Theo báo cáo của Bộ Công an, Fentanyl được tổng hợp lần đầu tiên vào năm 1959, được đánh giá mạnh gấp 80 đến 100 lần so với morphine và khoảng 50 lần so với heroin. Chất này được sử dụng trong y học để điều trị các cơn đau nghiêm trọng và mãn tính. Sử dụng Fentanyl quá liều (từ 2mg Fentanyl) có thể dẫn đến ngừng thở, mất ý thức và tử vong.
Fentanyl đang bị lạm dụng phổ biến tại khu vực châu Mỹ, Mexico và một số nước Trung Mỹ và Nam Mỹ, gây ra nhiều vấn đề sức khỏe nghiêm trọng, phức tạp về an ninh, kinh tế và xã hội. Trong khu vực Đông Nam Á, Fentanyl đã được phát hiện, thu giữ tại Myanmar, Lào, Thái Lan; điển hình trong năm 2024, Thái Lan từng triệt phá đường dây, thu giữ hơn 510 tấn Anilin, có thể sử dụng để sản xuất 85 tấn Fentanyl.
Hiện nay, lực lượng chức năng chưa phát hiện vụ việc liên quan đến sản xuất, mua bán bất hợp pháp Fentanyl tại Việt Nam; chưa phát hiện trường hợp người sử dụng trái phép chất ma túy dương tính với Fentanyl; chưa phát hiện các vụ tử vong do sử dụng Fentanyl (do hiện nay các vụ tử vong liên quan đến sử dụng ma túy chưa có yêu cầu bắt buộc xét nghiệm loại ma túy cụ thể). Lực lượng kỹ thuật hình sự của Bộ Công an đủ điều kiện để phát hiện chất Fentanyl nếu được trưng cầu giám định trong các vụ án về ma túy.
Mặc dù vậy, Việt Nam vẫn có nguy cơ đối mặt với các hoạt động sản xuất, mua bán, vận chuyển và sử dụng Fentanyl bất hợp pháp. Thời gian tới, thị trường của loại chất này có xu thế mở rộng tại khu vực châu Á nói chung và Đông Nam Á nói riêng thì nguy cơ xuất hiện của Fentanyl và các tiền chất, dẫn xuất liên quan một cách trái phép tại Việt Nam cảnh báo sẽ ở mức cao. Các băng nhóm ma túy có thể lợi dụng tuyến cảng biển, sân bay và biên giới đường bộ để vận chuyển Fentanyl từ các quốc gia sản xuất đến các thị trường tiêu thụ chính.
Đồng thời, không loại trừ khả năng các đối tượng tội phạm, nhất là từ Trung Quốc và một số nước Đông Nam Á (Thái Lan, Myanmar, Lào, Campuchia) có thể lựa chọn Việt Nam là địa điểm trung chuyển mới, để từ đó tìm cách vận chuyển trái phép Fentanyl và các tiền chất, dẫn xuất liên quan sang thị trường Hoa Kỳ, Mexico trong bối cảnh chuỗi cung ứng hiện nay có thể trở nên khó khăn hơn. Điều này sẽ không chỉ tác động tiêu cực đến lợi ích, an ninh quốc gia Việt Nam, mà có thể gây ảnh hưởng đến quan hệ quốc tế giữa Việt Nam với các nước.
 |
| Tăng cường phòng ngừa, đấu tranh tội phạm ma túy có liên quan đến Fentanyl. Ảnh minh họa |
Sự xuất hiện của Fentanyl có thể làm gia tăng tình trạng nghiện ma túy ở Việt Nam, đặc biệt nếu Fentanyl được pha trộn vào heroin hoặc các loại ma túy khác. Điều này có thể làm gia tăng số lượng người nghiện và các vấn đề sức khỏe liên quan đến nghiện ma túy, tỷ lệ người chết do sử dụng ma túy sẽ tăng cao, gây ra nguy hại lớn trong xã hội.
Để tránh kiểm soát, phát hiện của các cơ quan chức năng, đối tượng tội phạm ma túy đã chuyển sang sử dụng các loại tiền - tiền chất (các loại hóa chất chưa được quy định trong danh mục tiền chất, nhưng chỉ cần một chu trình điều chế rất ngắn sẽ trở thành tiền chất) để sản xuất ma tuý bất hợp pháp. Đáng lo ngại là các hoá chất đầu vào chưa thuộc danh mục kiểm soát của Công ước quốc tế và của Việt Nam. Vì vậy, tiềm ẩn nguy cơ Việt Nam có thể trở thành địa bàn trung chuyển hoá chất, tiền chất Fentanyl.
Bộ Công an đề xuất Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo Bộ Y tế kiểm soát chặt chẽ số thuốc có chứa Fentanyl đang sử dụng trong ngành y tế, tuyệt đối không để đưa ra thị trường bất hợp pháp.
Bộ Tài chính tăng cường kiểm tra, giám sát nhằm phát hiện, xử lý nghiêm các hành vi vận chuyển các loại hàng hóa, thực phẩm, đồ uống không rõ nguồn gốc xuất xứ có thể trà trộn các loại ma túy nói chung và Fentanyl bất hợp pháp vào Việt Nam. Tổ chức tập huấn, phổ biến, nâng cao nhận thức cho cán bộ, công chức Hải quan nắm vững và thực hiện các văn bản quy phạm pháp luật về kiểm soát các hợp chất liên quan đến ma túy.
Bộ Công Thương quản lý chặt chẽ các loại hóa chất, không để các đối tượng lợi dụng để sản xuất Fentanyl trong nước. Tăng cường công tác nắm tình hình, kiểm tra, phát hiện, xử lý nghiêm các tổ chức, cá nhân có hành vi mua bán, vận chuyển, lưu hành các loại hàng hóa không có hóa đơn chứng từ để kịp thời phát hiện các hình thức ma túy núp bóng, trong đó có Fentanyl.
Bộ Quốc phòng tăng cường kiểm soát các hoạt động hợp pháp liên quan đến ma túy vì mục đích quốc phòng theo quy định tại Nghị định số 105/2021/NĐ-CP; nâng cao hiệu quả phòng, chống ma túy tại địa bàn biên giới, trên biển, kịp thời phát hiện, ngăn chặn ma túy Fentanyl xâm nhập vào nước ta.
Xét báo cáo trên của Bộ Công an, Phó Thủ tướng Lê Thành Long đã giao các Bộ: Y tế, Tài chính, Công Thương, Quốc phòng nghiên cứu báo cáo, đề xuất của Bộ Công an tại văn bản nêu trên để kịp thời có biện pháp phù hợp theo chức năng, nhiệm vụ, thẩm quyền và quy định pháp luật để tăng cường phòng ngừa, đấu tranh đối với tội phạm ma túy có liên quan đến Fentanyl; kịp thời báo cáo cấp có thẩm quyền đối với những vấn đề vượt thẩm quyền.
