Thượng nghị sĩ Mỹ John McCain, một người bạn lớn của Việt Nam, vừa qua đời ở tuổi 81 sau hơn một năm chống chọi với căn bệnh ung thư ác tính.
Theo thông báo từ văn phòng của ông, TNS McCain qua đời lúc 16h28 giờ Phoenix ngày 25/8.
Ông đã chiến đấu với căn bệnh ung thư não ác tính từ tháng 7/2017 và đã không còn xuất hiện ở Quốc hội Mỹ kể từ đầu năm nay.
Gần nửa thế kỷ trong nền chính trị lớn
Dù phải chữa trị căn bệnh hiểm nghèo trong hơn một năm qua, ông vẫn xuất hiện để bỏ phiếu bác nỗ lực định xóa bỏ đạo luật y tế Obamacare của chính phe Cộng hòa năm ngoái.
 |
| John McCain trong một cuộc vận động ở North Carolina năm 2008. Ảnh: Reuters. |
Sinh ra trong một gia đình danh giá với cả cha và ông nội đều là đô đốc hải quân 4 sao, McCain đã mang tên tuổi nổi tiếng của mình tới cả chiến trận cũng như là các cuộc đấu chính trị trong suốt hơn nửa thế kỷ.
John McCain từng tham chiến và bị bắt làm tù binh trong chiến tranh Việt Nam. Nhưng sau chiến tranh, ông cùng với các cựu binh như các cựu thượng nghị sĩ John Kerry, Jim Webb, Chuck Hagel cầm ngọn cờ đầu trong thúc đẩy bình thường hóa quan hệ Việt - Mỹ. Ông là tiếng nói quan trọng ở Thượng viện trong nhiều quyết định mang tính bước ngoặt cho quan hệ song phương.
Mẹ ông, Roberta McCain, là người truyền cảm hứng cho ông theo đuổi con đường chính trị. Sau khi giải nghệ khỏi Hải quân, ông thắng cử hai nhiệm kỳ Hạ viện, từ 1983-1987, và sáu nhiệm kỳ ở Thượng viện Mỹ.
McCain là nghị sĩ của phe Cộng hòa nhưng trong cả sự nghiệp chính trị của mình đã rất nhiều lần thể hiện những quan điểm trung lập, sẵn sàng đưa ra những quyết định khác với quan điểm của lãnh đạo đảng Cộng hòa khi ông thấy cần.
 |
| Thượng nghị sĩ John McCain và Thượng nghị sĩ John Kerry (trái) tại buổi lễ khi Tổng thống Bill Clinton công bố bình thường hóa quan hệ Việt - Mỹ tháng 7/1995. Ảnh: AP. |
Ông cũng hai lần ra tranh cử chạy đua vào Nhà Trắng vào các năm 2000 và 2008 nhưng cả hai lần đều thất bại - lần đầu là thua trước George W. Bush trong cuộc đua sơ bộ phe Cộng hòa, lần hai là thất bại trước TNS Barack Obama của phe Dân chủ.
Tháng 9 năm ngoái, khi hỏi về căn bệnh ung thư ác tính của mình, McCain dường như chấp nhận đó là một phần của số phận: "Mỗi cuộc đời đều sẽ phải kết thúc, dù cách này hay cách khác".
Khi Jake Tapper của CNN hỏi ông muốn mình được nhớ tới như nào, McCain trả lời: "Ông ta đã phụng sự đất nước và không phải lúc nào cũng hành xử đúng. Đã mắc rất nhiều sai lầm. Có rất nhiều lỗi sai, nhưng ông ta phụng sự đất nước. Và tôi hy vọng chúng ta có thể thêm 'một cách danh dự' vào nhận xét đó".
Vợ của McCain, bà Cindy viết trên Twitter: "Trái tim tôi tan vỡ. Tôi quá may mắn khi được sống với hành trình yêu người đàn ông tuyệt vời này suốt 38 năm. Ông rời đi giống như cách ông vẫn sống: bằng lựa chọn của mình, ở nơi mà ông yêu nhất và xung quanh là những người yêu thương".
Đối đầu với Donald Trump
Tổng thống Donald Trump, người thường xuyên có những chỉ trích công khai với ông McCain, cũng tweet: "Tôi gửi sự cảm thông và kính trọng sâu sắc nhất tới gia đình Thượng nghị sĩ John McCain".
Trong vị trí Chủ tịch Ủy ban Quân vụ Thượng viện, ông McCain thường xuyên chỉ trích ông Trump dù cả hai thuộc phe Cộng hòa.
TNS từ Arizona đặc biệt chỉ trích tỷ phú từ New York khi thường xuyên dành lời khen cho Tổng thống Nga Vladimir Putin và những lãnh đạo trên thế giới khác mà ông coi là toàn trị và độc tài.
"Nịnh nọt thì sẽ được tình bạn của ông ta, chỉ trích thì sẽ thành kẻ thù", ông McCain viết như vậy về Trump trong cuốn hồi ký "The Restless Wave" của mình.
 |
| TNS John McCain tranh luận trên truyền hình lần thứ 2 với TNS Barack Obama trong cuộc chạy đua vào Nhà Trắng năm 2008. Ảnh: Getty. |
Tháng 7, ông McCain đã lên án kịch liệt hội nghị thượng đỉnh Helsinky giữa Trump và Putin. Ông gọi cuộc họp báo sau đó là "một trong những màn thể hiện nhục nhã nhất của một tổng thống Mỹ".
Reuters trích nguồn tin thân cận gia đình McCain nói ông Trump sẽ không được mời tới đám tang của Thượng nghị sĩ.
Bình thường hóa quan hệ Việt - Mỹ: "Thành tựu ông ấy tự hào nhất"
Ông McCain được coi là người có quan điểm cứng rắn về đối ngoại, vốn là quan điểm truyền thống của phe Cộng hòa. Ông được nghị sĩ cả hai đảng tôn trọng vì thường ủng hộ đối thoại văn minh và nhượng bộ giữa hai bên trong bối cảnh chính trị Mỹ ngày càng chia rẽ đảng phái sâu sắc.
Trả lời Zing.vn từ New York, ông Desaix Anderson, Đại biện lâm thời đầu tiên của Mỹ tại VN sau chiến tranh, đánh giá: "Thượng nghị sĩ John McCain và TNS John Kerry đóng vai trò quan trọng trong hỗ trợ Tổng thống George H.W. Bush và Tổng thống Clinton trong nỗ lực bình thường hóa quan hệ Việt - Mỹ".
"Nếu không có sự ủng hộ mạnh mẽ của TNS McCain và Kerry cho bình thường hóa, tiến trình đó sẽ còn bị trì hoãn nhiều năm nữa khi chống đối ở Quốc hội lúc đó vẫn rất mạnh".
"TNS McCain là một người Mỹ vĩ đại và bình thường hóa quan hệ với Việt Nam là một trong những thành tựu mà ông ấy tự hào nhất".
26 °C
33 °C
28 °C
