Syria và cơn địa chấn giữa lòng châu Âu

Các cuộc xung đột giữa chính quyền của Tổng thống Syria Bashar al-Assad với các lực lượng đối lập đã gây ra một cuộc nội chiến đẫm máu kéo dài, chưa có hồi kết và gây ra nhiều hậu quả nghiêm trọng tại quốc gia Trung Đông này.

Hơn 4,4 triệu người Syria buộc phải rời bỏ nhà cửa đi lánh nạn

Làn sóng di cư khổng lồ

Theo số liệu thống kê của Liên Hợp quốc (LHQ), kể từ khi bắt đầu hồi tháng 3/2011 cho tới nay, các cuộc xung đột này đã cướp đi sinh mạng của hơn 260.000 người và khiến khoảng 6,5 triệu người mất nhà cửa, 4,4 triệu người buộc phải rời bỏ nhà cửa đi lánh nạn tới các nước khác.

Trong đó, khoảng 633.000 người lánh nạn ở Lebanon (chiếm tới 1/4 dân số Lebanon); 1,07 triệu người tha hương tại Jordan (chiếm 10% dân số Jordan).

Người tị nạn Syria chen chúc trong các cơ sở, lều trại tạm bợ, đe dọa sự ổn định của các nước láng giềng. Với số người cần giúp đỡ lớn như vậy, các tổ chức cứu trợ quốc tế đã quá tải với một khối lượng công việc khổng lồ.

Không chỉ tràn sang các nước láng giềng, người tị nạn Syria còn mạo hiểm tính mạng, lênh đênh trên những con thuyền thô sơ, vượt biển tới nơi mà họ coi là “miền đất hứa” châu Âu.

Làn sóng người Syria bất ngờ ùn ùn đổ vào đã khiến “Lục địa già” lâm vào cuộc khủng hoảng người di cư tồi tệ nhất kể từ sau Chiến tranh Thế giới lần thứ hai.

Chủ đề này đã khiến Liên minh Châu Âu (EU) phải tiến hành nhiều hội nghị khẩn cấp và bất thường trong suốt năm 2015 để tìm giải pháp cho vấn đề này.

Gần đây nhất, ngày 11/1, chính quyền Jordan cho biết hiện có khoảng 16.000 người tị nạn Syria đang bị mắc kẹt tại các khu vực sa mạc xa xôi dọc theo biên giới nước này.

Theo Người phát ngôn Chính phủ Jordan Mohammed Momani, số người tị nạn nói trên, tăng thêm 4.000 người chỉ trong vòng vài tuần, đang được chính quyền nước này “theo dõi cẩn thận” và đã nhận được các thiết bị cứu trợ như lều bạt, lò sưởi, thực phẩm và thuốc men từ LHQ cùng các tổ chức cứu trợ khác.

Tuy nhiên, nhiều người tị nạn đã phải trải qua nhiều tuần hoặc nhiều tháng sống trong tình trạng khủng hoảng về mặt nhân đạo.

Số liệu thống kê của chính quyền Jordan cho thấy hiện có khoảng 1,4 triệu người Syria đang có mặt trên lãnh thổ Jordan, tương đương 20% dân số của nước này.

Làn sóng người di cư khổng lồ, chủ yếu đến từ Syria, đã khiến nhiều quốc gia ở châu Âu bất lực và đẩy EU vào tình trạng “rối như canh hẹ” trong việc giải quyết chủ đề này.

Bất đồng giữa các nước thành viên về vấn đề này càng lớn hơn sau khi Thủ tướng Đức Angela Merkel mở cửa biên giới Đức cho người tị nạn, gây ra tình trạng “mắc kẹt” tại các nước trung chuyển, buộc một số nước phải đưa ra cảnh báo về khả năng tái khởi động các chốt kiểm tra biên giới.

Trong khi đó, thỏa thuận trị giá 3,25 tỷ USD giữa EU và Thổ Nhĩ Kỳ trước đó để tìm nơi ở cho hơn 2 triệu người di cư Syria đang mắc kẹt ở Thổ Nhĩ Kỳ vẫn chưa đạt được kết quả khả quan, khi Ankara nhiều lần bị cáo buộc là không thể thu xếp ổn thỏa hay gây sức ép khiến người tị nạn phải rời bỏ quốc gia này.

Không chỉ bào mòn phúc lợi xã hội của EU, làn sóng người di cư ồ ạt đến từ Syria còn gây ra các nguy cơ an ninh lớn, tạo ra sự hỗn loạn về trật tự công cộng, nhất là tại các cửa khẩu biên giới và hệ thống giao thông của một số quốc gia.

Chính vì vậy, một số quốc gia thành viên EU đã tiến hành đóng cửa biên giới để ngăn ngừa tình trạng quá tải người di cư. Khu vực miễn thị thực Schengen vốn là niềm tự hào của EU nay cũng bị đe dọa và tổn hại trước làn sóng di cư từ Syria.

Nguy cơ khu vực Schengen bị tạm ngừng đang được thảo luận và trở thành một lựa chọn có thể là không thể tránh khỏi trong năm 2016 khi châu Âu ngày càng quá tải vì người di cư.