Trước tình trạng sữa bột giả, thực phẩm chức năng giả hoành hành, gây bức xúc dư luận và những lỗ hổng trong quản lý, Bộ Y tế vừa có thông báo quan trọng về việc sửa đổi, bổ sung hàng loạt quy định trong dự thảo Nghị định thay thế Nghị định số 15/2018/NĐ-CP. Động thái này nhằm siết chặt quản lý, đặc biệt là với thực phẩm bổ sung, quảng cáo sai sự thật và tăng cường hậu kiểm, bảo vệ sức khỏe người dân.
Sửa đổi khẩn cấp sau nhiều vụ vi phạm gây chấn động
Việc xây dựng dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung lần này được thực hiện theo chỉ đạo đặc biệt quyết liệt của Phó Thủ tướng Chính phủ tại Thông báo số 239/TB-VPCP ngày 18/5/2025. Bộ Y tế đã chủ trì, phối hợp chặt chẽ với các bộ, ngành liên quan để xây dựng văn bản pháp lý quan trọng này theo trình tự, thủ tục rút gọn, nhằm đẩy nhanh tiến độ và sớm đưa các quy định mới vào thực tiễn.
Quyết định mang tính cấp bách này được đưa ra sau khi các cơ quan chức năng liên tiếp phát hiện và xử lý nhiều vụ vi phạm nghiêm trọng gây chấn động dư luận. Điển hình như vụ sản phẩm Thực phẩm bổ sung SUPERGREENS GUMMIES (Kẹo rau củ Kera) chứa sorbitol nhưng lại quảng cáo sai sự thật, đánh lừa người tiêu dùng, hay các vụ án quy mô lớn về sản xuất, buôn bán và tiêu thụ sữa bột giả, thực phẩm chức năng giả khắp cả nước. Những vụ việc này đã phơi bày rõ những hạn chế, bất cập hiện hữu trong cơ chế tự công bố sản phẩm, quản lý quảng cáo và công tác hậu kiểm.
 |
| Một loạt các vụ vi phạm gần đây như kẹo Kera, sữa giả, thực phẩm chức năng giả gây bức xúc trong dư luận. |
Nhận thấy tính cấp thiết của vấn đề, vào ngày 15/5/2025, Bộ Y tế đã kịp thời có văn bản số 2921/BYT-ATTP báo cáo trực tiếp Thủ tướng và Phó Thủ tướng Chính phủ. Tại cuộc họp cùng ngày, Bộ Y tế đã đề xuất bổ sung những nội dung cốt lõi vào dự thảo Nghị định, nhằm nhanh chóng khắc phục các điểm yếu về tự công bố, đăng ký bản công bố sản phẩm, quảng cáo và tăng cường hiệu quả hậu kiểm, đảm bảo phù hợp với thực tiễn quản lý và yêu cầu trong tình hình mới.
Ngày 18/5/2025, Văn phòng Chính phủ tiếp tục ra Thông báo số 239/TB-VPCP, thông báo kết luận quan trọng của Phó Thủ tướng Chính phủ tại cuộc họp. Trong đó, Phó Thủ tướng giao nhiệm vụ cụ thể cho Bộ Y tế rà soát, nghiên cứu sâu rộng, và đề xuất cơ chế, chính sách, biện pháp quản lý an toàn thực phẩm một cách phù hợp. Đặc biệt là đối với một số loại sản phẩm thực phẩm mà trước đây người sản xuất được tự công bố hoặc chỉ cần công bố và đăng ký công bố đơn giản mới được phép đưa vào lưu thông trên thị trường. Điều này hứa hẹn tạo ra một "hàng rào" vững chắc hơn, bảo vệ người tiêu dùng khỏi các sản phẩm kém chất lượng và lừa đảo.
Loạt quy định mới nhằm "bịt lỗ hổng", tăng cường kiểm soát
Bộ Y tế đã tham khảo kinh nghiệm quản lý của các nước Mỹ, Nhật, Úc, Canada, Hàn Quốc, Trung Quốc…, từ đó đề xuất các giải pháp để giải quyết ngay hạn chế, bất cập liên quan đến tự công bố, đăng ký bản công bố sản phẩm, quảng cáo, hậu kiểm phù hợp với thực tiễn và yêu cầu quản lý trong tình hình mới.
Cụ thể, dự thảo đề xuất sẽ siết chặt tự công bố và đăng ký sản phẩm. Theo đó, các cơ quan sẽ tăng cường hậu kiểm hồ sơ tự công bố của doanh nghiệp để ngăn chặn tình trạng "thổi phồng" công dụng, sai bản chất. Đặc biệt, thực phẩm bổ sung sẽ phải đăng ký công bố sản phẩm thay vì tự công bố như trước, nhằm kiểm soát chặt quảng cáo và chất lượng. Các sản phẩm đặc thù như thực phẩm bảo vệ sức khỏe, dinh dưỡng y học, sản phẩm cho trẻ dưới 36 tháng tuổi cũng được kiểm soát chặt chẽ hơn về thành phần, chất lượng ngay từ khâu đăng ký.
Nâng cao tiêu chuẩn chất lượng và sản xuất, doanh nghiệp bắt buộc công bố các chỉ tiêu chất lượng sản phẩm, không chỉ an toàn. Nhiều loại hình cơ sở sản xuất sẽ phải đạt các tiêu chuẩn quốc tế như GMP, HACCP, ISO 22000... nhằm nâng cao điều kiện sản xuất và chất lượng sản phẩm.
Liên quan đến vấn đề hậu kiểm an toàn thực phẩm, dự thảo đề xuất quy định rõ ràng hơn về kế hoạch, nội dung, tần suất hậu kiểm. Cơ quan chức năng sẽ có quyền thu hồi giấy phép, gỡ bỏ thông tin sản phẩm vi phạm và tạm dừng tiếp nhận hồ sơ của các tổ chức, cá nhân vi phạm pháp luật an toàn thực phẩm.
Bộ Y tế cũng đề xuất tăng cường giám sát quảng cáo trên sàn thương mại điện tử và mạng xã hội, đặc biệt là với người có ảnh hưởng (influencer). Đồng thời, dự thảo cũng phân định rõ trách nhiệm cụ thể của các Bộ, ngành liên quan trong công tác quản lý an toàn thực phẩm.
Về kiểm soát nhập khẩu và chuyển đổi mục đích, các quy định mới cũng thay đổi phương thức kiểm tra nhà nước đối với thực phẩm nhập khẩu và bổ sung quy định về chuyển tiêu thụ nội địa hoặc thay đổi mục đích sử dụng đối với sản phẩm, nguyên liệu thực phẩm.
Những thay đổi này cho thấy quyết tâm của Bộ Y tế trong việc xây dựng một hành lang pháp lý vững chắc, kiểm soát chặt chẽ an toàn thực phẩm và bảo vệ người tiêu dùng.
