị hoàn toàn chưa được triển khai vì thiếu kinh phí. Đây chỉ là một trong số rất nhiều những di sản văn hóa, lịch sử khác của tỉnh đang bị xuống cấp và vẫn cố gắng chờ đợi để được trùng tu, tôn tạo lại.
Theo kết quả kiểm kê di tích trên địa bàn, hiện nay Ninh Bình có 1.499 di tích. Trong đó có 329 di tích đã được xếp hạng, 79 di tích cấp quốc gia, 250 di tích cấp tỉnh, 260 lễ hội. Đó đều là những di sản có giá trị cao, đa dạng, phong phú, mang tính tổng hợp và độc đáo. Các di tích đặc biệt quan trọng có khả năng hấp dẫn, thu hút lượng lớn khách di lịch, đóng góp giá trị không nhỏ cho nền kinh tế của tỉnh.
Ông Trịnh Văn Hiếu, Trưởng phòng Di sản (Sở Văn Hóa – Thể thao & Du lịch tỉnh Ninh Bình) cho biết: “Toàn tỉnh có tới gần 1500 di tích. Hiện, có tới 60-70% các hạng mục đang đều bị xuống cấp. Trong khi đó, nguồn ngân sách của tỉnh giành cho việc chống xuống cấp là rất hạn chế. Việc tôn tạo thì hầu như là không có do ngân sách eo hẹp. Chỉ những di tích thực sự có giá trị cao, xuống cấp nặng thì mới được ưu tiên hơn để làm trước”.
