Việc thiếu quản lý cho các sản phẩm thuốc lá nói chung và thuốc lá không khói nói riêng sẽ càng làm tăng tỷ lệ buôn lậu, mà trong đó thiệt hại trước mắt chính là nguồn thu thuế.
Những đề xuất đi ngược chỉ đạo Chính phủ
Từ năm 2017 đến nay, Chính phủ đã 3 lần yêu cầu các cơ quan liên ngành khẩn trương nghiên cứu biện pháp quản lý các sản phẩm thuốc lá không khói gồm thuốc lá làm nóng, thuốc lá điện tử. Đặc biệt, qua hai Công văn số 4861 và Công văn số 8750, Chính phủ cũng đã nêu rõ việc quản lý các sản phẩm thuốc lá không khói là góp phần tăng cường công tác chống buôn lậu thuốc lá.
Tuy nhiên, trong năm qua, các tổ chức chống thuốc lá trên thế giới, điển hình là HealthBridge Canada, Campaign for Tobacco-Free Kids (CFTK), The Union thay vì tham vấn các phương pháp quản lý phù hợp, thì lại đang đưa ra những đề xuất bài trừ các giải pháp giảm thiểu tác hại.
Những đề xuất bài trừ này không chỉ đi ngược lại chỉ đạo của Chính phủ, nghiên cứu thế giới hay ý kiến của cộng đồng khoa học, đồng thời thiếu xem xét thấu đáo đến thực tế xã hội như ở Việt Nam (một quốc gia có tỷ lệ tiêu thụ thuốc lá điếu và buôn lậu cao).
Một số sản phẩm thuốc lá thế hệ mới. (Ảnh minh họa)
Với ngành hàng thuốc lá, nhu cầu tiêu thụ thuốc lá trong nước vẫn nằm ở tỷ lệ báo động và thực trạng buôn lậu thuốc lá vẫn diễn ra nhức nhối. Mặc dù hàng rào thuế quan được cơ quan quản lý đưa ra như một trong những biện pháp kỹ thuật để hạn chế tình trạng buôn lậu nhưng buôn lậu thuốc lá chưa bao giờ có dấu hiệu hạ nhiệt. Theo Hiệp hội Thuốc lá Việt Nam, thuốc lá nhập lậu có năm chiếm tới 25% trên thị trường, làm thất thu ngân sách Nhà nước hàng ngàn tỷ đồng mỗi năm và nguy cơ ảnh hưởng sức khỏe người dùng.
Bên cạnh đó, thời gian qua đang xuất hiện một số luồng thông tin chưa đầy đủ từ những tổ chức này, bao gồm sự nhầm lẫn giữa thuốc lá làm nóng và thuốc lá điện tử, cũng như thông tin thiếu chính xác khi đề cập các sản phẩm thuốc lá không khói đang tấn công lên cộng đồng.
Đến nay, chưa có bất kỳ công ty thuốc lá nào được phép thương mại những loại sản phẩm này, nhưng các tổ chức chống thuốc lá luôn khẳng định những tác hại do các sản phẩm thuốc lá lậu gây ra là từ các công ty thuốc lá chính danh, để từ đó kêu gọi các chiến lược cấm đoán cực đoan.
Theo ghi nhận, Việt Nam không phải là nước duy nhất mà các tổ chức này hiện diện và can thiệp vào việc đề xuất các chiến lược kiểm soát thuốc lá chung. Tại Mexico, Philippines và một số nước khác trên thế giới cũng xuất hiện tình trạng tương tự. Khi điều cấm kỵ trong xây dựng chính sách xảy ra, chính sách được soạn thảo không thể đảm bảo tính minh bạch, công bằng và phù hợp mục tiêu quốc gia.
Nguy hiểm hơn, vì chủ trương bài trừ cứng nhắc, các tổ chức này đã hoàn toàn lờ đi mọi nghiên cứu khoa học lẫn kinh nghiệm thực tiễn từ các quốc gia. Cách tiếp cận này có thể đưa đến hệ quả “phí chồng phí” trong phòng chống tác hại thuốc lá.
Cần giải pháp khắc phục tình trạng thất thu ngân sách mỗi năm
Trong một tọa đàm về “Khung pháp lý cho thuốc lá thế hệ mới” được tổ chức tháng 11/2020, bà Phan Minh Thủy, Trưởng phòng Xây dựng pháp luật, Ban Pháp chế, Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam cho rằng, không nên có tư duy “không quản được thì cấm”, nhất là trong bối cảnh chính sách Việt Nam đang mở cửa, ủng hộ các xu hướng phát triển công nghệ, mà cần có cách ứng xử phù hợp đối với mặt hàng áp dụng công nghệ và cải tiến chất lượng trên cơ sở tham khảo quy định của các nước phát triển. Ngoài ra, cấm có nghĩa là đang đẩy người tiêu dùng về phía hàng lậu và gây thất thu lớn cho ngân sách Nhà nước.
Một trong những hội thảo về thuốc lá nung nóng, thuốc lá điện tử do HealthBridge Canada tổ chức.
Thống kê chưa đầy đủ của Tổng cục Quản lý thị trường (Bộ Công Thương) cho thấy từ năm 2019 đến nay: tổng số vụ kiểm tra là 2.428 vụ, trong đó số vụ xử lý: 1.976 vụ, số lượng thuốc lá tịch thu: 646.450 bao, số tiền phạt hành chính: 8,63 tỷ đồng, trị giá hàng hoá vi phạm: 61 tỷ đồng, 16 vụ chuyển xử lý hình sự. Những đường dây nhập lậu thuốc lá điếu, thuốc lá không khói liên tục được phát hiện tại các thành phố lớn trên cả nước, từ đường bộ, đường thủy cho đến hàng không.
Từ những số liệu cho thấy, rõ ràng thiếu quản lý cho các sản phẩm thuốc lá nói chung và thuốc lá không khói nói riêng sẽ càng làm tăng tỷ lệ buôn lậu mà trong đó thiệt hại trước mắt chính là nguồn thu thuế từ ngành hàng này, trong khi phải chi ra con số hàng tỷ đồng để tiêu hủy các nguồn hàng lậu, tuyên truyền cảnh báo cho cộng đồng trước sự tấn công của thuốc lá lậu.
Vì vậy, việc xây dựng chính sách quản lý các sản phẩm thuốc lá không khói, trong đó có thuốc lá điện tử, thuốc lá làm nóng, cần tránh những đề xuất, thông tin một chiều xuất phát từ các tổ chức phòng chống thuốc lá. Xét một cách tổng thể, rõ ràng đã đến lúc, cơ quan quản lý nhà nước cần xem xét chính sách quản lý thuốc lá dựa trên khoa học, thực tiễn và độc lập, thay vì đưa ra các quyết định mà có sự tác động từ bên ngoài.
Theo Công điện 47/CĐ-TTg của của Thủ tướng Phạm Minh Chính, Bộ Y tế có nhiệm vụ nghiên cứu, đề xuất ban hành theo thẩm quyền hoặc trình cấp có thẩm quyền ban hành giải pháp liên quan thuốc lá làm nóng, thuốc lá điện tử.
Đầu năm 2024, theo Tổ chức Y tế Thế giới, có 175 quốc gia quản lý thuốc lá làm nóng bằng nhiều hình thức như cấm sử dụng tại những nơi cấm hút thuốc, dán nhãn cảnh báo sức khỏe đối với điếu thuốc đặc chế của thuốc lá làm nóng, áp dụng các quy định về quảng cáo, khuyến mại, tài trợ tương tự thuốc lá điếu.
Theo Thứ trưởng Bộ Công Thương Phan Thị Thắng, Bộ Công Thương có trách nhiệm và quyền hạn để xác định sản phẩm thuốc lá mới nào là sản phẩm thuốc lá, thuộc phạm vi điều chỉnh của luật hiện hành, để đưa vào quản lý.
Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá đang được các Bộ, ngành liên quan, chủ yếu là Bộ Công Thương, Bộ Tư pháp, Bộ Y tế, và các bên khác phân tích để xem xét có đưa thuốc lá làm nóng, thuốc lá điện tử vào diện quản lý hay không?
Là nguồn hàng hấp dẫn của thị trường "chợ đen", các sản phẩm thuốc lá điện tử, thuốc lá làm nóng đã và đang được các cơ quan bộ ngành, những người hút thuốc lẫn cộng đồng thảo luận liên tục trong nhiều năm qua.
Một người đàn ông vừa bị lừa mất số tiền 600 triệu đồng khi tiến hành đăng ký xuất khẩu lao động trên mạng. Sự việc ngay sau đó đã được người này trình báo Công an.
Ủy ban Quốc gia Phòng, Chống Ma túy Campuchia và Viện Nghiên cứu & Ứng dụng Phòng chống Ma túy PSD vừa ký kết Biên bản ghi nhớ hợp tác giai đoạn 2026–2028, tập trung vào nâng cao nhận thức cộng đồng, đào tạo, truyền thông phòng ngừa và chuyển giao phương
Chính phủ vừa ban hành Nghị quyết số 397/NQ-CP Kế hoạch hành động của Chính phủ về đấu tranh ngăn chặn, đẩy lùi tình trạng buôn lậu, gian lận thương mại, hàng giả, xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ đến năm 2030.
Phó Thủ tướng Mai Văn Chính ký Quyết định số 2640/QĐ-TTg ban hành Kế hoạch triển khai thực hiện Kết luận số 84-KL/TW ngày 21/6/2024 của Bộ Chính trị tiếp tục thực hiện Nghị quyết số 23-NQ/TW ngày 16/6/2008 của Bộ Chính trị (khóa X) về “tiếp tục xây dựng v
Công an tỉnh An Giang cho biết đã tống đạt Quyết định tạm giam đối với Nguyễn Thanh Duy để điều tra về hành vi “Tổ chức cho người khác xuất cảnh trái phép”.
An Giang đã hưởng ứng mạnh mẽ Phong trào thi đua “Chung tay xóa nhà tạm, nhà dột nát trên phạm vi cả nước trong năm 2025” với tinh thần trách nhiệm và quyết tâm cao độ.
Một người đàn ông vừa trình báo Công an phường Khương Đình, TP. Hà Nội về việc bị lừa mất số tiền gần 600 triệu đồng khi tiến hành đăng ký xuất khẩu lao động trên mạng.
Ủy ban Quốc gia Phòng, chống ma túy Campuchia và Viện Nghiên cứu & Ứng dụng Phòng chống Ma túy PSD vừa ký kết Biên bản ghi nhớ hợp tác giai đoạn 2026–2028, tập trung vào nâng cao nhận thức cộng đồng, đào tạo, truyền thông phòng ngừa và chuyển giao phương pháp điều trị tái nghiện dựa trên liệu pháp tâm lý.
Theo cơ quan công, Trịnh Bá Thảo vừa chấp hành xong án phạt tù trở về địa phương vào tháng 10/2025, lại “ngựa quen đường cũ” gây ra hoàng loạt vụ trộm cắp.
Công an tỉnh Bắc Ninh đã phối hợp với Văn phòng Cơ quan Cảnh sát điều tra, Bộ Công an bàn giao một đối tượng truy nã đỏ của Interpol cho cơ quan chức năng Hàn Quốc.
Hành vi vi phạm pháp luật của Khoan bị phát hiện khi cơ quan chức năng kiểm tra, đối chiếu dữ liệu liên quan đến tài khoản Quỹ Cứu trợ của xã Phan Sơn.
Công an tỉnh Thanh Hóa vừa triệt xóa đường dây tội phạm hoạt động trên không gian mạng với quy mô đặc biệt lớn, xuyên quốc gia, do Mai Văn Tới (SN 2001, trú tại xã Nga Sơn, tỉnh Thanh Hoá) cầm đầu.
Bộ Công an cho biết Cơ quan An ninh điều tra Bộ Công an đã chính thức ra Quyết định truy nã đối với bị can Nguyễn Văn Đài sau khi hoàn tất các thủ tục khởi tố theo quy định của pháp luật.
Ngày 4/6, Tổng Bí thư Tô Lâm và Đoàn công tác Trung ương đã có buổi làm việc với Ban Thường vụ Tỉnh ủy Kiên Giang và Thường trực Tỉnh ủy An Giang về tình hình triển khai các nghị quyết, kết luận của Trung ương; công tác tổ chức bộ máy; quốc phòng, an ninh
Công an tỉnh Tiền Giang đang tiến hành điều tra, làm rõ vụ một chủ doanh nghiệp kinh doanh lúa gạo nghi bị lừa đảo trên không gian mạng với số tiền trên 420 tỷ đồng.
Gần 1 tháng nay trên tuyến tỉnh lộ 337 và Quốc lộ 279 đoạn từ xã Thống Nhất đến cảng Làng Khánh (TP Hạ Long), thường xuyên xuất hiện hàng chục xe tải lớn chở đất chạy rầm rập suốt ngày đêm, cuốn theo bụi mù mịt.
Chiều 17/3, Bộ Tư pháp tổ chức Hội nghị công bố quyết định của Thủ tướng Chính phủ về việc bổ nhiệm đồng chí Nguyễn Thanh Tú, Vụ trưởng Vụ Pháp luật Dân sự - Kinh tế giữ chức Thứ trưởng Bộ Tư pháp.