Sai phạm chồng chất khiến hàng loạt cựu lãnh đạo Veam vướng lao lý

Con trai "đại gia trầm hương" vướng lao lý vì sai đàn em “xử” đối thủ

Vui buồn bên ly cà phê khi nghe quan chức dính vào lao lý

Bốn cựu cán bộ Veam bị khởi tố.

Ngày 3/8, Cơ quan CSĐT Bộ Công an (C03) cho biết, đơn vị này đã ra quyết định khởi tố vụ án hình sự về tội Vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản Nhà nước gây thất thoát, lãng phí xảy ra ở VEAM và một số đơn vị thành viên. Cùng ngày, C03 đã ra quyết định khởi tố bị can, thực hiện lệnh khám xét đối với ông Trần Ngọc Hà - nguyên Chủ tịch Hội đồng quản trị (HĐQT), nguyên Tổng giám đốc (TGĐ) VEAM; Lâm Chí Quang - nguyên TGĐ VEAM; Vũ Từ Công - Phó TGĐ VEAM và Nguyễn Mạnh Chung - Giám đốc Công ty TNHH máy kéo và máy nông nghiệp (TAMAC) cùng về tội Vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản Nhà nước gây thất thoát, lãng phí quy định tại điều 219 Bộ luật Hình sự năm 2015.

Trong các bị can nêu trên, C03 áp dụng biện pháp ngăn chặn, bắt bị can để tạm giam đối với Trần Ngọc Hà, Lâm Chí Quang và Nguyễn Mạnh Chung; áp dụng biện pháp ngăn chặn, cấm đi khỏi nơi cư trú đối với bị can Vũ Từ Công.

Nhiều sai phạm nghiêm trọng

Việc khởi tố, bắt giam đối với dàn cựu lãnh đạo VEAM được cho là không quá bất ngờ. Bởi trước đó, vào ngày 8/5/2019, Bộ Công Thương đã ban hành kết luận số 3202/KL-BCT thanh tra công tác quản lý, sử dụng vốn, tài sản; tình hình hoạt động sản xuất kinh doanh, dịch vụ; công tác tổ chức cán bộ tại VEAM. Theo kết luận của Bộ Công Thương, trong quá trình quản lý, điều hành tại VEAM và một số đơn vị thành viên còn tồn tại nhiều sai phạm, thiếu sót.

Đặc biệt, VEAM có nhiều sai phạm trong công tác tổ chức cán bộ, trong công tác quản lý, sử dụng vốn, tài sản, công nợ… gây thiệt hại, lãng phí tài sản của Nhà nước. Trong giai đoạn từ năm 2010 - 6/2018, mặc dù kết quả kinh doanh hợp nhất tại VEAM hàng năm đều có lãi, tuy nhiên thu nhập chủ yếu do lợi nhuận từ các công ty liên doanh (Toyota, Honda...) mang lại.

Nếu không tính số tiền lãi từ các liên doanh trên, hoạt động sản xuất kinh doanh của VEAM bị lỗ. Bên cạnh đó, mặc dù không có chức năng tín dụng nhưng VEAM đã tự ý cho các đơn vị thành viên vay vốn. Tính đến hết năm 2017, giá trị cả gốc lẫn lãi lên tới trên 658 tỷ đồng. Nếu tính cả khoản lãi phải thu trong các năm 2016 và 2017 là gần 701 tỷ đồng.

Trong đó có nhiều khoản vay, tính lãi, gia hạn nợ gốc và giảm lãi, miễn lãi không có văn bản quy định cụ thể, thậm chí một số trường hợp vay không có hợp đồng mà chỉ có giấy nhận nợ. Tính đến tháng 6/2018, tổng số tiền cho vay chưa thu hồi được còn hơn 595 tỷ đồng. Tiêu biểu như TAMAC còn nợ VEAM tiền vay là 27,8 tỷ đồng. Đáng chú ý, tại thời điểm 31/12/2017, khoản tiền hỗ trợ miễn lãi suất cho TAMAC 49,7 tỷ đồng là trái với văn bản chỉ đạo của Bộ Công thương.

“VEAM cho các đơn vị thành viên vay tiền là trái quy định. Điều lệ tổ chức và hoạt động của VEAM có thể lập công ty tài chính trực thuộc để thực hiện chức năng tín dụng. Tuy nhiên, VEAM không thực hiện theo quy định. Tổng công ty không phải là pháp nhân có chức năng tín dụng theo luật Các tổ chức tín dụng năm 2010”, kết luận thanh tra nêu rõ

. Việc cho vay và rót vốn, trong bối cảnh hoạt động sản xuất kinh doanh tại nhiều đơn vị thuộc VEAM không đạt hiệu quả, dẫn tới hệ quả là việc quản lý sử dụng vốn tại một số đơn vị hoạt động thua lỗ, gây mất vốn chủ sở hữu. Điển hình là việc rót vốn vào Nhà máy ô tô VEAM không thông qua HĐQT lên tới hàng trăm tỷ đồng. Từ năm 2010 - 6/2018, nhà máy ô tô này kinh doanh liên tục thua lỗ gây mất vốn chủ đầu tư của VEAM hơn 331 tỷ đồng.

Đến thời điểm ngày 1/1/2018, TAMAC đã mất toàn bộ vốn chủ sở hữu và còn bị âm vốn hơn 36 tỷ đồng. Tổng số tiền kinh doanh thua lỗ, mất vốn chủ sở hữu tại một số đơn vị thành viên lên đến xấp xỉ 380 tỷ đồng. Cũng theo kết luận thanh tra, việc điều hành hoạt động sản xuất, kinh doanh, công tác kiểm tra, giám sát thiếu chặt chẽ đối với xây dựng và tổ chức thực hiện kế hoạch sản xuất kinh doanh, kế hoạch tài chính hàng năm dẫn đến hoạt động của VEAM và một số đơn vị thành viên nhiều năm không hiệu quả, gây nguy cơ thất thoát vốn Nhà nước, tiềm ẩn rủi ro trong hoạt động kinh doanh.

Điển hình nhất là vụ việc mua 1.500 bộ linh kiện giữa VEAM và chi nhánh Công ty TNHH Mekong Auto. Đến thời điểm thanh tra, toàn bộ 540 xe đã lắp đặt của Mekong Auto không thực hiện đăng kiểm được; còn 360 bộ chưa lắp ráp và 600 bộ chưa đến thời điểm giao hàng. Mekong Auto thực hiện không đúng quy định của hợp đồng trong việc đăng kiểm và bàn giao xe thương mại.

Bên cạnh đó, vụ việc mua 3.000 bộ linh kiện xe Hyundai Mighty không có trong kế hoạch sản xuất kinh doanh của nhà máy, không được phê duyệt của HĐQT, TGĐ theo quy định. Việc ký kết hợp đồng mua 3.000 bộ linh kiện là vượt thẩm quyền được giao; ngoài ra còn không thực hiện việc tham khảo giá và đàm phán giá theo quy định.

VEAM vẫn lãi lớn

Trước hàng loạt các sai phạm nêu trên, Bộ Công thương đã yêu cầu VEAM, các đơn vị liên quan thuộc Bộ Công thương thực hiện nghiêm túc, khẩn trương các nội dung kết luận thanh tra. Đồng thời, ngày 10/12/2018, Bộ Công thương đã có Công văn số 1042 chuyển một số vụ việc sang Bộ Công an để làm rõ, xử lý trách nhiệm theo quy định. Cũng liên quan đến những sai phạm này, ngày 29/3/2019, ông Bùi Quang Chuyện - Chủ tịch HĐQT VEAM đã ký Nghị quyết về việc bãi nhiệm chức danh TGĐ đối với ông Trần Ngọc Hà - thành viên HĐQT VEAM.

Ông Hà bị tạm dừng nhiệm vụ liên quan đến thương vụ mua bán 3.000 linh kiện phụ tùng ô tô xe Hyundai Mighty để sản xuất và tiêu thụ với trị giá 1.600 tỷ đồng mà không thông qua HĐQT. Ngoài ra, ông Hà cùng một số cán bộ còn có các vi phạm khác liên quan đến quy định về quản lý tài chính và điều lệ của tổng công ty này. Đến tháng 6/2019, ông Hà tiếp tục bị miễn nhiệm là người đại diện vốn Nhà nước tại VEAM. Tiếp đó, ngày 30/6/2019, tại Đại hội đồng cổ đông VEAM, có 98,73% số cổ phần tham dự đồng ý bãi nhiệm chức danh thành viên HĐQT đối với ông Hà.

Mặc dù dàn sếp dày cộm sai phạm qua thời gian dài nhưng VEAM là tổng công ty có mức lợi nhuận siêu khủng, lớn hơn cả các tập đoàn lớn nhất nước. Cụ thể, VEAM hiện là doanh nghiệp sở hữu 88,47% vốn Nhà nước nhưng chủ yếu các khoản lãi đều đến từ hoạt động liên doanh với các doanh nghiệp nước ngoài trong ngành ô tô và từ tiền lãi gửi ngân hàng.

Năm 2018, VEAM đạt 7.130 tỷ đồng lợi nhuận sau thuế, tăng 40% so với năm trước. Trong đó, phần lợi nhuận từ liên doanh, liên kết (chủ yếu từ Honda, Toyota, Ford) lên tới 6.849 tỷ đồng, tăng 32%. VEAM hiện nắm 30% vốn tại Công ty Honda Việt Nam, 20% vốn tại Công ty ô tô Toyota Việt Nam và 25% vốn tại Công ty TNHH Ford Việt Nam.

Ba công ty liên doanh này dự báo sẽ lãi trên 20.000 tỷ đồng trong năm nay cũng như góp hơn 7.200 tỷ đồng vào lợi nhuận của VEAM. Dự báo doanh thu năm 2019 của VEAM sẽ tăng 5% (đạt 7.424 tỷ đồng) và lợi nhuận sau thuế công ty mẹ tăng 8,1% (đạt 7.618 tỷ đồng) so với kết quả năm 2018.